پرواز سکه به سوی بورس
چرا فلز گرانبها در بازار داخلی از دلار سبقت گرفت؟
معین حسین‌پور: اگر شخصی اول فروردین امسال می‌گفت قیمت سکه در کمتر از چهار ماه از 10 میلیون تومان عبور می‌کند، احتمالاً به او انگ سیاه‌نمایی زده می‌شد. اما این اتفاق در واقعیت افتاد. سکه در نیمه اول تیرماه دو برابر دلار رشد کرد و بازدهی خود را به بازار سهام رساند. درست در پانزدهمین روز تیرماه، قیمت سکه امامی به حدود 10 میلیون و 400 هزار تومان رسید که نشان از بازدهی 31درصدی نسبت به قیمت آخر خردادماه داشت. رشد 31درصدی فلز گرانبهای داخلی در شرایطی صورت گرفت که حتی شاخص کل بورس در همین بازه زمانی نتوانست بیشتر از 30 درصد بازدهی را تجربه کند. دلار نیز در 15 روز ابتدایی تیرماه با وجود عبور از سطوح تاریخی مقاومتی 20 هزارتومانی و رسیدن به آستانه 22 هزار تومان، تنها 14 درصد افزایش قیمت را به نام خود ثبت کرد.
اما چه دلایلی دست‌به‌دست هم دادند که قیمت سکه از دلار پیشی بگیرد و خود را به بازار سهامی برساند که صدرنشین بلامنازع بازارها در فصل بهار بود؟ به نظر می‌رسد چهار دسته عامل به رشد سکه کمک کردند؛ اول، محدودیت قضایی که برای خرید دلار وجود دارد و افراد عادی را به سوی خرید سکه سوق می‌دهد. دوم، عدم عرضه سکه به صورت سیستماتیک و نظام‌مند، حال آنکه در بازار ارز، صرافی‌ها تا حدی نیاز بازار را به کمک بازارساز تامین می‌کنند. سوم، رشد بهای طلا در بازارهای جهانی و خوش‌بینی معامله‌گران در جهت افزایش بیشتر آن؛ چهارم، تقاضای سنتی که در زمان نگرانی‌های تورمی، ترجیح می‌دهد به جای بازارهای مدرن به سوی بازار سنتی سکه و طلا رهسپار شود. در این میان، عده‌ای نیز باور دارند رشد سکه در دو سال اخیر نسبت به دلار بیشتر بوده است و همین عامل جذابیت سفته‌بازی در بازار سکه را نسبت به دلار برای معامله‌گران بالا برده است.
گروهی نیز باور دارند، بخشی از سرمایه‌گذاران در سه ماه ابتدایی سال سود بسیار مناسبی را از بازار سهام کسب کردند و با شروع تابستان سعی کردند بخشی از سود خود را وارد بازارهای دیگر دارایی مانند سکه و دلار کنند. تنوع بخشیدن به سبد معاملاتی در کنار ادامه فعالیت در بازار سهام می‌توانست خطر زیان آنها را پایین‌تر بیاورد و سود آنها را متنوع‌تر کند.
سکه دو برابر دلار رشد کرد
سکه در آخرین روز خردادماه تا قیمت هفت میلیون و 920 هزار تومان بالا رفت؛ برای کمتر فعال بازار سکه قابل پیش‌بینی بود که این فلز گرانبها در کمتر از پنج ماه از شروع سال، به چنین سطوح قیمتی برسد. با این حال، این پایان کار نبود و سرعت رشد سکه امامی در تیرماه بیشتر شد، به طوری که این فلز گرانبها از مرز حیاتی و روانی 10 میلیون تومان عبور کرد و حتی در پانزدهمین روز تیرماه، روی عدد 10 میلیون و 400 هزار تومان قرار گرفت. ثبت این قیمت خبر می‌داد که سکه طی 15 روز بیش از 30 درصد رشد کرده است، حال آنکه در همین بازه زمانی دلار از قیمت 19 هزار و 100تومانی به بهای 21 هزار و 800تومانی رسید که نشان می‌داد این ارز حدود 14 درصد تقویت شده است. در واقع تنها در یک بازه 15روزه سکه حدوداً دو برابر بیشتر از دلار رشد کرد.
