سلاح تکنولوژی
کرونا چگونه ضریب نفوذ تکنولوژی را بالا برد؟
ترس، نگرانی و ناامیدی اولین واکنش همه مردم دنیا در مواجهه با پدیده ناشناخته‌ای بود که به سرعت مرزهای جغرافیایی را درنوردید و قربانی گرفت. ویروس کرونا چه ساخته بشر در آزمایشگاه‌ها باشد یا بلایی طبیعی، حالا ماه‌هاست که با ما زندگی می‌کند و فعلاً چاره‌ای جز همزیستی با آن نداریم. در واقع این ویروس پیچیده و رام‌نشدنی که در این روزها بارها ثابت کرده است رفتار غیرقابل پیش‌بینی دارد، همه دنیا را به فکر یافتن راه‌حل‌هایی برای مقابله یا دست‌کم، کاهش تعداد قربانیان انداخته است. با این اوصاف است که اهمیت تکنولوژی و راهکارهای آن حالا پررنگ‌تر شده و گاهی حتی به نظر می‌رسد تنها ابزار کاربردی برای زنده ماندن در این جنگ نابرابر باشند.
دورکاری یک هنجار جدید: با تشدید شیوع ویروس کرونا و افزایش چشمگیر تعداد مبتلایان به کووید 19 در سراسر جهان، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و اعمال محدودیت‌های مشابه آن به عنوان راهکاری تاثیرگذار مطرح شد تا به این ترتیب دورکاری به هنجار جدیدی در جوامع تبدیل شود. در حالی که دورکاری در سال‌های اخیر و به کمک ابزارهای ارتباطی و فناوری‌های نوین، در بعضی شرکت‌ها و سازمان‌ها و به فراخور شرایط افراد اجرا می‌شد، اما شاید هیچ‌وقت تصویر شفافی از دورکاری تمام یا بخش زیادی از کارمندان وجود نداشت. در حقیقت کووید 19 مرگبار چاره‌ای جز جدی گرفتن تمام راهکارهای موجود باقی نگذاشت. زمان به سرعت می‌گذشت و در هر دقیقه هزاران نفر در سراسر دنیا مبتلا می‌شدند. به این ترتیب شرکت‌ها ناچار شدند با وجود چالش‌ها و موانع مختلفی که در این راه وجود داشت، در سریع‌ترین زمان ممکن امکانات و ملزومات دورکاری کارمندانشان را فراهم کنند. درست به همین دلیل هم بود که اپلیکیشن‌های پیام‌رسان تصویری مانند زوم در دوره قرنطینه و خانه‌نشینی کارمندان به سرعت رشد کردند. در واقع از آنجا که پیش‌بینی از پایان این بحران وجود ندارد، مدیران به دنبال ابزارهایی هستند که بتوانند امکان دورکاری کارمندانشان را برای بلندمدت فراهم بیاورند و این موضوع باعث ایجاد تغییرات جدی در فرهنگ کاری شرکت‌ها و سازمان‌ها و حتی روند سرمایه‌گذاری‌های آنها شده است. دغدغه این مدیران برای حفظ بازدهی و بهره‌وری باعث شده است که اهمیت نیروی انسانی در بازار کار بیشتر و بیشتر شود، تا جایی که حالا دورکاری به تدریج در حال تبدیل شدن به جزئی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ کاری است. با این اوصاف هر قدر هم که تامین زیرساخت‌های امن و نگرانی‌های سهامداران برای کارفرمایان از طرفی و همچنین برقراری تعادل میان کار و زندگی شخصی برای کارمندان از طرف دیگر، مشکلاتی جدی به نظر برسند، اما همچنان آمار روزانه مرگ‌ومیر ناشی از ویروس کرونا محکم‌ترین دلیل برای ایجاد دورکاری به عنوان عرف و هنجاری جدید شده است، راهکاری که به نظر می‌رسد بعد از این بحران هم ماندگار باشد.
اقبال کلاس‌های مجازی: بعد از مشاغل، نظام آموزشی بیشترین میزان دربرگیری را از نظر تعداد افراد هر جامعه دارد و به همین دلیل هم در دوران بحران همه‌گیری کرونا متحمل تغییرات و تحولات زیادی بوده است. تعطیلی مدارس و کلاس‌های درس اولین نتیجه شیوع این بیماری در سراسر دنیا بود تا به این ترتیب بیش از 2 /1 میلیارد کودک در تمام جهان کلاس‌های درسشان را ترک کنند. آموزش مجازی و آنلاین بیشتر مورد توجه دولت‌ها قرار گرفته و انگیزه آنها برای تامین زیرساخت‌ها و سرمایه لازم جهت دسترسی تمام افراد را بیشتر کرده است. با وجود آنکه نرخ ابتلا به مرگ در کشورهای مختلف، متفاوت است، اما آموزش از راه دور و به صورت آنلاین در تمام کشورها به شکلی جدی اجرا می‌شود. در حالی که در بعضی کشورها مانند دانمارک با کاهش آمار قربانیان، کودکان زیر 11 سال به تدریج به کودکستان‌ها و مدارس برگشته‌اند، اما در کشورهای دیگری مانند کره‌جنوبی همچنان مدارس و مراکز آموزشی تعطیل هستند. بررسی آماری هم توسعه چشمگیر آموزش مجازی را تایید می‌کند. بر این اساس، در حالی که میزان سرمایه‌گذاری جهانی در آموزش مجازی در سال 2019 برابر 66 /18 میلیارد دلار بوده است، انتظار می‌رود این رقم تا پایان سال 2025 به 350 میلیارد دلار برسد. با این اوصاف پیش‌بینی می‌شود بازار اپلیکیشن‌های زبان‌آموزی، نرم‌افزارهای آموزش مجازی و ابزارهای ویدئو‌کنفرانس در سال‌های آینده رشد انفجاری را تجربه کند. این در حالی است که به دنبال افزایش تقاضا، بسیاری از پلت‌فورم‌های آموزش مجازی مانند BYJU’S -که ارزشمندترین شرکت آموزش مجازی جهان است- در دوران این بحران خدمات و دوره‌های آموزشی خودشان را به صورت رایگان ارائه داده‌اند. به این ترتیب این شرکت در ماه‌های اخیر شاهد افزایش 200درصدی تعداد دانشجویان جدیدش بوده است. کلاس‌های آنلاین شرکت چینی Tencent هم از نیمه ماه فوریه که دولت این کشور دستور مهاجرت 25 میلیون نفر از دانشجویان تمام‌وقت به پلت‌فورم‌های آنلاین را داد، رشد چشمگیری را تجربه کرده است. به طور کلی اما آمار منتشر‌شده از سوی موسسه Statista نشان می‌دهد که تعداد دانشجویان و دانش‌آموزان جهان که به خاطر تعطیلی کلاس‌های درس، به پلت‌فورم‌های آنلاین مهاجرت کرده‌اند تا اواخر ماه مارس گذشته برابر 38 /1 میلیارد نفر بوده است.
