لغو کدام تحریم‌ها؟
گام‌های نهایی برای بازگشت به برجام در وین برداشته شد
مقام‌های دیپلماتیک ایران و کشورهای 1+4 با مشارکت غیرمستقیم آمریکا از چند هفته گذشته تلاش همه‌جانبه‌ای را برای نجات توافق هسته‌ای آغاز کرده‌اند. خبرهای رسیده از گفت‌وگوهای اخیر وین حکایت از آن دارد که دامنه گفت‌وگوها به جزئی‌ترین مباحث فنی کشیده شده است و قرار است گره نهایی آن در پایتخت‌ها از هم گشوده شود. دیپلمات‌های ایران و آمریکا که پیام‌های خود را در این دور از گفت‌وگوها به‌صورت غیرمستقیم رد‌و‌بدل می‌کنند، می‌کوشند با بررسی عوامل اختلافی و طبعاً حل‌و‌فصل آنها، زمینه لازم و کافی را برای حصول توافق نهایی مهیا سازند؛ توافقی که مطابق با آنچه مقام‌های ایران دنبال می‌کنند، باید یک مرحله‌ای، جامع و منطبق بر راستی‌آزمایی باشد.
در همین چارچوب مذاکرات اخیر وین با جمع‌بندی نتایج گفت‌وگوهای سه کارگروهی به پایان رسید که کارگروه نخست، بررسی چگونگی تعلیق تحریم‌های آمریکا علیه ایران، کارگروه دیگر بررسی روند بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای و محدودسازی برنامه هسته‌ای‌اش و کارگروه سوم هم تدارک ترتیبات عملی توافق‌های صورت‌گرفته را در دستور کار قرار داده بود. اگرچه این مذاکرات فشرده تاکنون به حل‌و‌فصل بسیاری از موارد اختلافی در موضوعات متعدد منتهی شده اما با وجود این پیشرفت‌ها چند چالش مهم همچنان حل‌نشده روی میز باقی مانده است. آن‌گونه که از موضع‌گیری مذاکره‌کنندگان برمی‌آید، اختلاف‌ها گواینکه جدی هستند اما عمق و دامنه تفاوت نظرها در حدی نیست که الزاماً و فی‌نفسه به ناکامی مذاکرات منجر شود.
یکی از محورهای مورد اختلاف بر سر فهرست تحریم‌هایی است که آمریکا باید لغو آنها را در دستور کار خود قرار دهد. این کشور اعلام آمادگی کرده تمامی تحریم‌های مرتبط به برجام از جمله تحریم‌های بانک مرکزی و تحریم فروش نفت را بردارد. این تصمیم، لغو حدود 95 درصد تمام تحریم‌هایی را شامل می‌شود که تاکنون از سوی واشنگتن علیه تهران به بهانه موضوع هسته‌ای به تصویب رسیده است.
مشکل اصلی دستیابی مذاکرات جاری، تحریم‌های غیرمرتبط به برجام است که در دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا تشدید شد. او کوشید تحریم‌های جدیدی را به بهانه موضوعات غیرهسته‌ای از قبیل مسائل حقوق بشری و تروریستی علیه ایران تصویب کند تا لغو آنها به سادگی امکان‌پذیر نباشد. اینک ایران خواستار رفع کامل تحریم‌هاست و معتقد است آمریکا باید تمام تحریم‌های مرتبط به برجام و بعد از برجام را که بعد از خروج یکجانبه آمریکا از این توافق به تصویب رسیده است، بردارد. سید‌عباس عراقچی رئیس هیات ایرانی در مذاکرات وین در این رابطه گفته است: «ایران برای بازگشت ایالات‌متحده به توافق هسته‌ای نه‌تنها خواهان لغو تحریم‌های مرتبط با برجام، بلکه تمام تحریم‌های اعمال‌شده توسط دولت قبلی است. این شرط در حالی است که مقام‌های آمریکایی معتقدند برخی از تحریم‌های اعمال‌شده توسط ترامپ ارتباطی به توافق هسته‌ای نداشته و الزامی برای لغو آنها در شرایط کنونی وجود ندارد. مقام‌های کاخ سفید از تهران خواسته‌اند برای لغو تحریم‌های فرابرجامی مذاکرات جداگانه‌ای با مقام‌های ایرانی انجام شود.
