ضربه به GDP
اقتصاد ایران از کرونا چقدر آسیب دیده است؟
محبوبه فکوری: کرونا همچنان هست، گویا همچنان هم باقی خواهد ماند. ویروسی ناشناخته که هر روز یک لباس رزم می‌پوشد تا بلکه پیروز میدان شود. تقریباً حدود یک‌سالی می‌شود که اقتصاد ایران وارد یک جنگ نابرابر با ویروسی شده است که اگرچه تاکنون هیچ سابقه‌ای از آن در دنیا نبوده، هیچ‌گاه هم همتایانش نتوانسته‌اند چنین تخریبی را در حملات خود به جای بگذارند؛ اما موضوع از آنجا شکل وحشتناک‌تری به خود می‌گیرد که اقتصاد ایران یک بیمار نحیف است که چهره زردش به خوبی نشان می‌دهد اگر به دادش نرسند، رنگ رخسارش، ناتوانی سرّ درون را پدیدار می‌سازد و کووید 19، باید برای ضربات سنگینی که به آن وارد می‌آورد، این‌بار لباس بزم بپوشد و رخت پیروزی بر تن کند. حال با همه زمینه‌های ناگواری که اقتصاد ایران در دوران تحریم‌های ظالمانه به خود دیده است، این ویروس هم ضربات سنگینی را بر پیکره آن وارد می‌کند و به‌طور قطع، شرایط برایش در مدیریت این پدیده ناشناخته و البته بحرانی، سخت و سخت‌تر می‌نماید. حال گزارش‌های منتشرشده از سوی مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست‌جمهوری حکایت از آن دارد که اقتصاد ایران در حالی با بحران همه‌گیری کرونا روبه‌رو شد که از قبل هم متغیرهای اقتصادی به علت تحریم‌ها وضعیت مناسبی را نشان نمی‌دادند؛ چراکه در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ ایران دچار کاهش سرمایه ثابت در اقتصاد شد و این امر سبب کاهش ظرفیت بالقوه تولید و به دنبال آن کاهش رفاه شده است. از سوی دیگر، بالا بودن نرخ تورم برای دو سال پیاپی ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ و همچنین ادامه روند در سال ۱۳۹۹ سبب کاهش توانایی بنگاه‌های اقتصادی برای ادامه فعالیت شده است؛ تا جایی که تداوم این روند بر معیشت دهک‌های پایین تاثیرات مخرب و صعب‌العلاج خواهد داشت. بر اساس آنچه در این گزارش یادآوری شده است، شیوع ویروس کرونا به متاثر شدن شدید تقاضای کل و عرضه کل در اقتصاد ایران منجر شده؛ به این صورت که در بخش تقاضا مصرف خانوار به علت کاهش درآمد، عدم تمایل برای خرید، افزایش پس‌انداز به دلیل نااطمینانی از آینده و کاهش صادرات به دلیل ملاحظات تحریمی و بهداشتی کشورهای طرف تجاری به شدت کاهش پیدا کرده است. از طرفی عرضه نیز با شوک‌هایی مانند تعطیلی اجباری بخش عمده‌ای از خدمات، افزایش هزینه و سخت شدن واردات مواد اولیه و آسیب دیدن زنجیره تولید کالا روبه‌رو است. از سوی دیگر، بر اساس دسته‌بندی انجام‌شده از رسته‌های کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از بیماری کرونا ۱۴ رسته اصلی از شیوع ویروس کرونا آسیب جدی دیده‌اند؛ به نحوی که بر اساس برآوردها، این کسب‌وکارها بیش از چهار میلیون و ۸۳۰ هزار شاغل معادل 20 /32 درصد از اشتغال کل کشور را تشکیل می‌دهند و بنابراین، کاهش فعالیت این کسب‌وکارها قطعاً رفاه خانوارهای زیادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بر اساس نظرسنجی‌های صورت‌گرفته از بخش خصوصی، تولید در زمان شیوع کرونا ۶۵ درصد کاهش پیدا کرده و ۵۹ درصد کسب‌وکارها با کاهش تقاضا مواجه شده‌اند. همچنین ۵۷ درصد کارگاه‌ها و فعالیت‌های اقتصادی با مشکل تامین مواد اولیه برخورد کرده‌اند. در نهایت اینکه شوک کرونا، هم شوک به عرضه نیروی کار است و هم شوک به تقاضا برای کالاها و خدمات (کاهش تقاضای کل، تعویق و جابه‌جایی تقاضا)، هم شوک به عرضه از طریق اختلال در زنجیره تامین.
