رشد منفی برای سال 99

هفته گذشته سازمان برنامه و بودجه گزارشی منتشر کرد که در آن نرخ رشد اقتصادی سال 1399 را معادل منفی 3 /5 و سال 1400 را 8 /2 درصد پیش‌بینی کرد. در این گزارش آمده است:‌ عملکرد اقتصاد کشور در زمینه رشد اقتصادی طی سال‌های دهه ۹۰ نوسانی و نامناسب بوده است. این ویژگی باعث شده است تا رشد اقتصادی نتواند از ایجاد اشتغال پایدار و باکیفیت و ایجاد درآمد سرانه مناسب برای بهبود رفاه اقشار جامعه پشتیبانی کند. عملکرد نامناسب رشد اقتصادی تهدیدی برای جایگاه اقتصاد کشور در جهان و منطقه (حوزه سند چشم‌انداز) است. این در حالی است که دستیابی به رشد اقتصادی مستمر و پایدار همواره مورد تاکید قوانین بالادستی همچون سند چشم‌انداز و برنامه‌های توسعه بوده است. به ویژه طی دو سال اخیر، اعمال تحریم‌های بین‌المللی به عنوان شوک منفی شدید سمت عرضه اقتصاد را وارد رکود تورمی شدید کرد. به دلیل سابقه تکانه تحریم و تطبیق و همگرایی در انتظارات آحاد اقتصادی، تکانه اخیر اثرات اقتصادی شدیدتری بر تورم گذاشت. آثار کرونا به عنوان تکانه شدید تقاضای داخلی و تکانه شدید تقاضا و عرضه خارجی مجدد موجب استمرار سازوکار تشدید رکود همزمان با انتظارات تورمی شد. آثار تکانه کرونا مشابه سایر کشورها بر منابع بودجه دولت شدید بوده است. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده، استمرار شیوع ویروس کرونا در کشور، از تحمیل شرایط سخت‌تر بر اقتصاد کشور که پیش از این از تحریم‌ها صدمه دیده بود، حکایت دارد. برآوردهای امور کلان برای رشد اقتصادی سال ۱۳۹۹ منفی 3 /5 درصد است. صندوق بین‌المللی پول رشد اقتصادی سال جاری را منفی پنج درصد پیش‌بینی کرده است. رشد منفی اقتصاد و پیش‌بینی افزایش تورم ضمن اینکه باعث ادامه رکود تورمی می‌شود، سبب کاهش مصرف کالا و خدمات توسط خانوارها خواهد شد که کاهش رفاه خانوارها را در پی خواهد داشت. البته پیش‌بینی‌ها موید مثبت شدن فضای اقتصادی کشور و رشد اقتصادی در سال آتی است.

ضرورت برخورد قاطع با ممیزان متخلف مالیاتی 

در هفته گذشته، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در نشستی با وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس سازمان امور مالیاتی و اعضای کمیسیون اقتصادی ضمن تاکید بر اینکه نظام مالیاتی کشور نیازمند اصلاحات اساسی است، گفت: این اصلاحات مقدمه همه اصلاحات دیگر اقتصادی در کشور است زیرا نظام مالیاتی عادلانه، نظامی است که به نسبت بهره‌مندی افراد و به ‌صورت هوشمند از آنها مالیات گرفته شود.

قالیباف اظهار کرد: در کشور و طی این ایام که توفیق اجباری حذف نفت از بودجه را پیش‌رو داریم، می‌توانیم این تهدید را به فرصت تبدیل کنیم. تلاش در راه برقراری نظام عادلانه مالیاتی یک جهاد بزرگ است. وی با بیان اینکه در این موقعیت و شرایط خاص که کشور علاوه بر تحریم، درگیر بیماری کروناست، باید مراقب مودیان خوش‌حساب بود، افزود: تعداد معدودی از افراد متخلف در هر سازمانی وجود دارد که وجود آنها فعالیت صادقانه دیگران را زیر سوال نمی‌برد و باید محکم و قاطع با آنها برخورد شود. رئیس مجلس با اشاره به اینکه همه ما به ضرورت هوشمند‌سازی کامل نظام مالیاتی اعتقاد داریم، بیان کرد: باید مانند همه دنیا به سمت حذف ممیز‌محوری حرکت کنیم. براساس قوانین برنامه در گذشته، این موضوع تکلیف سازمان امور مالیاتی بوده و باید در این زمینه گزارش دقیقی ارائه شود که این تکالیف چه میزان تاکنون اجرایی شده است و مجلس هم باید به کمک دولت بیاید و بن‌بست‌ها را برای تحقق این هدف باز کند.