بازارگردی آنلاین: خانه‌نشینی و قرنطینه، خریداران سنتی را هم روانه فروشگاه‌های آنلاین کرد تا به این ترتیب تجارت الکترونیک جهان در ماه‌های آوریل و می گذشته رشد انفجاری داشته باشد. بر اساس آمار منتشر‌شده از سوی Bazaarvoice Network Data، میزان بازدید از فروشگاه‌های آنلاین در سراسر جهان در ماه می گذشته رشد سالانه 75درصدی داشته است. این میزان رشد برای تعداد سفارش‌ها در این زمان به بیش از 57 درصد رسیده است. همان‌طور که انتظار می‌رود در روزهای ابتدایی بحران و قرنطینه، بیشترین تقاضا برای خرید آنلاین انواع ماسک، اسباب‌بازی برای سرگرمی کودکان در خانه و مواد غذایی و مایحتاج اولیه بوده است. بعد از گذشت مدتی، روند تقاضای این خریداران بیشتر به سمت لوازم خانه و باغبانی متمایل شد. رشد ناگهانی حجم سفارش‌ها و خریدهای آنلاین در دنیا به قدری بود که در اولین روزهای قرنطینه، اغلب سفارش‌ها با تاخیر به دست خریداران رسید و این نشان از کمبود زیرساخت‌های بازارگاه‌ها و فروشگاه‌های آنلاین داشت. درست به همین دلیل هم بود که آمازون که غول تجارت الکترونیکی جهان است، از همان ابتدای بحران همه‌گیری ویروس کرونا، اقدام به استخدام نیروهای فصلی و موقتی کرد. تغییر رفتار خریداران همچنین شیوه پرداخت آنها را هم تحت تاثیر قرار داد، تا پرداخت نقدی که هنوز در بعضی نقاط دنیا رایج است، تقریباً کنار گذاشته شود.
رواج درمان از راه دور: شیوع کرونا باعث شد تا بسیاری از راهکارهای فناوری که تا پیش از آن چندان مورد توجه نبودند، قدر ببینند و مورد توجه قرار بگیرند. در میان راهکارهای مختلف اما شاید درمان از راه دور موثرترین آنها بود که باعث شد میزان رفت و آمد به مراکز درمانی در اوج همه‌گیری کووید 19، کاهش قابل‌توجهی داشته باشد. این راهکار هم برای بیماران و هم پرسنل مراکز درمانی مفید بوده و جان بسیاری را نجات داده است. در حالی که این تکنولوژی و استفاده از آن اتفاق جدیدی نیست، اما میزان محبوبیت و رواج کاربردهای آن به طرز چشمگیری در این مدت افزایش پیدا کرده است. به این ترتیب ویزیت پزشکان به صورت تلفنی، تصویری و حتی به کمک پیام‌رسان‌ها در این مدت افزایش یافت تا تنها بیمارانی که شرایط وخیمی داشتند، روانه بیمارستان‌ها و مراکز درمانی شوند. این بحران مردم دنیا را ناچار به افزایش آگاهی از تکنولوژی‌های کاربردی مانند درمان از راه دور کرد تا با افزایش میزان تقاضا، سرویس‌های مختلفی به صورت تحت وب یا با استفاده از اپلیکیشن‌ها ارائه شوند. این در حالی است که علاوه بر کاهش میزان مراجعه بیماران به مراکز درمانی، افزایش روند بهبودی آنها به کمک پیگیری از راه دور توسط پزشکان هم مزیت مهم دیگری در این زمینه بوده است. با این اوصاف است که کارشناسان انتظار دارند راهکارهای درمان از راه دور در سال‌های آینده به شکل گسترده‌تر و رایج‌تر از امروز مورد استفاده قرار گرفته و حتی حضور روبات‌ها و راهکارهای هوش مصنوعی هم در این عرصه پررنگ‌تر شود. علاوه بر اینها، بررسی داده‌های موبایل‌های هوشمند برای ردیابی تماس و جابه‌جایی افراد، کاربرد ابزارهای پوشیدنی هوشمند برای پیگیری وضعیت سلامت، تکنولوژی تشخیص چهره و دیگر ابزارهای هوش مصنوعی برای تشخیص زودتر از موعد بیماری و علائم آن هم راهکارهای دیگری هستند که این روزها به لطف تکنولوژی می‌توانند جهان را در برابر این ویروس بدقلق، مسلح کنند.