جالب است که اگر بازه زمانی را کمی عقب‌تر ببریم و وضعیت بازدهی این دو را از ابتدای سال بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که باز هم تقریباً چنین نسبتی برقرار است. سکه از ابتدای سال نزدیک به 72 درصد رشد کرده است و دلار در همین فاصله زمانی افزایش 35درصدی را به ثبت رسانده است. به این ترتیب می‌توان گفت عوامل زیادی وجود دارند که موجب می‌شوند سکه از لحاظ بازدهی از دلار سبقت بگیرد. در واقع شاید 35 درصد از رشد سکه را بتوان به رشد قیمت دلار نسبت داد ولی برای 40 درصد رشد دیگر احتمالاً عوامل دیگری نقش دارند.
هراس از برخورد قضایی
یکی از مهم‌ترین عواملی که موجب شده است سکه در سال‌های اخیر جذابیت خرید بیشتری نسبت به دلار پیدا کند، مساله محدودیت‌های خرید و برخوردهای قضایی بوده که عمدتاً در بازار دلار وجود داشته است. بر اساس آخرین قوانین، هر فرد می‌تواند سالانه حدود دو هزار و 200 یورو از صرافی‌های مجاز ارز خریداری کند؛ این موضوع به معنای آن است که محدودیت خرید ارز برای فعالان وجود دارد. در کنار این، فعالان احساس می‌کنند در صورت اینکه ارز بیشتری خریداری کنند، ممکن است با برخوردهای قانونی مواجه شوند؛ نمونه آن هم دستگیری‌های متعدد و برخوردهای انتظامی بوده است که با برخی فعالان ارزی در خیابان فردوسی شد که توقیف ارز یا حتی زندانی شدن را در پی داشت.
چنین برخوردها و محدودیت‌هایی باعث شده است که بسیاری از سفته‌بازان، معامله‌گران و افراد عادی ترجیح دهند به بازار سکه‌ای بروند که محدودیت خریدی در آن وجود ندارد و شدت برخوردهای قضایی نیز در آن به شدت بازار ارز
نبوده است.
عدم عرضه نظام‌مند سکه
در سال‌های اخیر، بازارساز از طریق شماری از صرافی‌های منتخب بانکی و غیربانکی، در بازار ارز تا حدی مداخله کرده است. در واقع در مقاطعی بوده است که بازارساز، ارز در اختیار این صرافی‌ها قرار داده است و آنها به عنوان واسطه، در موقعیت فروش و عرضه ارز قرار گرفتند. با این حال، حداقل تا این لحظه خبری مبنی بر این منتشر نشده است که بازارساز همین‌طور به صورت سیستماتیک در بازار سکه نیز مداخله از سمت عرضه را صورت داده باشد. در چنین شرایطی، بسیاری از معامله‌گران باور دارند، یکی از دلایل سبقت سکه از دلار، نبود قدرت در سمت عرضه این فلز گرانبها بوده است.
رشد طلا در بازارهای جهانی
قیمت سکه به صورت بنیادی تحت تاثیر دو متغیر قرار دارد: قیمت دلار در بازار داخلی و قیمت طلا در بازارهای جهانی. در یک سال اخیر بهای طلا در بازارهای جهانی عمدتاً سیر صعودی داشته است و در سال جاری نیز، هر اونس طلا با افزایش حدوداً 18درصدی از مرز هزار و 500 دلار فاصله گرفت و به سوی کانال هزار و 800دلاری میل کرد. در واقع جدا از رشد 35درصدی دلار که زمینه‌ساز افزایش قیمت سکه شده، بهای طلا در بازارهای جهانی نیز نزدیک به 20 درصد در رشد قیمت سکه اثرگذار بوده است. این نکته را نیز باید در خاطر داشت که معامله‌گران بازار داخلی به واسطه شرایط جهانی ویروس کرونا، نسبت به رشد بیشتر قیمت طلای جهانی خوش‌بین هستند و حتی برخی انتظار عبور آن از مرز دو هزاردلاری را دارند.
ورود تقاضای سنتی از هراس نگرانی‌های تورمی
زمانی که سکه و دلار به یکباره در مسیر افزایشی قرار گرفتند، عده‌ای از افراد عادی و فعالان اقتصادی از هراس رشد بیشتر قیمت‌ها در آینده تصمیم گرفتند به سوی بازار سکه روانه شوند. به نظر می‌رسد شرایط فعلی کشور و افزایش قیمت‌های خردادماه، افراد را دچار این هراس کرد که ریال آنها به واسطه رشد بیشتر تورم، در معرض آسیب قرار دارد و آنها برای حفظ ارزش پول خود تصمیم گرفتند به سوی بازارهای مختلف بروند. افراد زیادی هستند که آشنایی چندانی با بازارهای مدرن دارایی ندارند و همچنان به صورت سنتی در شرایط نگرانی از کاهش ارزش پول، ترجیح می‌دهند طلا یا سکه بخرند.
