سندرم هندی در بازار طلا

این جای تعجب ندارد که در آغاز امسال تهدید عمدی پلانیاپن کیدامباران، وزیر دارایی هند، برای افزایش هزینه واردات، لرزه‌هایی را به بازارهای بین‌المللی طلا انداخته است. هند بزرگ‌ترین وارد‌کننده طلا در جهان است و بیش از یک‌پنجم تقاضای جهانی این فلز را تامین می‌کند. سال گذشته، افت در واردات طلای هند در حدود 20تا25 درصد، یکی از دلایل اصلی عملکرد نسبتاً ضعیف طلا بود. این افت شاید به دلیل افزایش سابق عوارض گمرکی واردات و نیز به دلیل رکود در اقتصاد داخلی این کشور بوده باشد. در این باره تام کندال، تحلیلگر فلزات گرانبها در کردیت سوئیس در لندن می‌گوید: «تمرکز بر روی افزایش هزینه واردات طلای هند در یک سطح رسمی، می‌تواند به عنوان تهدیدی برای بزرگ‌ترین بازار شمش فیزیکی جهان در کنار چین در نظر گرفته شود». چیزی که هنوز مشخص نیست این است که آیا واقعاً این اقدامات که از سوی مقامات هند مطرح شده، می‌تواند حجم واردات طلای هند را محدود کند یا خیر، بنابراین هر گونه تغییری از این بابت می‌تواند در سال کنونی روی قیمت‌ها تاثیر بگذارد. آقای کیدامباران و دیگر مقامات هندی در مورد اصرار جمعیت 2/1 میلیاردنفری این کشور برای خرید جواهرات طلا و سرمایه‌گذاری بر روی شمش نگران هستند؛ ظاهراً این اصرار تمامی ندارد. دو دلیل اصلی برای اشتیاق مردم هند برای خرید طلا وجود دارد، یکی کسری حساب جاری فزاینده هند و دیگری، خطرات مربوط به ثبات در سیستم بانکی این کشور. کسری حساب جاری هند در سه‌ماهه منتهی به سپتامبر به 4/5 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور رسیده بود، و در برخی ماه‌ها واردات طلا عامل نصف این شکاف (کسری) به حساب می‌آمد. تاثیر واردات بسیار زیاد طلا بر روی ثبات خارجی هند این ماه توسط بانک مرکزی گروه کاری هند به عنوان نگرانی اصلی تشریح شد که نیاز به بررسی مساله طلا دارد. این بانک در پیش‌نویس گزارش خود، همچنین از نگرانی‌های سیستماتیک ناشی از استقراض بسیار زیاد تعداد فزاینده‌ای از شرکت‌های مالی غیر‌بانکی که به مشتریان خرده‌فروشی هند پول قرض می‌دادند صحبت به میان آورده است؛ این شرکت‌ها خود برای وام‌دهی، طلا و جواهرات را به عنوان وثیقه نزد خود نگه می‌دارند. تحلیلگران می‌گویند، یکی از گزینه‌های آقای کیدامباران برای فرو نشاندن تقاضای طلا، این است تا عوارض گمرکی واردات را از چهار به شش درصد افزایش دهد. با این اقدام، افزایش درآمد تاثیرات جانبی مفیدی برای کمک به کاهش کسری مالی دولت خواهد داشت. از طرف دیگر، مالیات بیشتر به راحتی می‌تواند تجارت طلا را در بازار سیاه منحرف سازد. در هر صورت کیشور نارن، مدیر و همکار کالا و ارز کارگزاران کالای موتیلال اوسوال می‌گوید: تنها در حدود 10 تا 15 درصد از مصرف‌کنندگان هندی نسبت به قیمت طلا حساس هستند. نارن در ادامه اضافه می‌کند: «این بخشی از سنت ماست و ما به خرید طلا ادامه می‌دهیم. خرید طلا برای ما اجبار است. دست ما بسته و نمی‌توانیم هیچ کاری را در این مورد انجام دهیم.» درحال حاضر موجودی فلزات گرانبها در هند بین 15تا 25هزار تن تخمین زده می‌شود، و رفاه در مناطق روستایی درحال افزایش تقاضای طلاست. رویکرد دیگری که توسط راقورام راجان، مشاور اقتصادی رئیس دولت حمایت می‌شود، این است که به جای تمرکز بر روی خرید جواهرات، روی ضعف طلا به عنوان گزینه‌ای برای سرمایه‌گذاری تمرکز کنیم؛ متاسفانه در هند اشتیاق برای خرید طلا از بین‌ رفتنی نیست. این بدان معناست که ترویج سرمایه‌گذاری مالی روی گزینه‌های دیگری غیرطلا می‌تواند بازدهی واقعی برای شهروندان داشته باشد. با این حال همان طوری که روپیه در برابر دلار کاهش یافته، این استراتژی با توجه به عملکرد خوب طلا بر حسب روپیه تضعیف شده است. کاهش ارزش روپیه، تقاضای خارجی هند برای طلا را کاهش می‌دهد در حالی که تقاضای داخلی را برآورده خواهد کرد. اکنون بانک مرکزی و دولت می‌خواهند از موجودی عظیم طلای هند استفاده بهتری داشته باشند. با این اقدام تقاضای خارجی هند برای طلا کاهش می‌یابد. ایده‌های تحت بررسی شامل کالاهای مالی با پشتوانه طلا بدون نیاز به طلا از خارج از کشور، از جمله صندوق داد و ستد ارز که با طلای بانک مرکزی حمایت می‌شود و طرحی که تحت آن بانک‌های بخش دولتی می‌توانند بر روی طلای فیزیکی که آنها به عنوان وثیقه برای وام‌دهی نگه داشته‌اند، به مشتریان خود وام بدهند. آقای نارن می‌گوید: «با این اقدامات است که می‌توان چگونگی استفاده از ذخایر طلای خود را کشف کرد.» فیلیپ تامسون از رویترز، مشاوره پیشرو فلزات گرانبها در این باره می‌گوید: «آنها (مقامات هندی) کاملاً در مورد تاثیر واردات طلا بر روی تراز پرداخت‌ها و همچنین نسبت بالایی از پس‌انداز در شکل طلا که ثمره چندانی برای آنها نداشته، نگران شده‌اند.» به هر حال در پایان، ممکن است نیروهای بازار - و نه طرح افزایش مالیات آقای کیدامباران و یا هر برنامه رسمی دیگر برای بازیافت 100‌ها تن طلای بی‌‌حاصل در هند- موفق به فرو نشاندن تقاضای هند برای واردات طلا شود. با توجه به پیش‌بینی‌های برخی معامله‌گران ارز از افزایش روپیه در سال کنونی، و انتظارات برخی تحلیلگران کالا از پایان افزایش قیمت بین‌المللی طلا، به احتمال زیاد طلا جذابیت کمتری برای سرمایه‌گذاران هندی خواهد داشت. با این حال تاریخ نشان می‌دهد مصرف‌کنندگان هندی همیشه نسبت به تلاش‌هایی که برای از بین بردن اعتیاد آنها به طلا وجود داشته، بی‌تفاوت بوده‌اند.