بازگشت زامبی‌ها

مجتمع‌های تجاری- اداری که در سه خیابان به هم پیوسته در شهر زین یو در جنوب شرقی چین قرار دارند، برای استقرار 170 واحد فروش انرژی خورشیدی ساخته شده‌اند، اما در حال حاضر تنها پنج فروشنده در آنها باقی مانده‌اند. از طرح متهورانه‌ دولت برای تسلط بر صنعت انرژی خورشیدی در جهان، تنها درهایی قفل‌شده و دفاتری خالی باقی مانده است. چیزی که در زین یو اتفاق افتاده است، یک استثنا نیست، این مساله در سرتاسر چین در حال رخ دادن است. استفاده از یارانه و استقراض 5/47 میلیارد دلار اعتبار از کشورهایی چون آلمان، ژاپن و ایالات متحده منجر به ایجاد بازاری شده است که برای مدت دو سال تنها ضرر و زیان تحمیل کرده است. آنجلو زینو تحلیلگر شرکت S&P Capital IQ در نیویورک می‌گوید: «قطعاً تعداد زیادی از این شرکت‌های کوچک زامبی‌وار وجود دارند ولی یکی پس از دیگری سقوط خواهند کرد.» او می‌افزاید: «بعد از مدتی خواهید دید که فقط 10یا 12تا از این شرکت‌ها باقی می‌مانند، این شرکت‌های باقی‌مانده یا ورشکسته می‌شوند یا نجات پیدا می‌کنند.» دولت از فرآیند شکل‌گیری کارخانه‌های غول‌آسای این صنعت حمایت می‌کند. کارخانه‌هایی همچون شرکت خورشیدی LDK یا شرکت هلدینگ انرژی سانتچ (STP) از حمایت‌های بی‌دریغ بهره‌مندند. دولت مقدماتی را ترتیب داده است که این شرکت‌ها به لحاظ دریافت کمک‌های مالی به مقامات محلی وابسته باشند. اما هر چه که زمان می‌گذرد این کمپانی‌ها بیش از پیش فلج می‌شوند، علت این مساله بدهی‌های بالا و بهره‌گیری از ظرفیت بیش از حد است. شرایط جدید حتی امکان بازگشت به سودی بیشتر از صفر را نیز ناممکن کرده است. حمایت چین از صنعت انرژی خورشیدی منجر به ایجاد کارخانه تولید محصولات فتوولتائیک در نیمی از شهرهای کشور (‌600 شهر) شده است. بر اساس گزارش انجمن حمایت از انرژی‌های تجدید‌پذیر چین که در پکن قرار دارد، قیمت پنل حتی پس از سودهای شش ماه گذشته به 60 درصد پایین‌تر از نوامبر 2010 رسیده است و بسیاری از شرکت‌های تولید‌کننده این محصول از جمله کمپانی سانتچ که بزرگ‌ترین تولید‌کننده صنعت انرژی خورشیدی است، ورشکست شده‌اند.

شهر ارواح
بازار مشهور سیلیکون زین یو اولین نمایشگاه فروش دائمی محصولات تولیدی صنعت انرژی خورشیدی در چین بود؛ بازاری که امروز به شهر ارواح بدل شده است، مساله‌ای که وعده‌های برآورده نشده چین در زمینه سرمایه‌گذاری در صنعت انرژی خورشیدی را بیش از پیش پر‌رنگ می‌کند. زیائولیانگ کارمند اجرایی شرکت انرژی‌های جدید لئوپارد (Leopard New Energy) که یکی از توسعه‌دهندگان پروژه‌های خورشیدی در مناطق روستایی چین و یکی از تنها بازماندگان بازار سیلیکون زین زیو است، می‌گوید: «وضعیت بازار در مجموع بد است. بقیه فروشندگان به مرکز اصلی شرکت خودشان رفته‌اند چون در حال حاضر اینجا هیچ سودی وجود ندارد.» ال‌دی‌کی و سانتچ، سطح بالاترین تولیدکنندگان انرژی خورشیدی در چین هستند؛ شرکت‌هایی که در طول دهه گذشته با حمایت‌های دولتی رونق گرفته بودند و سهام خود را به سرمایه‌گذاران در نیویورک می‌فروختند. در حال حاضر هفت پنل خورشیدی از هر 10 پنلی که در سرتاسر جهان تولید می‌شود متعلق به چین است و هشت تولید‌کننده از 10 تولیدکننده برتر پنل در جهان چینی هستند.

