اصلاح اصولگرایی

دو هفته از حضور رئیس‌جمهور ایران در نشست مجمع عمومی سازمان ملل می‌گذرد. حسن روحانی از نیویورک بازگشته اما وزیر امور خارجه ایران همچنان مشغول رایزنی با اروپایی‌ها برای رسیدن به توافقاتی جدید است. 1+4 می‌کوشد خروج آمریکا از برجام را جبران کند و تعهدات عملی برای ماندن ایران در این توافق ارائه کند. به‌خصوص که ظریف بارها هشدار داده «اگر سازوکار ویژه اروپا موثر نباشد، ایران احتمالاً از برجام خارج خواهد شد.» گفت‌وگوها پیرامون برجام دو محور اصلی دارد؛ یکی توافقات جدید ایران و اروپا و دیگری احتمال مذاکره مجدد ایران و آمریکا با همدیگر. آمریکا بارها اعلام کرده خواستار مذاکره جدید با ایران است و ایران هم شرط مذاکره را بازگشت آمریکا به برجام می‌داند. بسیاری امیدوار بودند نشست نیویورک باب مذاکرات جدید میان دو کشور را باز کند اما حسن روحانی صراحتاً اعلام کرد مذاکره نمی‌کند و ترامپ هم گفت شاید این مذاکره زمان دیگری انجام شود. حالا محمدجواد ظریف خبر داده «ما در دنیای احتمالات زندگی می‌کنیم پس هیچ چیزی غیرممکن نیست و مذاکره با آمریکا را غیرمحتمل نمی‌دانم!» این بخشی از گفت‌وگوی ظریف با نشریه نیویورکر است. جایی که ظریف در پاسخ به خبرنگار درباره آینده روابط میان تهران و واشنگتن و احتمال مذاکره دو طرف گفت: «هیچ چیز غیرممکن نیست اما باید ببینیم چه می‌شود.» وزیر امور خارجه ایران تصریح کرد: «شما باید بتوانید رابطه‌ای داشته باشید که بر اساس یک مبنا ساخته شده است و ما یک سند داریم، توافق هسته‌ای. این یک سند 150صفحه‌ای است نه یک توافق دوصفحه‌ای.» او در پاسخ به این سوال که آیا باب (مذاکرات با آمریکا) هنوز باز است، اظهار داشت:‌ «در صورت فراهم بودن شرایط لازم برای مذاکرات من احتمال گفت‌وگو را رد نمی‌کنم. این شرایط عبارت است از قابل اتکا بودن (طرف مقابل). ما منتظر دیدن کمی واقع‌گرایی هستیم.»

توافق بانکی و نفتی جدید

در این میان ظریف همچنان در حال رایزنی و مذاکره با اروپا برای رسیدن به توافقات جدید است. او پیش از این گفته بود اولویت ایران نفت و مبادلات بانکی است و به نظر می‌رسد مذاکرات میان ایران و اروپا بر سر همین موارد است. روزنامه ایران از قرارداد جدید نفتی میان ایران و اروپا خبر داد و نوشت: ایران به بستن قرارداد نفتی جدید با کشورهای اروپایی نزدیک شده است. ظریف اعلام کرد تهران به‌‌رغم تحریم‌های آمریکا، در حال دستیابی به توافقی نفتی با کشورهای اروپایی است. توافقی که هنوز جزئیات آن در رسانه‌ها منتشر نشده اما گویا مطابق میل ایران است. همچنین به گفته ظریف قرار است سیستم مالی جدید اتحادیه اروپا برای کمک به ایران راه‌اندازی شود تا ایران بتواند نفت خود را به فروش برساند. او گفته ایران برای دور زدن تحریم‌های نفتی آمریکا می‌خواهد در مبادلات بین‌المللی و فروش نفت خود ارزهایی غیر از دلار را به کار گیرد. ما در حال کار با اروپا روی این توافقات هستیم و اروپایی‌ها هم‌اکنون روی یک سیستم کار می‌کنند که به ما اجازه می‌دهد پول صادراتمان را دریافت کنیم. ما تمهیدات مختلفی را با مشتریان خود اندیشیده‌ایم. به طور قطع فشار آمریکا روی آنها زیاد است اما من بر این باورم که آمریکا در سیاست اعلام‌شده‌اش برای به صفر رساندن صادرات نفت ما شکست خواهد خورد. وزیر امورخارجه از توافق با هفت بانک مرکزی برای ایجاد راهکار ویژه مالی با هدف ارتباط با ایران خبر داد و گفت: «اروپایی‌ها در چند ماه گذشته تلاش وسیعی در این رابطه انجام دادند و قرار است در آینده نیز این راهکار را به ‌صورت موسسه‌ای ادامه دهند.» محمدجواد ظریف درباره سازوکار ویژه گروه 1+4 تاکید کرد: «آنچه به مساله ایران ربط دارد، در آینده‌ای نزدیک انجام می‌شود اما آنچه آنها می‌خواهند موسسه‌ای تشکیل دهند که فراتر از ایران بتواند کار کند، ممکن است بیشتر طول بکشد.»