خودکفایی واگن باری

یکی دیگر از اخبار مهم هفته گذشته رسیدن به خودکفایی در تولید واگن باری بود. در این زمینه،‌ محمد اسلامی، وزیر راه‌و‌شهرسازی، در مراسم رونمایی از چرخ و ترمز واگن باری تولید داخل گفت: به‌زودی می‌توانیم سهمی از بازارهای جهانی را در محصولات صنایع ریلی کسب کنیم. موفقیت اقتصادی ما باید از جغرافیای ایران بزرگ‌تر باشد و این جز با تجلی خودباوری حاصل نمی‌شود.  اسلامی با اشاره به تمرکز چند شرکت دانش‌بنیان برای تولید چرخ و ترمز واگن باری، افزود: چند شرکت دیگر هم در حال تحقیق و بررسی تولید چرخ و ترمز واگن مسافری هستند که با تکمیل تولید آنها می‌توانیم در حوزه تولیدات صنایع ریلی به خودکفایی برسیم. آن‌گونه که ایرنا گزارش داده است پیش از این چرخ منوبلوک صد درصد وارداتی بود اما پس از تولید توسط شرکت داخلی و انجام تست‌های دقیق از سوی شرکت راه‌آهن، این چرخ تولید شد و به‌تازگی آخرین تراش چرخ هم تست شده است. هزینه تولید این چرخ ریالی است و از خروج ارز جلوگیری می‌کند و به گفته مقامات راه‌آهن در تولید انبوه این چرخ نیز قیمت آن در برابر نمونه مشابه خارجی، رقابتی خواهد شد.

ادغام بانک‌های نظامی در سپه

رئیس کل بانک مرکزی، با شرکت در یک برنامه تلوزیونی درباره کنترل نقدینگی توضیح داد: بانک مرکزی اجازه واردات بدون انتقال ارز را نمی‌دهد، به دلیل اینکه به معنای خروج ارز و سرمایه از کشور است، بنابراین منشأ ارز باید مشخص باشد. مقایسه ۸۷‌ماهه دولت یازدهم با همین مقدار در دولت‌های قبلی نشان می‌دهد که نرخ رشد نقدینگی در این دولت به‌‌رغم تحریم و فشارهای ارزی افزایش نیافته است. 

وی افزود: رشد نقدینگی از مرداد ۱۳۹۲ تا مهر ۱۳۹۹ معادل ۸۳ درصد بوده و بخشی از رشد پایه پولی به دلیل حمایت بانک‌ها از بازار سرمایه بوده است. همتی ادامه داد: با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده سال آینده شرایط بهتری از لحاظ اقتصادی خواهیم داشت. در شرایط خاص قانون بودجه اجازه داده است تا ۵۰ درصد تولید ناخالص داخلی GDP اوراق به فروش برسد. معادل ۷۰ درصد امور مربوط به قانون جدید چک انجام شده، سامانه‌های مربوط به ثبت چک‌ها توسط بانک‌ مرکزی آماده شده و مردم از طریق اپلیکیشن‌ها می‌توانند اطلاعات مربوطه را از پایان آذر ثبت کنند. وی همچنین درباره ادغام بانک‌های نظامی توضیح داد: ادغام بانک‌های وابسته به نیروهای مسلح یکی از خواسته‌های مقام معظم رهبری بود و با کمک نیروهای مسلح پیش رفت و بالاخره توانستیم این پروژه عظیم بانکی را انجام دهیم که در تاریخ بی‌سابقه است. پروژه ادغام بانک‌های نظامی تا پایان آذر نهایی می‌شود و تابلو همه بانک‌های ادغامی به سپه تغییر می‌کند.

لابی‌داران برنده‌اند

محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس که در برنامه تلویزیونی شرکت کرده بود، گفت: نظر ما این است که مالیات نسبت به کارمندان و بنگاه‌های اقتصادی باید کاهش پیدا کند و به جای آن از کسانی که به عنوان شخص حقیقی در اقتصاد کشور بدون هویت اقتصادی فعالیت می‌کنند مالیات گرفته شود. عضو شورای پول و اعتبار در پایان تصریح کرد: اگر طرح نظام جامع مالیاتی اجرا شده بود بسیاری از این مشکلات حل می‌شد، اما افرادی که لابی دارند می‌روند به کانون‌های مختلف فشار می‌آورند که این نظام شفافیت اقتصادی و تراکنش‌های بانکی عملیاتی نشود که دولت باید جلوی این اقدامات بایستد. یا مثلاً مالیات بر عایدی که در همه‌جای دنیا انجام می‌شود هم پایه درآمدی است و هم جلوی نوسانات را می‌گیرد. افراد محدودی در کشور هستند که منابع فراوانی در اختیارشان است و به محض اینکه می‌بینند علائم نوسانات ارزی وجود دارد یک دفعه به سمت بازارهای مختلف حمله می‌کنند، در دنیا برای جلوگیری از این اقدامات ابزار قانونی تعریف می‌کنند که مثلاً اگر فردی به قصد سود به سمت بازار خودرو رفت، باید مالیات بدهد.