اشباع کارخانه‌ها
کارخانه‌ها در چین در حال حاضر می‌توانند 40 گیگاوات پنل خورشیدی را در طول یک سال تولید کنند. مقداری که 10 برابر تولیدشان در سال 2008 و 61 درصد بیشتر از سطح جهانی در سال قبل است. هر گیگاوات تقریباً می‌تواند انرژی مشابه میزان انرژی که یک رآکتور هسته‌ای ایجاد می‌کند، عرضه کند؛ مقداری که بسیار زیاد است. مشارکت در صنعت انرژی‌های خورشیدی در سال 2004 گسترده‌تر شد. زمانی که در پی ایجاد تقاضاهای گسترده‌ای که برای اجرای پروژه‌های انرژی خورشیدی در آلمان رخ داده بود، تولیدکنندگان حوزه کاری خود را گسترش دادند. فروش شرکت‌ها نیز گسترده بود و از اروپا تا ایالات متحده، از نیوجرسی تا کالیفرنیا را دربر می‌گرفت.
اغلب کشورها مشوق‌هایی برای انرژی‌های تجدیدپذیر در نظر داشتند. بعد از مدتی، کاهش قیمت سلول‌های خورشیدی، استفاده از انرژی‌های خورشیدی را جذاب‌تر نیز کرد. بر اساس گزارش‌BNE میزان نصب سالانه سیستم‌های خورشیدی در جهان سال گذشته به 5/30 گیگاوات رسید. مقداری که 10 برابر سال 2007 بود. بدین ترتیب بازار با نوعی اشباع مواجه شد، کارخانه‌های بسیار و تولیدکننندگان فراوانی وجود داشتند، قیمت محصول پایین آمده بود و تقاضا از زمانی به بعد ثابت باقی مانده بود.

استعفای مدیران
سه تن از مدیران سانتچ، از جمله مدیرعامل آن تابستان امسال استعفا داده‌اند. مدیرعامل سانتچ که یک زن بود اعتقاد داشت جریان تخلیه دارایی‌های نقدی شرکت شدید است و حل مساله با اوراق قرضه نیز دشوار و غیر‌عملی است. سهام سانتچ تنها در ایالات متحده بالغ بر یک میلیون دلار است، که ارزش هر سهم آن در دسامبر 2007، 88 دلار بود که با کاهش 99درصدی همراه بوده است. لوئیس وان، مدیر ارشد سرمایه‌گذاری در گروه سرمایه‌گذاری ال تی ‌دی، (که سرمایه‌ای بالغ بر 300 میلیون دلار دارد) معتقد است: «شرکت‌های کوچک‌تر به دشواری می‌توانند از این وضعیت جان به در ببرند، هر چه حاشیه امن باریک‌تر شود، اوضاع آنها دشوارتر می‌شود.» در حال حاضر مدیران بسیاری از شرکت‌های کوچک از کار خود استعفا داده‌اند. در غیاب مدیریت احتمال بروز ورشکستگی‌های بیشتر در صنعت انرژی خورشیدی هر روز افزایش می‌یابد.

