تب عوام‌زدگی

سایه فتحی: بازار مسکن با نمایان شدن پس‌لرزه‌های تورمی، با افت شدید معاملات در ماه گذشته روبه‌رو و به بازاری با وضعیت خاص تبدیل شده که تا پیش از این سابقه نداشته، التهابات بازار اجاره نیز اوج گرفته است. در این شرایط سیاستگذاران بخش مسکن سرگرم تولید انواع و اقسام طرح‌ها و دادن وعده‌های گوناگون در جهت ساماندهی بخش مسکن هستند. این متولیان از یک‌سو وعده ایجاد صندوق پرداخت وام برای رهن و اجاره مسکن و از ‌سوی دیگر وعده خانه‌دار کردن همه کارمندان دولت را داده‌اند. طرح‌ها و وعده‌هایی که ظاهراً با نوعی عجله در حوزه سیاستگذاری مسکن مطرح شده‌اند، مشخص نیست با این تنگنای اقتصادی دولت و سیاستگذار بخش مسکن آیا اصلاً امکان اجرای چنین طرح‌ها و وعده‌هایی وجود دارد یا نه؟ ظاهراً سیاستگذاری در بخش مسکن در دولت دوازدهم بیش از آنکه برنامه‌محور و بر مبنای مطالعات کارشناسی در جهت شناسایی ریشه مشکلات بخش مسکن و پس از آن حل‌وفصل کردن باشد به نوعی بازگشت به عقب با طرح‌سازی‌های مکرر و بدون ضمانت اجرایی است. طرح‌ها و وعده‌هایی که بیشتر رنگ و لعاب جذاب دارد و به نوعی چرخش 180 درجه با سیاست‌های دولت اول تدبیر و امید دارد. یکی از تازه‌ترین این طرح‌ها، طرح تامین مسکن کارکنان دولت موسوم به «تام کاد» است که برای پاسخ به دغدغه‌ای که رئیس‌جمهور درباره جهش قیمت خانه‌ها در تهران مطرح کرده، تدوین شده و قرار است به ‌زودی اجرایی شود. طرحی که جدید هم نیست و پیش از این هر یک از دستگاه‌های دولتی با راه‌اندازی تعاونی مسکن کارمندان و ساخت‌وساز در زمین‌های دولتی به نوعی به این مساله پاسخ داده بودند که به مشکلات بسیاری چون زمین‌خواری دامن زده شد. بر مبنای گزارش رسانه‌ها، این طرح که مجموعه مطالعه و نوشتن محتوای آن در فاصله زمانی خیلی کوتاه انجام شده، قرار است در کل شهرهای کشور روی زمین‌های دولتی سوار شود. طرحی که به‌زعم کارشناسان مسکن با ایرادات بسیاری چون ریسک بالای عدم استقبال سمت عرضه، مساله تامین مالی، کمبود زمین دولتی مناسب ساخت‌وساز، قیمت‌های غیرواقعی و عدم نیازسنجی درباره تعداد کارمندان فاقد مسکن مواجه است. علاوه بر این ایراد اساسی این طرح مداخله دولت در ساخت‌وساز بوده که این دولت با متوقف کردن طرح مسکن مهر آن را خطای آشکار دولت قبل از خود عنوان کرده بود و اکنون در همان تله افتاده است. از طرف دیگر این روزها با تشدید التهابات بازار اجاره، وزیر اقتصاد طرح پیشنهادی را مطرح کرده و قصد دارند صندوقی راه‌اندازی کنند که با دادن وام از مستاجران  حمایت کنند. اگرچه به گفته معاون وزیر اقتصاد راه‌اندازی این صندوق یک پیشنهاد برای تسهیل کار مستاجران است و قرار نیست به صورت لایحه تنظیم شود اما مطرح شدن آن با واکنش‌های بسیاری در شرایط تنگنای اقتصادی و کمبود منابع نظام بانکی همراه شده است. چراکه به‌زعم کارشناسان اقتصادی در حال حاضر مشخص است که دولت بودجه‌ای ندارد، مگر اینکه بخواهد از طریق فشار به نظام بانکی و خلق پول این منابع را تامین کند که در این صورت بازهم هزینه آن از جیب مردم پرداخت خواهد شد. به این بهانه در این پرونده به بررسی ابعاد اوج‌گیری سیاست‌های پوپولیسی پرداخته‌ایم تا ببینیم در شرایط بحرانی اقتصاد ایران تبعاتش چیست؟