افزایش قیمت با اخبار مثبت واکسن کرونا

آن‌گونه که رویترز گزارش داده است، در هفته گذشته به دنبال اخبار مثبتی که درباره واکسن کرونا منتشر شد، سرمایه‌گذاران نسبت به بهبود تقاضا برای سوخت امیدوار شدند، قیمت نفت بالا رفته و از نگرانی‌ها در مورد افزایش غیرمنتظره ذخایر نفت آمریکا در هفته گذشته پیشی گرفت. هر بشکه نفت برنت در انتهای هفته گذشته با 49 سنت افزایش به 33 /49 دلار رسید و هر بشکه نفت خام آمریکا با 50 سنت افزایش 10 /46 دلار معامله شد. همچنین چیوکی چن، تحلیلگر ارشد بازار گفت: «افزایش ذخایر نفت آمریکا، حسی از احتیاط را در میان سرمایه‌گذاران ایجاد کرد.» وی با پیش‌بینی اینکه قیمت نفت برنت و در اواخر این ماه نفت وست تگزاس WTI به  50 دلار در هر بشکه می‌رسد، گفت: «اخبار مربوط به پیشرفت در تحولات واکسن و امید برای اجرای محرک‌های اقتصادی آمریکا توسط بایدن، روند بازار را افزایشی کرد.» آژانس بین‌المللی انرژی هم اعلام کرد: انتظار می‌رود تولید نفت خام آمریکا سال آینده 240 هزار بشکه در روز کاهش یابد و به 10 /11 میلیون بشکه در روز برسد که این رقم کمتر از پیش‌بینی قبلی برابر با 290 هزار بشکه در روز است.

رشد 86‌درصدی تولید پوشاک داخلی

سخنان حمیدرضا دهقانی‌نیا، سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز یکی از اخبار قابل توجه هفته گذشته بود. وی در یک برنامه خبری، در پاسخ به این سوال که چرا در چند ماه اخیر عرضه پوشاک خارجی یا قاچاق افزایش یافته است، گفت: پس از اجرای طرح مقابله با پوشاک قاچاق، میزان رقابت‌پذیری پوشاک تولید داخلی ما افزایش یافته و کیفیت کالاهای تولید داخلی نیز افزایش یافته است.  بنابراین صرفاً با مشاهده ظاهری کالا نمی‌توان از خارجی بودن آن مطمئن شد و برای آنکه از وارداتی بودن یا داخلی بودن این پوشاک اطمینان حاصل شود نیاز به بررسی بیشتر است.  سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز اظهار کرد: براساس آمار حوزه تولید که مورد تایید وزارت صنعت و مرکز آمار است تولید پوشاک بین سال‌های 97 تا 98 حدود 86 درصد رشد داشته به‌طوری که تولید پوشاک در سال 97 از 410 هزار میلیارد ریال به 762 هزار میلیارد ریال در سال 98 افزایش یافته است.  وی با تاکید بر اینکه واردات پوشاک قاچاق را رد نمی‌کند، گفت: اما کیفیت پوشاک تولید داخلی افزایش یافته است و به دلیل افزایش کیفیت طرح‌هایی که بر روی پوشاک داخلی زده می‌شود عمدتاً مشابه طرح‌های خارجی است و بر این اساس با اکتفا به نگاه ظاهری نمی‌توان مطمئن بود که پوشاکی که در سطح عرضه وجود دارد حتماً قاچاق است. 

