مداحی با طعم سیاست

«ای نشسته صف اول نکنی خود را گم، پی اقدام تو هستند هنوز این مردم...» این بخشی از ابیاتی بود که پیش از خطبه‌های نماز عید فطر امسال خوانده شد تا جهت‌گیری‌های جناح مقابل دولت را وارد فاز تازه‌ای کند. ابیاتی که واکنش‌های بسیاری را در فضای رسانه‌ای کشور داشت و عده‌ای خطاب این بیت را حسن روحانی دانستند و دیگر ابیات این مداحی که به برجام مربوط می‌شد، جای شبهه‌ای نمی‌گذاشت. شرق در این خصوص نوشت: اینها ابیاتی است که میثم مطیعی خواند. مداح جوانی که چند سال است به تریبون‌های رسمی دسترسی دارد. به محض پایان این شعرخوانی که با شوری حماسی هم قرائت شد، فیلم آن را ابتدا در صفحه اینستاگرام خود قرار داد و همزمان این فیلم در صفحات مجازی دست‌به‌دست شد. از همین‌جا بود که واکنش‌ها از همان دقایق اولیه به شعرخوانی مطیعی آغاز شد. او پیشتر پیش از خطبه‌های نماز جمعه روز قدس هم این‌چنین شعرخوانی کرده بود و گاهی هم پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران مداحی می‌کند. واکنش‌ها به شعرخوانی مطیعی اما دو دسته بودند؛ آنها که حمایت کردند و آنها که مخاطب این ابیات را رئیس‌جمهور دانستند که در صف اول نماز عید فطر حاضر شده بود. معترضان، این ابیات را توهین به رئیس‌جمهور منتخب دانستند و از سپردن تریبون‌های رسمی به چنین دیدگاه‌هایی انتقاد کردند. آنها معتقد بودند تریبون‌های رسمی باید در اختیار همه دیدگاه‌ها باشد و سپردن آن به دست تنها یک طیف خاص، نشانگر تبعیض و توهین به میلیون‌ها رای‌دهنده به روحانی است. چه کسی مطیعی را دعوت کرد؟ شرق در پاسخ به این سوال نوشت: دعوت از مطیعی، از سوی رئیس ستاد اقامه نماز جمعه تهران صورت گرفته و او سال گذشته هم مداح این مراسم بود. محمدباقر پیش‌نمازی رئیس این ستاد در توضیح آنچه در نماز عید فطر رخ داده، به ایسنا گفت: «مسوولیت برگزاری این مراسم با ستاد اقامه نماز جمعه تهران بوده است و ما از آقای میثم مطیعی که سال گذشته هم به عنوان مداح در این مراسم حضور داشت و اجرایش با استقبال حاضران مواجه شده بود، دعوت به حضور کرده بودیم. ما همان‌طور که از دانشجویانی که پیش از خطبه‌های نماز جمعه سخنرانی می‌کنند، درخواست ارائه متن سخنان‌شان را نداریم، اساساً چنین درخواستی را بی‌احترامی قلمداد می‌کنیم. از مداح نماز عید فطر هم‌ چنین درخواستی نداشته‌ایم و بنابراین پیش از قرائت این اشعار اطلاعی از مضمون آن نداشتیم.»

♦♦♦

حامیان و منتقدان چه گفتند

در کنار پر شدن فضای مجازی از فیلم شعرخوانی مطیعی، همزمان تصاویر او به همراه عکس‌نوشت‌هایی در حمایت و انتقاد همه صفحات اینستاگرام و کانال‌های تلگرامی را پر کرد. حامیان مطیعی معتقد بودند نقد آنها در چارچوب آزادی بیان عنوان شده است. با این حال بزرگان اصولگرا از حمایت از او خودداری کردند. مصطفی میرسلیم، رئیس شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی در یادداشتی انتقادی نوشت: «حفظ حرمت قاعده اکثریت در حکومت‌های مردم‌سالاری از مهم‌ترین اصول است؛ هرگونه تعرض بدان، آغاز یک فتنه و مصیبت سیاسی برای جامعه تلقی می‌شود.» مصباحی‌مقدم، سخنگوی جامعه روحانیت نیز گفت: اهانت به رئیس‌جمهوری، اصلاً قابل قبول نیست و محمدرضا عارف در صفحه توئیتر خود در واکنش به شعر خوانده‌شده در پیش از اقامه نماز عید فطر نوشت: «سپردن تریبون‌های رسمی و ارزشی نظام که باید وحدت‌آفرین باشد به افراد وحدت‌شکن، اوج بدسلیقگی است.» آذر منصوری فعال اصلاح‌طلب در صفحه توئیتر خود نوشت: «این دیگر خودسری نیست، از تریبونی مقدس چشم در چشم مردم، تقابل مستقیم با ۲۴ میلیون رای و جمهوریت نظام می‌خواهند روحانی را خسته و عصبانی کنند.» شهیندخت ملاوردی معاون رئیس‌جمهور هم در صفحه شخصی خود در توئیتر این‌طور واکنش نشان داد: «در عید بازگشت به فطرت پاک انسانی دعا کنیم «مطیع» نفس نباشیم.» مجید انصاری معاون حقوقی رئیس‌جمهور هم در گفت‌وگو با جماران اعلام کرد: ستاد اقامه نماز جمعه باید از رئیس‌جمهور و مردم عذرخواهی کند. بهروز نعمتی هم در واکنش به حواشی نماز عید فطر در اینستاگرام خود نوشت: «خیلی‌ها به مداح ایراد می‌گیرند، اما سوال من از مسوولان برگزارکننده به‌ویژه برادر ارجمندم حضرت حجت‌الاسلام تقوی است؛ آیا طرح این‌گونه موارد با هماهنگی بوده یا خیر؟ اگر از قبل هماهنگ شده است که بدا به حال ما، اگر هم هماهنگ نشده که ایراد بزرگی است.»

