تصویر جدید بازار کار

مرکز آمار ایران در اولین گزارش از بازار کار سال 1398 نرخ بیکاری بهار را 8 /10 درصد اعلام کرد. بر اساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در بهار ۹۸، بررسی نرخ بیکاری افراد ۱۰ساله و بیشتر نشان می‌دهد که 8 /10 درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه سال قبل (بهار ۱۳۹۷)، 3 /1 درصد کاهش یافته است. در عین حال گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد نرخ مشارکت اقتصادی نیز نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ۱۳۹۷) 5 /0 درصد کاهش یافته است. روزنامه «دنیای اقتصاد» نوشت: افت این نرخ، ناامیدی این جمعیت از دستیابی به شغل را بازگو می‌کند. نرخ مشارکت در بهار ۹۸ نسبت به فصل مشابه سال قبل با 5 /0 درصد کاهش به 6 /40 درصد رسیده است. در بهار سال قبل، جمعیت فعال کشور معادل ۲۷ میلیون و ۳۸۲ هزار نفر گزارش شده بود که از این تعداد در بهار امسال، بیش از ۴۳ هزار نفر کاسته شد. این در حالی است که به جمعیت ۱۰ساله و بیشتر کشور در این بازه زمانی، بیش از ۷۹۵ هزار نفر افزوده شده بود. در واقع اغلب کسانی که وارد سن کار شده‌اند، ترجیح داده‌اند در بهار به جست‌وجوی کار نروند. این در حالی بود که در بهار سال قبل، جمعیت فعال کشور بیش از ۷۹۰ هزار نفر در بازه سالانه افزایش یافته بود. در نتیجه یک سیگنال مشخص در بازار کار قابل رویت است: امید به کاریابی کاهش یافته است. آمارهای اشتغال‌زایی نیز تایید می‌کنند که در فصل قبل، اشتغال‌زایی اقتصاد ایران رو به افول گذاشته است. در بهار ۹۸ میزان شاغلان کشور با ۳۲۱ هزار نفر افزایش از مرز ۲۴ میلیون و ۳۸۰ هزار نفر عبور کرد. اما نکته اینجاست که در بهار ۹۷، میزان اشتغال‌زایی در بازه سالانه بیش از ۷۸۶ هزار نفر بوده است. هرچند نرخ بیکاری در فصل بهار با همین اشتغال‌زایی ۳۲۱ هزارنفری افت کرد. نرخ بیکاری نسبت جمعیت بیکار به جمعیت فعال را نشان می‌دهد. با اینکه افت جمعیت بیکار در بهار سال جاری رخ داده، اما یک روی دیگر ماجرا افت جمعیت فعال، یعنی مخرج کسر نرخ بیکاری بوده است. در واقع علاوه بر اینکه از جمعیت بیکار در بهار امسال نسبت به بهار سال قبل به میزان ۳۶۴ هزار نفر کاسته شده، اما افت جمعیت فعال نشان می‌دهد که کم شدن مخرج کسر نیز در افت نرخ بیکاری سهیم بوده است. یکی دیگر از نکات منفی داده‌های بازار کار وخیم شدن وضعیت زنان در بهار ۹۸ نسبت به بهار ۹۷ است. بر اساس این گزارش، در بهار امسال به جمعیت فعال مردان نسبت به بهار قبلی افزوده شد، اما ۱۷۰ هزار نفر از جمعیت فعال زنان کاسته شد. بدتر اینکه در بهار سال جاری، تعداد شاغلان زن نیز دچار ۳۲ هزار نفر عقبگرد شد. این در حالی بود که در بهار سال قبل، تعداد شاغلان زن بیش از ۲۷۵ هزار نفر افزایش یافته بود.

سهم 50درصدی جوانان از کل بیکاران

اما تحولات مربوط به اشتغال جوانان از نکات مثبت بازار کار بهار 98 است. نکته مثبت آمار بیکاری، مربوط به تحولات جمعیت جوان است. از کل تعداد بیکاران ۳۶۴ هزار نفر کاسته شده که بخش اعظم آن مربوط به جمعیت جوان است چراکه مطابق داده‌های مرکز آمار از تعداد بیکاران جوان ۲۹-۱۵ساله در بهار امسال، حدود ۲۵۰ هزار نفر نسبت به بهار سال قبل کم شده است یعنی حدود ۶۸ درصد از افت تعداد بیکاران، در جمعیت جوان رخ داده است. نکته جالب‌تر اینکه عمده این افت نیز در بین زنان جوان بوده است. با همه اینها سهم جوانان زیر ۲۹ سال از کل بیکاران همچنان بالاتر از ۵۰ درصد است. اما در مورد فارغ‌التحصیلان، همچنان بازار کار محیط مورد قبولی را عرضه نمی‌کند. نرخ بیکاری جمعیت فارغ‌التحصیل آموزش عالی از 8 /17 درصد در بهار سال قبل به 6 /16 درصد در بهار امسال رسیده است. اما کاهش تعداد بیکاران تحصیل‌کرده در طول یک سال، تنها معادل 5 /19 هزار نفر بوده است که نشان می‌دهد در کاهش ۳۶۴ هزارنفری تعداد بیکاران، سهم چندانی متعلق به فارغ‌التحصیلان نبوده است. این تحولات باعث شده تا سهم فارغ‌التحصیلان بیکار نسبت به سال گذشته با رشد 9 /3درصدی همراه شود و به 3 /40 درصد برسد. در واقع از سهم بیکاران جوان از کل بیکاران کاسته شد اما به سهم بیکاران فارغ‌التحصیل افزوده شد.