ارسال پرونده سیف به دادگاه ویژه
علی القاصی‌مهر در نشست شورای عالی قضایی که با حضور رئیس قوه قضائیه و مسوولان ارشد دستگاه قضایی برگزار شد، از ارسال پرونده ولی‌الله سیف، رئیس کل سابق بانک مرکزی (۹۲ تا ۹۷) به دادگاه ویژه رسیدگی به اخلال در نظام اقتصادی خبر داد. به گفته دادستان تهران در نتیجه نقض مقررات و ترک فعل‌ها از سوی رئیس‌کل سابق بانک مرکزی، علاوه بر وقوع اخلال در نظام اقتصادی، ۳۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار منابع ارزی و ۶۰ تن ذخایر طلا تضییع شده است.
القاصی‌مهر در این نشست به ارائه گزارشی درباره آخرین وضعیت پرونده مداخلات ارزی مسوولان ارشد دولتی در فاصله زمانی سال ۹۵ تا ۹۷ پرداخت و گفت: در سال‌های ۹۵ تا ۹۷ نه‌تنها قوانین مرتبط با نظام ارزی کشور نقض شده، بلکه تکالیف قانونی دایر بر لزوم تصویب مداخله ارزی و فروش سکه‌های طلا در شورای پول و اعتبار برای پرداخت منابع ارزی به نیازمندان واقعی و جلوگیری از تشکیل بازار واسطه‌گری و دلالی نسبت به این منابع نیز رعایت نشد. یکی از پرونده‌های مهمی که در دادسرای تهران رسیدگی شد و پرونده را با کیفرخواست به دادگاه ارسال کردیم، پرونده مربوط به مداخله ارزی است.
وی تاکید کرد: یکی از اقداماتی که در قالب نظرات قضایی از حیث عملکرد دستگاه‌ها و مدیران و در واقع روی ساختار تشکیلات بسیار حائز اهمیت است، ورود قوه قضائیه به این پرونده و تحت تعقیب قرار دادن کسانی است که از قِبَل مسوولیت‌هایی که دارند مواظبت نداشتند و در نتیجه فعل و ترک فعل آنها خسارتی به دولت و بیت‌المال وارد شده است و در نتیجه تضییع اموال دولت صورت گرفته و باید پاسخگو باشند. در این مدت بالغ بر ۳۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار و ۷ میلیون و ۶۱۲ هزار و ۴۰۳ عدد سکه بهار آزادی که شامل حدود ۶۰ تن از ذخایر طلا می‌شود تضییع شده و برای آن کیفرخواست صادر و پرونده جهت رسیدگی به دادگاه‌های ویژه اخلال در نظام اقتصادی ارسال شده است.
رئیسی گزینه قطعی اصولگرایان؟
سخنگوی شورای وحدت، گزینه قطعی شورای وحدت اصولگرایان را حجت‌الاسلام رئیسی عنوان و تاکید کرد که قطعاً علی لاریجانی نامزد این ائتلاف نیست. منوچهر متکی با بیان اینکه گزینه قطعی شورای وحدت حجت‌الاسلام سید‌ابراهیم رئیسی است، اظهار داشت: ما در شورای وحدت به این جمع‌بندی رسیده‌ایم که رئیسی کاندیدای اصلح ریاست‌جمهوری است و امیدواریم به زودی از زبان خود او اعلام کاندیداتوری برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ را بشنویم و شاهد ثبت‌نامش باشیم. وی در ادامه با اشاره به خط تخریبی و تبلیغاتی برخی از افراد و گروه‌های خاص که یک دروغ را در رسانه‌ها و کانال‌های خبری تکرار می‌کنند، گفت: با آغاز فعالیت‌های سیاسی تشکیلاتی شورای وحدت، در کلیپ‌ها و بیانیه‌های خود القا کردند که کاندیدای این شورا لاریجانی است. برای آخرین بار ضمن تکذیب این دروغ بزرگ و با حفظ احترام لاریجانی اعلام می‌کنم وی تحت هیچ شرایطی نامزد شورای وحدت برای انتخابات ریاست جمهوری نیست. امید است کسانی که هنوز دستور پخش کلیپ‌های دروغین را می‌دهند، مسیر همدلی و هم‌افزایی را در پیش بگیرند.
تایید صلاحیت نامزدها با هیات نظارت است
هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: مطابق قانون، نظر نهایی و رسمی را درباره صلاحیت نامزدهای انتخابات شوراها، هیات مرکزی نظارت اعلام می‌کند و هرگونه طرح بحثی برای محدود کردن اختیارات هیات نظارت خلاف قانون است.