22 درصد بیکاران به جمعیت غیر‌فعال پیوستند

در هفته گذشته مرکز پژوهش‌های مجلس هم در گزارشی تحت عنوان «تحلیل شاخص‌های بازار کار در فصل تابستان ۱۳۹۹» مهم‌ترین تحولات بازار کار کشور در فصل گذشته را تحلیل کرده است. بر اساس بررسی‌های این مطالعه مهم‌ترین تحولات بازار کار کشور در تابستان ۱۳۹۹ متاثر از شیوع ویروس کرونا به شرح ذیل است: در تابستان ۱۳۹۹ نسبت به فصل مشابه سال قبل (تابستان ۱۳۹۸)، جمعیت فعال ۱۶۲۶ هزار نفر کاهش داشته است که بخش مهمی از آن را زنان تشکیل می‌دهند. این موضوع سبب شده نرخ مشارکت با کاهش 1 /3‌درصدی به رقم 8 /41 درصد برسد. همچنین تعداد ۱۲۰۹ هزار نفر از جمعیت شاغلان کشور کاهش یافته که حدود ۸۱۷ هزار نفر آن مربوط به بخش خدمات بوده است. عمده این کاهش اشتغال در مشاغل خدماتی، متاثر از شیوع ویروس کرونا در کشور است. در تابستان ۱۳۹۹ نسبت به تابستان ۱۳۹۸، جمعیت بیکار ۴۱۷ هزار نفر کاهش داشته که موجب کاهش نرخ بیکاری به 5 /9 درصد شده است. با این حال این رقم تا حدی گمراه‌کننده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد 3 /22 درصد از بیکاران و 9 /8 درصد از جمعیت شاغل تابستان ۱۳۹۸، در تابستان ۱۳۹۹ به جمعیت غیرفعال اضافه شده‌اند و در صورتی که این افراد در جمعیت جویای کار لحاظ می‌شدند، نرخ بیکاری به 5 /18 درصد افزایش می‌یافت.

♦♦♦

فارس: فرهاد بهنیا، سخنگوی انجمن قطعه‌سازان، از مصوبه جدیدی برای تخصیص تسهیلات 13 هزار میلیاردتومانی به صنعت خودرو خبر داده و گفت: تاخیر در اجرای این مصوبه عاملی برای توقف تولید قطعه‌سازان، کاهش تیراژ تولید خودرو و جهش دوباره قیمت‌ها خواهد بود.

ایرنا: «اصغر مصاحب»، سرپرست سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران از احیا و راه‌اندازی مجدد ۹۹۱ واحد صنعتی غیرفعال از ابتدای امسال تاکنون و احیا و تثبیت ۱۷ هزار و ۹۰ نفر فرصت شغلی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور خبر داد.

ایسنا: عباس قبادی، دبیر ستاد تنظیم بازار، گفت: مقرر شده به انجمن صنایع لبنی تذکر جدی داده شود تا از هرگونه افزایش قیمت جلوگیری کنند. گزارش‌هایی از نقاط مختلف کشور به ما رسیده که برخی واحدهای تولیدی به افزایش قیمت مبادرت کردند که تخلف محسوب می‌شود.  

مهر:  رضا اردکانیان، وزیر نیرو، از جذب شش میلیارد و ۷۰۰ میلیون یورو منابع ارزی و ۵۹ هزار میلیارد تومان از منابع بخش خصوصی برای اجرای طرح‌های آب و برق خبر داد.

ایلنا: مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران، گفت: در سه سال گذشته رشد اقتصادی و رشد سرمایه‌گذاری منفی بوده و فرار مغزها شدت گرفته که یکی از دلایل آن مناسب نبودن محیط کسب‌وکار است.

فارس: روح‌الله ایزدخواه، نماینده مردم تهران در مجلس با تشریح آخرین وضعیت طرح ساماندهی بازار خودرو گفت: حذف رانت و دلالی، رسیدن خودرو به دست متقاضی واقعی و همچنین بیرون آمدن خودروسازان از زیاندهی از اهداف عمده این طرح است.

ایرنا: کاظم خاوازی، وزیر جهاد کشاورزی، گفت: یکی از مشکل‌های کشور مصرف بی‌رویه است به‌ویژه در مصرف روغن از متوسط میزان مصرف جهانی خیلی بیشتر مصرف داریم.

ایسنا: بعد از اجرایی شدن طرح رجیستری گوشی‌های تلفن همراه در مبادی ورودی، معاون فنی گمرک ایران طی مکاتبه‌ای با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ضمن اعلام تبعات ناشی از تجمع در شرایط کرونایی و همچنین سوءاستفاده سودجویان در خرید و فروش حق رجیستری، خواستار شده که اجرای طرح رجیستری گوشی به صورت غیرحضوری و پس از انجام استعلامات سیستمی از واحد گذرنامه و در مکانی به غیر از مبادی ورودی گمرک انجام شود.