ظرفیت تولید
بر اساس گفته تانگ زیانگ زو مدیر اجرایی شرکت ال ‌دی‌کی، در حال حاضر، شرکت از تمام ظرفیت خویش برای تولید سیلیکون‌های خورشیدی - ورقه‌های تبدیل‌کننده انرژی خورشیدی به الکتریسیته- استفاده می‌کند. تولید سیلیکون‌های خورشیدی در این مدت رشدی سه‌برابری داشته است. همه اینها در حالی اتفاق می‌افتد که شرکت از نظر تولیدی وضعیت مناسبی ندارد و با مشکل کاهش تولید روبه‌رو است. علاوه بر این، شرکت قصد دارد در این شرایط نامساعد بین دو هزار تا سه هزار نفر نیروی کار تازه استخدام کند. زیانگ به شدت با این ایده که دولت با کمک کردن به صنعت، در حال تلف کردن منابع خویش است، مخالفت می‌کند. او معتقد است که اوضاع چندان هم بد نیست. « ما به طور منظم و پیوسته مالیات‌های خودمان را به دولت پرداخت کرده‌ایم. شرکت سالانه یک میلیارد یوان مالیات می‌پردازد. حتی در شرایطی که وضعیت تولید شرکت رونقی نداشته است.» اما با این حال وضعیت صنعت انرژی خورشیدی در چین اصلاً خوب نیست و رکود همچنان این صنعت را تحت‌الشعاع قرار داده است. اندک بهبودی هم که در وضعیت این صنعت رخ داده، به خاطر کمک‌های مالی دولت است. اگر کمک دولت نبود، ال‌دی‌کی اکنون ورشکسته می‌شد. من زانگن، مدیر یکی از اتحادیه‌های صنفی صنعت انرژی در این باره می‌گوید تولید کارخانه‌های انرژی خورشیدی در چین، اکنون به نصف ظرفیت اسمی رسیده است. دولت تنها به برخی از شرکت‌ها کمک می‌کند و این مساله هر روز اوضاع این صنعت را وخیم‌تر می‌کند.

فرزندان ما
زانگن می‌گوید: صنعت مانند فرزند ماست. آنها قبل از اینکه به بلوغ برسند، مدام اشتباه می‌کنند. اما هر خانواده‌ای خود را موظف می‌بیند که در این شرایط به فرزندش کمک کند. دولت برای حل مشکل تصمیم گرفته است خرید خود را از کارخانه‌های انرژی خورشیدی افزایش دهد. در سال جاری، ژاپن و چین بزرگ‌ترین بازار سیلیکون‌های خورشیدی بودند. آنها توانستند در این زمینه، آلمان و ایتالیا را پشت سر بگذارند. ژیا ژنهو، مدیر‌عامل شرکت ملی گسترش انرژی‌های تجدید‌پذیر در کنفرانسی در پکن در این باره می‌گوید: تا سال 2015، دولت مبلغی حدود 8/1 تریلیون یوان (294 میلیارد دلار) در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری می‌کند. در زن یو، شهری با جمعیتی 1/1میلیون نفری که در 1615 کیلومتری پکن قرار دارد، با کمک دولت، شرکت ال ‌‌دی‌‌کی مکانی برای فروش محصولات خود ساخته است. این کارخانه در میان کارخانه‌های شهر زن یو، بیشترین مالیات را می‌پردازد.

حمایت دولت
بر اساس گزارشی که در آوریل 2012 منتشر شد، هدفگذاری دولت در این زمینه بدین گونه است که بتواند برای گسترش بازار، تولید‌کنندگان مواد خام و تجهیزات تکنولوژیک را در یک جا جمع کند. شرکت ال‌دی‌کی با تسهیلاتی که دولت فراهم کرده، مامور انجام این امر شده است.
زینو، تحلیلگر مسائل اقتصادی در نیویورک در این باره می‌گوید: « بازار ساخته‌شده در زن یو عمدتاً خالی است و همین امر نشان‌دهنده این است که نباید چنین تسهیلاتی توسط دولت ارائه می‌شد. اما دولت پیوسته به آنها کمک می‌کند تا جلوی بیکار شدن کارگران و کارمندان این شرکت‌ها را بگیرد.» منبع: بلومبرگ