در اطلاعیه شماره یک هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی کشور آمده است: پیرو انتشار خبری به نقل از رئیس دفتر ریاست مجلس شورای اسلامی در رسانه‌ها مبنی بر برگزاری نشستی میان وزیر کشور، رئیس مجلس و برخی از اعضای هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا و اتخاذ تصمیماتی در این جلسه درباره شیوه بررسی صلاحیت نامزدهای این انتخابات، نکاتی به این شرح به اطلاع ملت شریف ایران اسلامی می‌رسد. جلسه مذکور در دفتر رئیس مجلس شورای اسلامی برگزار شد. در این جلسه وزیر کشور و معاون ایشان گزارش‌هایی درباره روند انتخابات شوراها ارائه داده و از منظر خود، دغدغه‌هایی را راجع به کیفیت مشارکت مردمی در انتخابات و نیز چگونگی بررسی صلاحیت نامزدها مطرح کردند و متقابلاً اعضای هیات نظارت حاضر در جلسه نیز، نکات و دیدگاه‌های خود را در این باره و موارد دیگر بیان کردند. ریاست مجلس شورای اسلامی نیز در پایان نکاتی را درباره ضرورت مشارکت گسترده مردم در انتخابات، رعایت چارچوب‌های قانونی و حفظ حقوق مردم در انتخابات مطرح کردند. این هیات، منتخب اکثریت نمایندگان مجلس شورای اسلامی است و مطابق قانون تنها مرجع نظارتی انتخابات شوراها به شمار می‌آید که در تصمیمات خود دارای استقلال است و شیوه اخذ تصمیم هیات نیز به صراحت در قانون بیان شده است. این اطلاعیه اضافه کرد: مطابق قانون، جلسات هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شورا با حضور چهار نفر از پنج نفر رسمیت می‌یابد و مصوبات آن نیز نیازمند رای حداقل سه نفر از اعضاست. بر این اساس، ضمن احترام به جایگاه حقوقی شرکت‌کنندگان در جلسه و مطالب مطروحه در آن، مباحث طرح‌شده در این جلسه را نمی‌توان تصمیم هیات مرکزی نظارت تلقی کرد و چون تنها سه نفر از اعضای هیات در آن حضور داشته و دو نفر دیگر -از جمله رئیس هیات- در آن حاضر نبودند، جلسه مذکور نمی‌تواند مرجع تصمیم‌گیری قانونی باشد.
این اطلاعیه افزود: مطابق قانون، نظر نهایی و رسمی را درباره صلاحیت نامزدهای انتخابات شوراها، هیات مرکزی نظارت اعلام می‌کند و این هیات برای بررسی صلاحیت‌ها می‌تواند از منابع و مراجع مختلف استفاده کند. اگر غیر از این بود دیگر نیازی به تاکید قانونگذار برای بررسی صلاحیت نامزدها در هیات نظارت نبود و با همان استعلام هیات‌های اجرایی از مراجع ذی‌ربط، روند بررسی صلاحیت‌ها نهایی می‌شد. از این‌رو هرگونه طرح بحثی برای محدود کردن اختیارات هیات نظارت در بررسی صلاحیت نامزدها خلاف قانون است و هر مبحثی در این باره باید در خود هیات بررسی و تصویب شود.
بهبود روابط با کشورهای حاشیه خلیج فارس
همزمان با مذاکرات فشرده در وین، دیپلماسی ایران در منطقه همچنان فعال است تا بستر برای احیای برجام و بهبود مناسبات ایران و کشورهای عربی حوزه حاشیه خلیج فارس هموار شود؛ سفر ثمربخش ظریف به چند کشور عربی و تمایل آشکار ریاض برای عادی‌سازی مناسبات با تهران در این راستا قابل ارزیابی‌اند.