سیستم جدید به‌جای سوئیفت

 همچنین معاون وزیر خارجه ایران گفت: «ایران و شرکای تجاری‌اش در حال طراحی مکانیسمی هستند تا با دور زدن تحریم‌های آمریکا با هم داد و ستد نفتی داشته باشند.» به گزارش تسنیم، ایران به دنبال جایگزینی برای سیستم پرداخت سوئیفت است تا تحریم‌های آمریکا را دور بزند. عباس عراقچی در مصاحبه با اسپوتنیک نیوز گفته ایران و شرکای تجاری‌اش در حال طراحی مکانیسمی هستند تا با دور زدن تحریم‌های آمریکا با هم داد و ستد نفتی داشته باشند. او گفته اروپایی‌ها می‌خواهند بدانند سوئیفت چگونه می‌تواند به معامله با ایران ادامه دهد و آیا به یک سیستم مالی موازی دیگر نیاز است. این مساله‌ای است که هنوز داریم روی آن کار می‌کنیم. به گفته او اتحادیه اروپا قبلاً سیستمی همتراز با سوئیفت را پیشنهاد داده بود. این سیستم جدید از شرکت‌های اروپایی که در ایران کار می‌کنند در برابر تحریم‌های آمریکا محافظت می‌کند و در اختیار کشورهای دیگر هم قرار خواهد گرفت.

نه عراق به تحریم ایران

در کنار تلاش‌های اروپا برای ایجاد کانال‌های تجاری ایران با جهان، با نزدیکی به تحریم‌های آبان‌ماه موضع کشورها درباره مبادله با ایران متفاوت است. برخی اعلام می‌کنند که به‌رغم تحریم‌ها در ایران می‌مانند و برخی دیگر پایان مناسبات با ایران را اعلام کرده‌اند. به گزارش فارس وزیر امور خارجه عراق گفته بغداد در هیچ محاصره‌ای مستقیم یا غیرمستقیم مشارکت نمی‌کند. «ابراهیم الجعفری» گفت: ما هم منافعی ملی داریم و هم دارای منافع دوجانبه با این یا آن کشور هستیم... [بنابراین روابط ما بر همین اساس] می‌تواند کم یا زیاد شود... ما با کشورهای مختلف بر اساس منافعمان ارتباط می‌گیریم بدون اینکه این رابطه به یک رابطه محوری یا درگیری میان قطب‌های مختلف تبدیل شود. الجعفری گفته آمریکا در مرحله‌ای مشخص در کنار عراق ماند و ما نیز با مردم آمریکا در چارچوب منافع مشترک دوطرفه تعامل می‌کنیم و از آن می‌خواهیم که همان‌گونه که با آن رفتار می‌کنیم با ما تعامل کند و در امور ما دخالت نکند.

اما رویکرد مالزی برخلاف عراق است. ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر مالزی از کاهش تجارت با ایران در پی تحریم‌های آمریکا خبر داد. به گزارش تسنیم نخست‌وزیر مالزی هشدار داد ناسازگاری دونالد ترامپ، در روابط بین‌الملل برای مالزی از لحاظ اقتصادی هزینه خواهد داشت. روابط تجاری مالزی با ایران به‌واسطه تحریم‌های آمریکا کاهش خواهد یافت و احتمالاً به‌ طور کامل متوقف خواهد شد. او گفته «ما مسلماً از این مساله رنج خواهیم برد اما تجارت با شرکای دیگر خود را برای جبران این خلأ انجام خواهیم داد.»

شلیک به مواضع داعش

خبر سیاسی دیگر هفته گذشته، شلیک سپاه به مواضع داعش در سوریه بود. پس از حمله تروریستی 31 شهریورماه در اهواز، نهم مهرماه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با شش فروند موشک بالستیک و هفت پهپاد رزمی، منطقه شرق فرات در سوریه را هدف قرار داد. سپاه پاسداران اعلام کرد در این حمله که با عنوان «ضربت محرم» انجام شده، تعدادی از سرکردگان و عناصر موثر جنایت اخیر تروریست‌ها به هلاکت رسیده یا مجروح شده‌اند و نیز زیرساخت‌های آمادی و انبار ذخیره مهمات آنان منهدم شد. به گزارش ایران در بیانیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آمده است: در پی جنایت تروریستی ۳۱ شهریورماه ۱۳۹۷ اهواز که به شهادت ۲۵ نفر و مجروح شدن ۶۹ نفر از مردم مظلوم و بی‌دفاع و نیروهای مدافع میهن اسلامی منجر شد، سپاه به نیابت از ملت سرافراز ایران و خانواده‌های معظم شهیدان و در لبیک به ندای مقام معظم رهبری، برای انتقام خون این شهدا از تروریست‌ها و گوشمالی عوامل بزدل این حادثه، ساعت ۲ بامداد دوشنبه ۹ مهرماه محل استقرار و تجمع تروریست‌های تکفیری تحت حمایت آمریکا و قارون‌های منطقه در شرق فرات در کشور سوریه را مورد ضربه موشکی قرار داد.