بیکاری ۲ /۱۶درصدی خوزستان

نرخ بیکاری در استان‌های مختلف کشور بین ۱ /۶ تا ۷ /۱۶ درصد در حال تغییر بوده است. مطابق داده‌های مرکز آمار نرخ بیکاری در ۱۳ استان کشور در فصل بهار تک‌رقمی بوده است. کمترین نرخ بیکاری مربوط به استان همدان است که با نرخ ۱ /۶درصدی، بهترین وضعیت را برای نیروی کار مهیا کرده است. نکته جالب اینکه در این استان نرخ مشارکت اقتصادی نیز نسبت به بهار قبلی افزایش یافته و به ۱ /۴۴ درصد رسیده است. نرخ بیکاری در استان تهران معادل ۱ /۱۰ درصد گزارش شده که نسبت به میانگین کشوری، ۷ /۰ درصد بهتر است. بدترین وضعیت نیروی کار نیز در استان‌های چهارمحال و بختیاری، خوزستان و لرستان گزارش شده است. جالب اینجاست که استان خوزستان با وجود چاه‌های نفت، پالایشگاه و سد نرخ بیکاری ۲ /۱۶ درصدی دارد.

برداشت 5 /1 میلیارددلاری از صندوق توسعه ملی

هفته گذشته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد: اخیراً 5 /1 میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی را تبدیل به ریال کردیم و تلاش داریم با روش‌های مختلف آن را تبدیل به منابع پایدار برای ایجاد اشتغال مولد کنیم. محمد شریعتمداری اظهار کرد: در برخی دوره‌ها اشتغال به ‌عنوان یک برنامه مستقل از سیاست‌های اقتصادی تعریف می‌شد، به‌ طور مثال منابع مالی در اختیار یک حوزه برای این امر اختصاص پیدا می‌کند در حالی که اشتغال با مسائل مختلفی اعم از فرهنگی و اجتماعی سروکار دارد و نمی‌توان فقط با دادن تسهیلات و پول‌پاشی به آن دست پیدا کرد.  وزیر کار با وجود اذعان به انتقاداتی که از تلاش برای ایجاد اشتغال از طریق پول‌پاشی مطرح می‌شود،‌ در ادامه گفت: ما بارها با توجه به این اصل این کار را تکرار کرده‌ایم. شریعتمداری با اشاره به بودجه‌های اختصاص‌یافته در دولت‌های مختلف برای اشتغال افزود: در دولت آقای خاتمی که من در آن مسوولیت داشتم، در سال پایانی، ۹۰۰ میلیارد تومان برای این حوزه در نظر گرفته شد و هنگامی که دولت یازدهم بر سر کار آمد این عدد به ۴۵ هزار میلیارد تومان رسیده بود. اخیراً نیز یک و نیم میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی را تبدیل به ریال کردیم و تلاش داریم با روش‌های مختلف آن را تبدیل به منابع پایدار برای ایجاد اشتغال مولد کنیم. آن‌طور که ایلنا گزارش داده، شریعتمداری در ادامه درباره اهمیت امنیت سرمایه‌گذاری و تسهیل فضای کسب‌وکار برای ایجاد اشتغال نیز اظهاراتی را مطرح کرد.

اختصاص ۴۳ هزار میلیارد تومان به طرح‌های نیمه‌تمام

رئیس سازمان برنامه و بودجه اخیراً از اختصاص 43 هزار میلیارد تومان برای اتمام طرح‌های نیمه‌تمام خبر داده است. محمدباقر نوبخت در ستاد راهبری و مدیریت اقتصاد مقاومتی استان یزد، پس از اشاره به وجود بیش از ۸۰ هزار طرح نیمه‌تمام در کشور، گفت: برای اتمام طرح‌های نیمه‌تمام ۴۳ هزار میلیارد تومان اختصاص یافته است. او افزود: اعتبارات استانی در سه‌ماهه اول پرداخت شده است. رئیس سازمان برنامه و بودجه افت شدید درآمد را یکی از چالش‌های جدی دولت در شرایط کنونی برشمرد و گفت: پرداخت هزینه‌های پرسنلی و صرفه‌جویی ۶۲ هزار میلیاردتومانی در هزینه‌های دولت از جمله اقدامات جدی در دستور کار است. طبق گزارش ایسنا، نوبخت با بیان اینکه برنامه دولت برای ایجاد اشتغال جدید مشخص است، خاطرنشان کرد: طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده قرار است شرایط ایجاد اشتغال برای بیش از ۹۸۶ هزار نفر در سطح کشور و برای استان یزد برای بیش از ۲۶ هزار نفر ایجاد شود.