«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان در روزهای اخیر به کشورهای عراق، قطر، عمان و کویت سفر کرد. وی چند روز پیش با انتشار توئیتی با تاکید بر اینکه «نشانه‌های مثبت در هر دو مسیر (وین و منطقه) به چشم می‌خورد»، نوشت: همزمان با آنکه معاون وزیر امورخارجه، عباس عراقچی، با شایستگی رهبری گفت‌وگوها برای احیای برجام را برعهده دارد، من بازدیدم از کشورهای حاشیه خلیج فارس را با دیدار از کویت و ملاقات با نخست‌وزیر شیخ صباح الخالد و وزیر خارجه دکتر‌شیخ احمد ناصر پایان می‌دهم. سفر ظریف به کشورهای حوزه خلیج فارس در شرایطی انجام گرفت که مقامات تهران-ریاض آشکارا از تمایل خود برای عادی‌سازی مناسبات سخن به میان می‌آورند. به عنوان نمونه، همزمان با این رایزنی‌ها، «محمد بن‌سلمان» ولیعهد عربستان در سخنانی بی‌سابقه از بهبود رابطه با ایران استقبال کرد که با پاسخ مثبت تهران نیز روبه‌رو شد. از نگاه ناظران، چرخش آشکار مقامات سعودی و دیگر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به سمت ایران بی‌ارتباط با ثمربخشی مذاکرات نیست. به احتمال زیاد آنها پس از دیدارهای مکرر با بایدن و تیم مستقر در کاخ سفید به این درک رسیده‌اند که برجام احیا خواهد شد، در نتیجه برای ترمیم روابط با تهران به تکاپو افتاده‌اند.
♦♦♦
ایسنا: سعید محمد، داوطلب کـــاندیـداتـوری انتـخـابـات ریاست جمهوری، در نامه‌ای خطاب به رقبای احتمالی خود از آنها خواست که بنای رقابت‌های انتخاباتی را نه دعوا و مناقشه و مجادله، بلکه صمیمیت و صداقت و برادریِ مخلصانه قرار دهند.
ایرنا: شورای نگهبان از وزارت کشور خواست شرایط جدید ثبت‌نام داوطلبان انتخابات ریاست‌جمهوری را ساماندهی کند.
فارس: علی ربیعی، سخنگوی دولت درباره تفحص از نهاد ریاست جمهوری گفت: این ادعا در مرحله یک ایده در مجلس مطرح شده و هنوز فرآیند تصویب خود را طی نکرده است و هیچ موردی رسمی به دولت ارسال نشده ولی با این حال در چارچوب قانون آماده پاسخگویی هستیم.
مهر: محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، گفت: نباید انتخابات شورای شهر و روستا، کم‌اهمیت در نظر گرفته شود و احراز صلاحیت نامزدهای این انتخابات باید با دقت صورت گیرد و حقی از هیچ فردی زائل نشود.
ایلنا: آذر منصوری، سخنگوی جبهه اصلاحات، در خصوص مصوبه جدید شورای نگهبان درباره انتخابات ریاست‌جمهوری، اظهار کرد: شورای نگهبان نمی‌تواند طبق وظایف و اختیاراتی که قانون برای این شورا تعیین کرده، خود در مغایرت با قانون عملی انجام دهد. به همین دلیل تصویب و ابلاغ شرایط کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری برای اجرا توسط این شورا به دولت، خلاف قانون است.
ایرنا: سیدمحمد غرضی، داوطلب نامزدی انتخابات ریاست‌جمهوری، پیش‌بینی کرد که با توجه به شرایط انتخاباتی کشور و نزدیکی آرای داوطلبان سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری، انتخابات به دور دوم کشیده شود.
ایرنا: هفته گذشته خالدی سخنگوی سازمان اورژانس از سقوط یک زن ۵۲ساله از برج کامرانیه خبر داد و گفت که به نظر می‌رسد او یکی از افرادی است که در سفارت سوئیس کار می‌کند. همچنین پایگاه خبری پلیس نیز اعلام کرد: متوفی کارمند سفارت سوئیس بوده، که از طبقه هجدهم برجی در کامرانیه سقوط و فوت کرده است و اخبار تکمیلی متعاقباً اعلام خواهد شد.
ایسنا: حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی گفت: انتخابات ریاست‌جمهوری رقابتی می‌شود و رای جناح‌ها به هم نزدیک است.
مهر: جمال عرف، رئیس ستاد انتخابات کشور از ابراز نگرانی وزیر کشور نسبت به رد صلاحیت داوطلبان انتخابات شوراها در هیات‌های نظارت شهرستان‌ها در جلسه با رئیس مجلس شورای اسلامی خبر داد.
ایلنا: میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در توئیتر خود در مورد خبر تبادل زندانیان ایرانی و آمریکایی نوشت: بحث آزادی زندانیان آمریکایی یا ایرانی موضوع گفت‌وگوهای وین نیست.
