دشواری رئیس‌کل بودن

  سایه فتحی: زمزمه ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران به گوش می‌رسد. موتور نقدینگی با شدت بیشتری در حال کار کردن است و آمارهای جدید هم گواه رشد بی‌سابقه پایه پولی در فصل بهار امسال بوده و شوک‌های قیمتی، دیگر ثباتی برای بازارها باقی نگذاشته است. اگرچه در شرایط فعلی نمی‌توان مدعی شد خطر ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران را تهدید می‌کند اما با تشدید تورم و رشد فزاینده نقدینگی شرایط بسیار دشواری پیش روی آن قرار دارد. برای یافتن علت بی‌ارزش‌شدن روزانه پول ملی، باید در جست‌وجوی یافتن رد سلطان ریال از بهارستان تا میرداماد بود. ساز ناکوک بودجه و نوای گوش‌خراش اقتصاد، ثمره تلاش بی‌بهره سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی بوده است که در این روزها، به واقع قابل لمس است. در این وانفسا بیشتر نگاه‌ها به سمت بانک مرکزی است تا راهکاری برای حل چالش‌های بزرگ پیش رو ارائه دهد. رئیس کل بانک مرکزی روزهای سختی را می‌گذراند چراکه فشارهای سیاسی برای چاپ پول برای تامین منابع مورد نیاز دولت شدت گرفته است. همزمان، جبران کسری با رشد پایه پولی نیز بیش از هر زمانی مورد نقد و تضارب آرا قرار دارد. بااین‌حال آن‌طور که از مجموع نظرات عبدالناصر همتی برمی‌آید، بزرگ‌ترین دغدغه‌اش جلوگیری از پولی شدن کسری بودجه است که بیش از این اقتصاد ایران وابسته خلق پول نشود. اما شرایط به‌گونه‌ای است که همه می‌دانند این کار شدنی نیست یا راه دشواری برای تحقق آن وجود دارد. تحریم و شدت گرفتن عمق ناترازی‌های اقتصاد ایران باعث شده تا دولت از بانک مرکزی انتظار چاپ پول بیشتری داشته باشد. در این بین بانک مرکزی هم چون مستقل از ساختار دولت نیست توان دست رد زدن بر خواسته‌های بدنه را ندارد. شیوع کرونا هم در این بین مزید بر علت شده و بانک مرکزی ما همانند سایر بانک مرکزی‌های دنیا نمی‌تواند نسبت به تامین منابع آسیب‌های ناشی از این ویروس کشنده بی‌تفاوت باشد. هر روز وضع از روز دیگر بدتر می‌شود و چالش‌های بانک مرکزی هم بیشتر می‌شود، در این بین نیز آمارهای دقیق و شفافی وجود ندارد که بگوید اقتصاد ایران دقیقاً در چه وضعیتی قرار دارد. توقف انتشار آمارهای پولی چون تورم از جمله نقدهایی است که به بانک مرکزی در این دوره وارد است. معلوم نیست در صورت فیلترشدن اینستاگرام، رئیس کل با چه ابزار غیرمعمول دیگری دست به انتشار گه‌گدار مهم‌ترین آمارهای پولی کشور خواهد زد. ضعف نظارت، سیاست تزریق ارز برای کنترل بازار ارز و ناتوانی در مهار انتظارات تورمی از دیگر مواردی است که می‌توان به بانک مرکزی خرده گرفت و از این دست موارد کم نیستند. این واهمه وجود دارد که در صورت تشدید رشد پایه پولی، اقتصاد کشور بر نردبان تورم چند پله بالاتر از نرخی باشد که رئیس کل بانک مرکزی برای امسال هدف‌گذاری کرده است. گرچه به گمان برخی کارشناسان تغییر سیاست پولی با راه‌اندازی عملیات بازار باز و فروش بالغ بر 23 هزار میلیارد تومان اوراق دولتی باعث شده تا حجم زیادتری از نقدینگی در شرایط فعلی تولید نشود و اکنون با سیاست دالان نرخ سود در تلاش است از التهابات بازارها بکاهد و تورم را کاهش دهد. موضوعی که از منظر کارشناسی با واکنش‌های مثبت و منفی صاحب‌نظران اقتصادی در حال حاضر مواجه شده است.