سرمایه‌های بی‌ثمر
چرا سرمایه‌گذاری‌های دولتی در حوزه آب مشکلی را حل نمی‌کند؟
ابراهیم علیزاده: نیمی از جمعیت کشور تحت تنش آب شرب قرار دارند. این آمار هشداردهنده را مرکز پژوهش‌های مجلس مربوط به دوره تابستان امسال اعلام و پیش‌بینی کرده با فرض ادامه روند موجود، در سال 1400 جمعیت تحت تنش آب شرب به 80 درصد جمعیت کل کشور می‌رسد. با وجود چنین وضعیتی، رئیس‌جمهور 17 دی‌ماه امسال در دیدار با وزیر و مدیران ارشد وزارت جهاد کشاورزی عنوان کرد: سرمایه‌گذاری 5 /11 میلیارددلاری این دولت در حوزه آب بی‌سابقه است. حسن روحانی در حالی در این نشست از سرمایه‌گذاری بی‌سابقه دولت سخن گفته که پیش از این در آخرین نشست هیات دولت در سال گذشته (27 اسفندماه سال 96) گفته بود: «میزان سرمایه‌گذاری که در سال‌های گذشته منفی بوده، در سال 96 سرمایه‌گذاری ثابت مثبت شد و این به معنای تحرک در زمینه اقتصادی است.» مروری بر آمارهای سرمایه‌گذاری در سال‌های 1391 تا 1395 هم این مساله را نشان می‌دهد که متوسط رشد سرمایه‌گذاری منفی بوده است. مهدی برکچیان، استادیار اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف در شماره 255 تجارت فردا نتایج یک بررسی خود را این‌طور مطرح کرده است: «در دوره 1391 تا 1395 (به جز سال 1393) میزان سرمایه‌گذاری هر سال نسبت به سال قبل کمتر شده که این اتفاقی ویژه در اقتصاد ایران است.» از نگاه او، «رشد منفی سرمایه‌گذاری در دوره 1391 تا 1395 باعث شده رشد موجودی سرمایه هم در این سال‌ها مستمراً کاهش پیدا کند و میزان سرمایه‌گذاری سالانه در سال‌های اخیر آنقدر کوچک شده که اگر حتی این رقم با رشد هم مواجه شود، کل موجودی سرمایه را نمی‌تواند چندان افزایش دهد.» شاید به دلیل چنین وضعیت ناگواری هم بوده که دی‌ماه چهار سال قبل حسن روحانی در مراسم تجلیل از تولیدکنندگان برتر بخش کشاورزی این‌چنین شعار داده بود: «دولت مصمم به سرمایه‌گذاری در بخش آب است.» اما با وجود چنین آمارهایی از وضعیت سرمایه‌گذاری، وزیر جهاد کشاورزی نیز مانند رئیس‌جمهور تعبیر متفاوتی از این وضعیت دارد. وی نیز در آن دیدار 17 دی‌ماه گفته است: «در دوره دولت یازدهم و دوازدهم سرمایه‌گذاری بی‌سابقه‌ای در حوزه آب، خاک و آبخیزداری انجام شده است. این سرمایه‌گذاری در طول تاریخ بی‌سابقه بوده و بی‌تردید آثار و ثمرات بلندمدتی را برای کشورمان و مردم عزیز به دنبال خواهد داشت.» با وجود چنین سرمایه‌گذاری‌ای که مقامات دولتی آن را بی‌سابقه می‌دانند چرا روند سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر رشد قابل توجهی نداشته است؟ حتی در صورت انجام سرمایه‌گذاری‌ای در حد 11 میلیارد دلار در حوزه آب، چرا همچنان اقتصاد ایران درگیر تشدید بحران آب است و امکان دارد وضعیت تنش آبی کشور روزبه‌روز بدتر شود؟ اصلاً دولت درگیر کسری بودجه و نگران شبانه‌روز ارزانی نفت مگر اعتباری برای سرمایه‌گذاری‌های کافی دارد؟
در این مورد مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش اخیر خود درباره تنش آبی متذکر می‌شود که به دلیل حجم بالای سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز در بخش آب، این بخش نمی‌تواند کاملاً به اعتبارات عمومی دولتی متکی باشد. به همین دلیل دو مورد تنوع‌بخشی اعتباری و ایجاد سازوکارها برای انگیزه‌بخشی سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی را توصیه می‌کند. اما آیا می‌توان به چنین اقداماتی امیدوار بود؟
