نفس‌تنگی اقتصاد
ورود به لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی شرایط اقتصاد ایران را بدتر می‌کند؟
مرضیه محمودی: پس از چهار دوره تعلیق، ایران مجدداً به لیست سیاه FATF بازگشت. این خبری است که گروه ویژه اقدام مالی دوم اسفندماه در نشست دوره‌ای خود در شهر پاریس فرانسه اعلام کرد و گفت چون «ایران قادر به تصویب قوانین لازم برای هماهنگی با هنجارهای بین‌المللی تامین مالی ضدتروریسم نشده، نام این کشور را دوباره به لیست سیاه این کارگروه وارد می‌کند».
گروه ویژه اقدام مالی سه سال به ایران فرصت داده بود تا با رعایت قوانین و عضویت در کنوانسیون‌های مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم از لیست خاکستری به لیست سفید وارد شود که نشد. حال این گروه در بیانیه خود از کشورهای جهان خواسته برای مصون نگه داشتن سیستم بانکی‌شان از خطر پولشویی و تامین مالی تروریسم در نقل و انتقالات مالی ایران، «اقدامات مقابله‌ای» به‌کار گیرند.
ایران خواسته یا ناخواسته، به لیست سیاه FATF برگشت. اما آیا بازگشت به این لیست شرایط را بدتر می‌کند؟
مخالفان عضویت در FATF می‌گویند ورود مجدد به لیست سیاه تغییری در شرایط اقتصادی، سیستم بانکی و نقل و انتقالات مالی ایجاد نمی‌کند. چون خروج آمریکا از برجام و تحریم‌های جدید، هر راه برقراری ارتباطی بین سیستم بانکی ایران و دیگر کشورها را مسدود کرده بود و حالا این نهاد بین‌المللی قفلی روی قفل‌های دیگر زده است.
اما موافقان عضویت در FATF می‌گویند ورود ایران به لیست سیاه به این معناست که «ما تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا را تبدیل به تحریم ۲۰۰ کشور کنیم و آنها همه سیستم بانکی ایران را تحریم کنند. با این کار ایران حتی نمی‌تواند با بانک‌های معمولی هم مراوده داشته باشد». این همان هشداری است که پیش از این چین و روسیه هم به بانک مرکزی ایران داده و گفته بودند «وارد شدن ایران به لیست سیاه FATF، تاثیر منفی بر مبادلات بانکی کشورشان با ما خواهد داشت». یعنی با این کار، معدود دریچه‌های ارتباط بانک‌های ایران با برخی از بانک‌های جهان هم محدودتر می‌شود. با این تفاسیر باید منتظر شرایط بدتری بود؟ لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیس‌جمهور چندی پیش در یک گفت‌وگوی خبری به همین سوال جواب داده و گفته بود: «من معتقدم با پذیرش این معاهده شرایطمان 10 تا 20 درصد بهتر می‌شود، اما حتی اگر اوضاع بهتر نشود، از این بدتر هم نمی‌شود.» رئیس کل بانک مرکزی هم گفته بود کاش مخالفان به ما ضمانت بدهند که «اگر ما FATF را نپذیریم اوضاع از این بدتر نمی‌شود».
در هفته آخر بهمن و همزمان با نزدیک شدن به جلسه گروه ویژه مالی، نرخ دلار از محدوده ثابت 13 هزار تومان کم‌کم خارج شد و ظرف دو روز پس از ورود ایران به لیست سیاه، از 15 هزار تومان هم عبور کرد. شاید نرخ دلار با تمهیدات بانک مرکزی کمی عقب بنشیند و این تاثیر کوتاه‌مدت برطرف شود، اما این اقدام، هم ریسک مبادله با ایران را افزایش داده و هم هزینه مبادلات را بالا برده. جز آن فضا را بیش از همیشه برای فعالان اقتصادی مبهم کرده است.