♦♦♦

برای حفظ وحدت فعلاً سکوت می‌کنیم

ماجرای سیاسی دیگر مربوط به سخنان حسن روحانی بود که هفته گذشته در مراسم افطار با فعالان اقتصادی از انحراف در خصوصی‌سازی انتقاد کرده و به گزارش دنیای اقتصاد گفته بود ابلاغ سیاست‌های اصل ۴۴ برای این بود که اقتصاد به مردم واگذار شود و دولت از اقتصاد دست بکشد، اما ما چه کار کردیم؟ بخشی از اقتصاد دست یک دولت بی‌تفنگ بود که آن را به یک دولت با تفنگ تحویل دادیم، این اقتصاد و خصوصی‌سازی نیست. این سخنان اما واکنش فرمانده سپاه را در پی داشت. به گزارش ایلنا، فرمانده کل سپاه گفت: سپاه هرگز متقاضی کار اقتصادی نبوده است. ما به درخواست دولت‌ها و با اصرار آنها و بدون اینکه حتی دولت، به بسیاری از تعهدات خود در قبال سپاه عمل کنند، وارد عرصه سازندگی شدیم. سپاه فعالیت اقتصادی و انتفاعی نمی‌کند، فعالیت‌های ما در عرصه محرومیت‌زدایی، سازندگی و خنثی‌سازی راهبردهای دشمن برای فشار اقتصادی به کشور است. نمی‌شود که آقایان کارهای سخت را با کمترین منافع به سپاه واگذار کنند و به پروژه‌هایی که سپاه می‌سازد افتخار کنند، اما در مقابل و در حالی که هزاران میلیارد تومان بابت پروژه‌ها بدهکارند علیه سپاه با بی‌انصافی حرف بزنند. سردار جعفری گفت: ممکن است ما را صاحبان تفنگ معرفی کنند، بله صاحب تفنگ که سهل است ما صاحب موشک‌های دشمن‌شکن هستیم و آنها را علیه دشمنان و برای حفاظت از نظام، مردم و امنیت ایران اسلامی به کار می‌گیریم و معتقدیم دولتی که تفنگ نداشته باشد توسط دشمنان تحقیر و سرانجام تسلیم می‌شود. فرمانده کل سپاه گفت: در شرایطی که ملت ایران بیش از هر زمان دیگری به فداکاری سربازان و اقتدار تفنگ‌ها و موشک‌هایش نیاز دارد، هجمه غیرمنصفانه به سپاه اهداف دیگری را به ذهن متبادر می‌کند که فعلاً برای حفظ وحدت درباره آن سکوت می‌کنیم.

♦♦♦

دعوت از اروپا برای حل مناقشه خاورمیانه

خبر سیاسی دیگر سفر وزیر امور خارجه ایران به اروپا بود. سفری به مقصد رم و برلین با دیدارهای اقتصادی و سیاسی و دستاوردهای مطلوب بانکی برای ایران. اگرچه رسانه‌ها ابعاد اقتصادی این سفر را برجسته کردند، اما شاید این سفر از این جهت مهم باشد که محمدجواد ظریف رسماً خواستار ورود اروپا برای مشکلات خاورمیانه شد و گفت: اتحادیه اروپا نمی‌تواند به بهای شکست دیگران به فکر پیروزی باشد. اتحادیه اروپا از قابلیت‌ها و ارزش‌های لازم برای کمک به مناقشه‌های منطقه خلیج‌فارس برخوردار است. ظریف در این سفر و در نشست سالانه «شورای روابط خارجی اروپا» (ECFR) در برلین به ماجرای برجام اشاره کرد که بدون حضور و نقش‌آفرینی اروپا به نتیجه نمی‌رسید. او گفت: در مساله هسته‌ای ما درگیر یک بازی باخت-باخت با آمریکا بودیم تا اینکه با مشارکت فعال اروپا توانستیم مشکل را بازتعریف کنیم. در مساله خاورمیانه هم اتحادیه اروپا از قابلیت‌ها و ارزش‌های لازم برای کمک به مناقشه‌های منطقه خلیج‌فارس برخوردار است. ظریف با بیان اینکه امنیت قابل خریدن نیست و سیاست خارجی یک کالا نیست، یادآور شد: قراردادهای تسلیحاتی به معنای مشارکت نیست. او همچنین با رد گفتمان ترویج‌شده از سوی عربستان سعودی مبنی بر مقصر جلوه دادن دیگران، گفت: این نوع برخورد شبیه گفتمان داعش است. گفتمان نفرت و حذف در منطقه ما می‌تواند به سراسر جهان صادر شود و فجایعی فراتر از تصورات شما ایجاد کند.