مهر: سیدمحمد جعفری، عضو اتاق ایران، گفت: سیاست‌ها و بخشنامه‌های ارزی سبب خالی شدن بازار داخل از کالاهای اساسی، توقف خطوط تولید، کمبود کالاهای مصرفی، تورم مضاعف، تعطیلی کارخانه‌ها و همچنین افزایش قاچاق شده است.

♦♦♦

قاچاقچیان در حاشیه امن

اعتماد نوشت: کارشناسان می‌گویند به‌طور عمده پنج عامل باعث می‌شود تا حتی در زمانی که سیگنال نرخ ارز به سود بازار محصولات قاچاق نیست، قاچاق به حیات خود ادامه دهد. عامل اول حاشیه امن قاچاقچیان است و اینکه آنها می‌دانند احتمال دستگیری آنان چندان بالا نیست. دومین مورد حاشیه سود بالای کالای قاچاق است که از عوارض و تعرفه‌های گمرکی آزاد است. عامل سوم، ممنوعیت ورود صدها قلم کالاست که در شرایط محدود بودن منابع ارزی وارد نمی‌شوند، اما نیاز مصرف‌کنندگان به آنها باعث شده کالای قاچاق مشتری داشته باشد. عامل چهارم عدم توجه و تاکید مصرف‌کنندگان داخلی به مصرف کالای ایرانی است و عامل پنجم نیز شناسایی دشوار کالای قاچاق در میان انبوه کالاهای موجود در بازار است.

پشت پیچ تند تورم

شرق نوشت: عبدالناصر همتی رئیس‌کل بانک مرکزی در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد «ابرتورم را کنترل کرده‌ایم». این در حالی است که جامعه با نوسانات شدید قیمت‌ها در سال جاری مواجه بوده و نرخ اقلام خوراکی افزایشی چندباره داشته است. نرخ تورم هدف‌گذاری‌شده توسط بانک مرکزی که عدد 22 درصد بوده نیز امسال محقق نشده است. پس چگونه ابرتورم کنترل شده است؟ کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اقتصاد ایران پشت پیچ تورم مانده است. از آنجا که تعریف مشترکی از ابرتورم وجود ندارد، کارشناسان نظرات متفاوتی درباره اینکه آیا خطر ابرتورم را پشت‌سر گذاشته‌ایم یا نه ارائه می‌دهند اما همه بر این باورند که ریشه بخشی از مشکلات در خارج از مرزهاست که باید برای آن فکری اساسی کرد.

آزمایش آب‌ها برای نفت ایران

ایران نوشت: بزرگ‌ترین واردکنندگان نفت آسیا در حال آزمایش آب‌ها هستند؛ به این امید که دولت جدید ایالات متحده، زمینه را برای ازسرگیری صادرات نفت خام از ایران فراهم کند. به عبارت دیگر، همه منتظر لحن نرم‌تری از بایدن هستند و  به همین سبب مدتی است که مشغول سنجش شرایط هستند که اگر خرید نفت از ایران را افزایش دهند یا از سر بگیرند، آیا شرکت‌های آنها تحریم می‌شوند یا خیر؟ و چگونه این اتفاق رقم خواهد خورد. به این مساله در عرف تجارت جهانی «آزمایش آب‌ها» گفته می‌شود که معمولاً با خرید تک‌محموله‌ها آغاز و در نهایت به قراردادهای مدت‌دار منجر می‌شود. اکنون خریداران آرامش بیشتری دارند و احتمال می‌دهند بتوانند ایران را به فهرست تامین‌کنندگان انرژی خود بازگردانند.

آینده مسکن در نگاه بخش عرضه

دنیای اقتصاد نوشت: فعالان ساختمانی، نسبت به آینده سرمایه‌گذاری در حوزه ساخت‌وساز تغییر نگاه داده‌اند. نتایج یک نظرسنجی نشان می‌دهد، بدبینی مدیران شرکت‌های ساختمانی نسبت به آینده بازار ملک متوقف شده و انتظارات سازنده‌ها روی مرز خوش‌بینی قرار گرفته است. بنابراین شرایطی که آبان‌ماه در مسیر رشد قیمت مسکن رقم خورد، مطلوب سازنده‌ها است. جهش قیمت یک‌سال اخیر به تقاضای مصرفی آسیب زده و برای سازنده‌ها هم گران تمام شد. فعالان ساختمانی، آینده معاملات ملک را «غیرهیجانی» می‌بینند و به «بازگشت خریداران مصرفی به بازار» امیدوار هستند. ریزش قیمت در بازارهای مختلف، مطابق آنچه مدیران ساختمانی اعلام کرده‌اند،‌ اثر خود را بر قیمت تمام‌شده ساخت مسکن گذاشته است.