رشد 23درصدی نقدینگی

بانک مرکزی بعد از تاخیری چندماهه، آمارهای پولی و بانکی تا پایان سال 97 را به‌روزرسانی و منتشر کرد. آمارهایی که نشان می‌دهد در انتهای سال گذشته، سپرده‌های کوتاه‌مدت بیش از 48 درصد رشد کرده است و سپرده‌های بانکی بلندمدت کمتر از پنج درصد. روزنامه خراسان نوشت: «سال گذشته و همزمان با جهش تورمی و متلاطم شدن بازارهای ارز، طلا و مسکن، توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری مدت‌دار در بانک، به حداقل رسید. به همین دلیل برخی علاقه‌مند بودند به جای سرمایه‌گذاری بلندمدت، پول خود را در حساب‌های کوتاه‌مدت نگه دارند تا بتوانند در زمان مناسب در بازارهای دیگر سرمایه‌گذاری کنند و از کاهش ارزش پول خود بکاهند. این موضوع باعث شد در انتهای سال قبل، با وجود رشد 19درصدی کل سپرده‌های بانکی، سپرده‌های کوتاه‌مدت 6 /48 درصد (نسبت به انتهای سال 96) رشد کند و به بیش از 393 هزار میلیارد تومان برسد. اما سپرده‌های بلندمدت فقط 7 /4 درصد رشد کرد و به سطح 880 هزار میلیارد تومان رسید. این شرایط در سال گذشته، نه‌تنها متاثر از فضای تورمی اقتصاد بود، بلکه بر آن نیز اثرگذار بود و هربار با خروج بیشتر پول از حساب‌های مدت‌دار و تزریق به بازارهای مختلف، موجب تشدید تلاطم می‌شد. موضوع دیگری که افزایش حجم پول‌های سیال در اقتصاد کشور را نشان می‌دهد سهم پول و شبه‌پول از کل نقدینگی است. پول به سپرده‌های دیداری گفته می‌شود که قابلیت نقدشوندگی و سیالیت بالایی دارند. طبق آمار منتشرشده، پول در سال گذشته بیش از 46 درصد رشد کرده که بیشترین میزان رشد در یک دهه اخیر است. اما شبه‌پول کمتر از 20 درصد رشد کرده است که کمترین میزان در یک دهه اخیر است. طبق گزارش بانک مرکزی، نقدینگی در انتهای سال گذشته با رشد 1 /23درصدی به نزدیک 1883 هزار میلیارد تومان رسید.»

ارائه پیشنهادهای فوری برای رونق بازار ملک

یک گزارش رسمی از وضعیت فعلی بازار مسکن با ارائه چند راهکار برای تنظیم بازار ملک، پیش‌شرط رونق در این بازار را تشریح کرد. دنیای اقتصاد نوشت: جزئیات گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس به تازگی منتشر کرده است با اشاره به دلایل و عوامل موثر در ایجاد التهاب، آشفتگی و جهش قیمت مسکن به‌خصوص طی یک سال اخیر، «افزایش سقف تسهیلات خرید مسکن با اولویت خانه‌اولی‌ها»، «افزایش عرضه مناسب با جنس تقاضای گروه‌های مصرفی» و همچنین «استفاده از اهرم‌های مالیاتی برای مقابله با سوداگری در بازار مسکن و از بین رفتن جذابیت سفته‌بازی در این بازار» را مهم‌ترین راهکارهای ساماندهی و ایجاد رونق در این بازار معرفی می‌کند.

وام مسکن و زمین رایگان دولتی

سخنگوی دولت اعلام کرد که دولت در نظر دارد به کارکنان و بازنشستگان برای خانه‌دار شدن زمین رایگان و وام بدهد. علی ربیعی گفت: در طرحی مهم، خانه‌دار شدن کارمندان، کارگران و بازنشستگان پیشنهاد شده و قرار است صندوق پس‌انداز مسکن تاسیس کنند تا از حقوق ماهانه آنها کسر شود. قرار است ظرف پنج سال دولت زمین رایگان در اختیار آنها قرار دهد که با پیش‌بینی قیمت ساخت متری سه میلیون تومان و وام بانکی تعدادی از کارمندان، کارگران و بازنشستگان می‌توانند صاحب مسکن شوند.