♦♦♦

دستاوردهای اقتصادی سفر دیپلماتیک

محمدجواد ظریف در این سفر با رئیس‌جمهور آلمان، وزرای اقتصاد و دارایی و امور خارجه آلمان دیدار کرد و همچنین در نشست سالانه «شورای روابط خارجی اروپا» (ECFR) در برلین هم شرکت کرد. او پس از برلین سفری هم به ایتالیا داشت تا در رم با نخست‌وزیر، وزیر امور خارجه و رئیس مجلس نمایندگان ایتالیا دیدار و در خصوص مناسبات دوجانبه و تحولات منطقه به ویژه سوریه گفت‌وگو کند. شرق در گزارشی دستاورد سفر ظریف به آلمان را «اعلام آمادگی بانک‌های آلمانی برای همکاری با ایران» و ابراز علاقه «بیمه هرمس» برای تضمین پروژه‌های سرمایه‌گذاری در بخش انرژی ایران دانست و در شرح این دیدارها نوشت: ظریف در دیدار با وزیر دارایی آلمان راه‌های تقویت همکاری‌های بانکی ایران و آلمان را مورد بررسی قرار دادند. در این دیدار شویبله، وزیر دارایی آلمان، بر اجرای برجام تاکید کرد و از همکاری‌های بانکی با کشورمان استقبال کرد. همچنین تلاش بانک‌های آلمان به منظور راه‌های تقویت همکاری‌های بانکی مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت و بر آمادگی بانک‌های آن کشور به منظور تامین اعتبار پروژه‌های اقتصادی کشورمان تاکید شد. محور دیدار ظریف با بریگیت زیپرایس، وزیر اقتصاد آلمان، هم افزایش مناسبات اقتصادی و توسعه روابط بانکی بود. زیپرایس همچنین خواستار توسعه هرچه بیشتر روابط اقتصادی میان دو کشور شد و افزود: بیمه صادرات آلمان موسوم به «هرمس» علاقه‌مند به تضمین پروژه‌های سرمایه‌گذاری در ایران و به‌ویژه در بخش‌هایی همچون انرژی و برق است. او در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نقش بانک‌ها در تامین پروژه‌های اقتصادی نیز گفت: آلمان درصدد تقویت روابط بانکی با ایران است. ظریف با همتای آلمانی خود در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک هم شرکت کردند. کنفرانسی که در آن زیگمار گابریل ابراز امیدواری کرد ایران شرایط را برای سرمایه‌گذاری بهتر کند و موفق شود منازعات و اختلافات را در منطقه کاهش دهد. او تاکید کرد ایران کشور قوی و بزرگی است و رئیس‌جمهور روحانی به مردم ایران قول بهبود و رونق بیشتر وضعیت اقتصادی کشور را داده و آلمان هم از گسترش همکاری‌های دوجانبه با ایران در همه زمینه‌ها استقبال می‌کند. برجام هم بخش دیگری از این نشست مطبوعاتی بود و وزیر امور خارجه آلمان با تاکید بر پایبندی ایران به برجام گفت: برخی ادعا می‌کنند ایران برجام را اجرا نکرده ولی گزارش‌های آژانس برعکس است. آلمان از برجام حمایت کرده و ما از همه طرف‌ها می‌خواهیم که از این توافق حمایت کرده و آن را زیر سوال نبرند. ظریف نیز در این کنفرانس بر روابط دیرینه دو کشور تاکید کرد و گفت پس از رفع تحریم‌های ناعادلانه که دولت آلمان هم نقش بسیار مهمی در رفع آن داشت، دوباره شاهد افزایش مناسبات اقتصادی میان دو کشور هستیم و علاقه‌مندیم از امکانات اقتصادی و بانکی این کشور استفاده کنیم. ظریف در اجتماع بزرگ ایرانیان مقیم آلمان در برلین، نیز حاضر شد و سخنرانی کرد. او گفت: مردم برجام را به نتیجه رسانده و شش کشور قدرتمند را به پای میز مذاکره کشاندند. اگر ما به روزمرگی بگذرانیم، طرف مقابل بیکار نمی‌نشیند. فرصت روابط پایدار با اروپا و به‌ویژه روابط عمیق اقتصادی با آلمان پدید آمده است. اگر فرصت‌ها را از دست بدهیم کسانی آنها را به تهدید برای ما تبدیل می‌کنند. محمدجواد ظریف برای دیدار با مقامات ایتالیا، بامداد چهارشنبه از برلین وارد رم پایتخت ایتالیا شد. ظریف در سفر به رم با نخست‌وزیر، وزیر امور خارجه و رئیس مجلس نمایندگان ایتالیا دیدار و در خصوص مناسبات دوجانبه و تحولات منطقه به ویژه سوریه گفت‌وگو کرد.