استقبال از حمله سپاه

حمله موشکی و پهپادی سپاه پاسداران به مقر تروریست‌ها با استقبال شخصیت‌ها و نهادهای مختلف مواجه شد و آنان از این حمله به عنوان «انتقام سپاه از تروریست‌ها» یاد کردند. از جمله ارتش جمهوری اسلامی ایران با صدور اطلاعیه‌ای، ضمن تحسین اقدام مقتدرانه نیروی هوافضای سپاه، این حمله را ضرب شست قاطع و حرکتی بجا و ضروری دانست تا دشمنان بدانند هیچ تجاوزی بدون پاسخ نخواهد ماند. محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی نیز با اشاره به اینکه حادثه تروریستی اهواز از این بابت برای ما نگران‌کننده بود که در شرایطی صورت گرفت که مردم درگیر مشکلات اقتصادی هستند، به تسنیم گفت: چنین واکنشی که بتواند جنبه بازدارنده برای اقدامات ضدامنیتی علیه تروریست‌ها داشته باشد امری ضروری و لازم بود. محسن رضایی، فرمانده پیشین سپاه پاسداران هم حمله موشکی سپاه پاسداران به مقر تروریست‌های حمله اهواز را تلنگری به این جنایتکاران دانست و گفت: گوشمالی اصلی در راه است. این حمله اما واکنش‌های خارجی هم به دنبال داشت. از آن جمله ‌شان رایان، سخنگوی ائتلاف آمریکا در اولین واکنش رسمی واشنگتن اعلام کرد: «نیروهای ایرانی یکشنبه‌شب بدون اطلاع قبلی یک حمله انجام دادند.» دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ ریاست جمهوری روسیه نیز در واکنش به پاسخ موشکی ایران به تروریست‌ها تاکید کرد: «مبارزات ضدتروریستی در سوریه ادامه خواهد یافت.» او ادامه داد: «موضع روسیه در خصوص حضور غیرقانونی نیروهای خارجی و نیروهای مسلح خارجی در سوریه کاملاً مشخص است.» همچنین روی بدنه دست‌کم یکی از این موشک‌ها، سه شعار «مرگ بر آمریکا»، «مرگ بر اسرائیل» و «مرگ بر آل سعود» و عبارت «قاتلوا اولیاء الشیطان» (با دوستان شیطان بجنگید / سوره نساء آیه 76) نوشته شده بود.

مانیفست نواصولگرایی

در عرصه سیاست داخلی هم اصولگرایان در پی آرایش و اصلاح خود برآمده‌اند. یک‌سال و نیم پیش بود که محمدباقر قالیباف از ضرورت نواصولگرایی گفت و حالا هفته گذشته بود که از منشور «نواصولگرایی» رونمایی شد. این منشور توسط «جمعیت پیشرفت و عدالت» حزب نزدیک به محمدباقر قالیباف منتشر شد. «مردم‌باوری»، «جوانگرایی» و «نوگرایی» سه محور عمده و شاخص این مانیفست بود. گویا شکست اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری و هم شوراهای سال 96 آنها را به تکاپو وا داشته و به صرافت تغییر رویه‌ها انداخته است و آنها متوجه شده‌اند تاکتیک‌هایشان دیگر جواب نمی‌دهد و تغییر آن ضروری است. ایران نوشت: این نکته کلیدی سخنان محسن پیرهادی، دبیرکل جمعیت پیشرفت و عدالت ایران اسلامی بود. او گفته اصولگرایی جریانی در کنار نظام و نه عین نظام است. بر همین اساس تاکید شده که اصولگرایی نباید مدافع اشتباه مسوولان و منتسبان به نظام باشد و نقد نهادهای حاکمیتی را لازم می‌داند. پیرهادی گفته برخی می‌گویند ۱۶ میلیون رای خوب است اما رای تمام‌کننده برای یک جریان سیاسی و فکری نیست، نباید برای تغییر مقاومت کرد. حمایت ما نباید شبیه فردی باشد که زمین خورده و تا انتهای مسیر برای اینکه ضایع نشود، سینه‌خیز می‌رود. اصولگرایان اگر زمین خوردند باید بایستند و خود را بتکانند و شجاعانه بگویند که اشتباه کردند. محور دیگر این مانیفست جوانگرایی است. پیرهادی گفت: باید به بزرگان سیاسی و اجرایی بگوییم بس است، خسته شدید، 40 سال زحمت کشیدید، تاج سر ما هستید، این آخر عمری تشریف ببرید منزل عبادت کنید و در کنار خانواده باشید و تا لحظه آخر عمری نباید این صندلی را بچسبید.