سودای سود در انتخابات غرب

محمدحسین بابالو: بازارهای جهانی تاکنون به انتخاب جو بایدن واکنش مثبت نشان داده‌اند، آن‌ هم در شرایطی که پس از این انتخاب، پیدا شدن واکسن ویروس کرونا جان تازه‌ای به بازارهای مالی و کالایی بخشید. این دو سیگنال در نهایت روزهای مثبتی را برای بازارهای جهانی به همراه داشت، آن‌ هم در شرایطی که افزایش قیمت‌ها در بازارهای سهام در اقصی نقاط جهان، خود یک سیگنال حمایتی از بازار نفت و کامودیتی‌ها بود تا جایی که می‌توان اثر انتخاب بایدن را تاکنون مثبت ارزیابی کرد. کاهش احتمالی شعله‌های جنگ تجاری بین چین و آمریکا در کنار احتمال بازگشت بایدن به برجام و تسهیل شرایط تجاری در ونزوئلا، دو سیگنال اثرگذار مهم بر بازار نفت خام است و اگر روند بهبود در اقتصاد جهانی همراه با رشد تقاضای نفت خام نباشد، نمی‌توان به این داده‌های مثبت مقطعی چندان هم خوش‌بین بود، اگرچه جهش قیمت‌هایی خیره‌کننده را ثبت کرد. این در حالی است که ذات پیدا شدن واکسن کرونا بخشی از نگرانی‌ها را تعدیل کرده ولی تا زمانی که اثر واقعی آن را در رشد تقاضا و برطرف شدن کابوس قرنطینه گسترده‌تر مشاهده نکنیم نمی‌توان با صراحت اظهارنظر کرد. از سوی دیگر گذار از روزهای سخت کرونایی و رکود اخیر در کنار تزریق‌های مالی پرحجم شتاب جنگ ارزی احتمالی را شدت می‌بخشد تا جایی که پتانسیل رشد جدی نرخ در بازارهای کالایی را به همراه خواهد داشت؛ همان‌گونه که در سال 2011 رخ داد. البته رشد بازارهای سهام با محوریت شرکت‌های فعال در تکنولوژی‌های نوین نیز تسهیل خواهد شد. در هر حال باید پذیرفت که سبک زندگی افراد قبل و بعد از کرونا و حتی پس از انتخاب بایدن تغییر خواهد داشت و این تغییر در سبد مصرف خانوار در نهایت به سود و زیان بسیاری از شرکت‌ها منجر شده که در ادبیات اقتصادی در جهان به تخریب خلاق مشهور است. اما بازار سرمایه کشورمان مخصوصاً در روزهای نخست هفته گذشته نظر مثبتی نسبت به انتخاب بایدن از خود بروز نداد که چندان غیرمنتظره نبود. بازار سهام ایران اغلب بر شرکت‌های کالامحور استوار است که غالباً صادرکننده به‌شمار می‌روند، بنابراین افت بهای ارز برای آنها خوش‌یمن نیست. این در حالی است که قیمت کالاها در ایران با محوریت مواد اولیه با نرخ نیمایی ارز قیمت‌گذاری می‌شود که فروشندگان اغلب شرکت‌های بورسی بزرگ و خریداران صنایع تکمیلی و ساخت‌محور هستند که نقش برجسته‌ای در شاخص‌سازی سهام بر عهده ندارند. در هر حال دو سیگنال نوسان قیمت‌های جهانی و نرخ ارز بعضاً متناقض با یکدیگر عمل کرده که نتیجه آن تاکنون سردرگمی نسبی در بازار سرمایه بوده که افت شاخص را به همراه داشته است. این چندگانگی تاکنون حال و روز بازار سرمایه را ترسیم کرده که تا آرامش اوضاع و همچنین خروج جو روانی ترس از اذهان معامله‌گران ادامه خواهد یافت ولی در نرخ‌های فعلی ریسک‌های بزرگی گریبان‌گیر بازار سرمایه ایران نیست اگرچه به رفتار منطقی‌تری نیاز دارد. هنوز سایه‌های ابهامات سنگینی بر دوش بازار سنگینی می‌کند که همین نکته به پیچیدگی‌های بازار افزوده است. اینکه بازار خود را با واقعیت‌ها وفق داده و از کابوس جو روانی بیم و امیدها رها شود اندکی زمان‌بر است ولی دیر یا زود محقق خواهد شد.