♦♦♦
انتخابات آزاد؟
اعتماد نوشت: در روزهای گذشته در شهرهای مختلف ایران بسیاری از کاندیداهای نزدیک به جریان اصلاحات که برای انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا نام‌نویسی کرده بودند، ردصلاحیت شدند؛ رویدادی تلخ که واکنش‌های گسترده‌ای در پی داشته است. برای ششمین دوره انتخابات شورای شهر تهران، از 21 عضو فعلی شورای شهر، تنها ۱۲ نفر نام‌نویسی کرده بودند که 10 نفر آنها ردصلاحیت شده‌اند. خبری که زنگ خطر و هشدار ردصلاحیت گسترده در انتخابات پیش‌رو را به صدا درآورد. شاید آن زمان که آیت‌الله طالقانی درباره ضرورت تشکیل شوراها برای مردم سخن می‌گفت، کمتر کسی تصور می‌کرد پس از شکل‌گیری شوراها، این نهاد مردمی به سمتی برود که امکان کاندیداتوری و شکل‌گیری انتخابات آزاد کمی دشوار و دور از دسترس به نظر برسد.
آشنایی‌زدایی از دولت
شرق نوشت: همه او را با نیش و طعنه‌هایش در توئیتر می‌شناسند، پس وقتی توئیت می‌کند: «حدیث دوست نگویم مگر به حضرت دوست / که آشنا سخن آشنا نگه دارد»؛ یعنی پخش فایل صوتی مصاحبه با محمدجواد ظریف، یعنی پایان کار حسام‌الدین آشنا در دولت. مصاحبه‌ای که در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری انجام شده و درز آن رئیس آن مرکز را به دردسر انداخت. هرچند ایسنا به نقل از یک منبع مطلع در قوه قضائیه، خبر داده که ۱۵ نفر از عوامل مرتبط با این مصاحبه از سوی دستگاه قضایی ممنوع‌الخروج شدند. حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو هیات‌رئیسه مجلس نیز از شکایت برخی از نمایندگان از رئیس‌جمهوری و وزیر خارجه خبر داده و گفته برای مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست‌جمهوری درخواست تحقیق و تفحص شده است.
در قوانین تغییر ایجاد نکنید
ایران نوشت: 13 نماینده بخش خصوصی فرصت داشتند در آخرین هفته‌های کاری دولت دوازدهم با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری دیدار داشته باشند و از دغدغه‌ها و مشکلات پیش‌روی خود در سال 1400 بدون تعارفات همیشگی صحبت کنند. در این نشست برخی از فعالان اقتصادی برای بهبود وضعیت کسب‌و‌کار پیشنهادهای عملیاتی دادند و برخی دیگر از دستگاه‌هایی که مانع‌تراشی می‌کنند، گلایه کردند. افرادی هم بودند که نگرانی‌هایشان را بیان کردند و از رئیس‌جمهوری خواستند که در مدت کوتاه باقی‌مانده از دولت برای حل آنها کاری صورت گیرد. آنها در صحبت‌هایشان بارها از دولت دوازدهم خواستند که دیگر تغییری در قوانین و آیین‌نامه‌ها ندهند چراکه معلوم نیست دولت سیزدهم برای برداشتن برخی از چالش‌ها چه سرعت عملی خواهد داشت.
دغدغه مشارکت برای انتخابات پیش‌رو
همشهری نوشت: زمان ثبت‌نام داوطلبان سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری فرا می‌رسد. در کنار تشدید رقابت‌ها میان داوطلبان برای مورد اجماع واقع شدن میان جریان‌های سیاسی، نرخ و میزان مشارکت مردم در انتخابات یکی از موضوعات پربحث این ایام است؛ به‌ویژه اینکه انتخابات پیشین در سال ۹۸ برخلاف تمام پیش‌بینی‌های مجریان و ناظران پایین‌ترین سطح مشارکت ادوار انتخاباتی را در رقابت‌های مجلس یازدهم رقم زد. بنا بر اعلام وزارت کشور 57 /42 درصد افراد واجد شرایط رای دادن در این انتخابات، پای صندوق‌های رای آمدند و در تهران این آمار 22 درصد بود. اعداد و ارقامی که برای نخستین‌بار دغدغه مشارکت انتخاباتی را ایجاد کرد (میانگین مشارکت مردم در انتخابات 10 دوره گذشته مجلس شورای اسلامی حدود ۶۱ درصد بوده است).