روزهای دشوار

زینب موسوی: دولت روحانی به سخت‌ترین روزهای کار خود رسیده است. گرچه او سال گذشته، با خوش‌بینی از مدال «برجام» و «امید به ایران پس از این توافق»، ریاست‌جمهوری‌اش را با سرمایه اجتماعی بالا تمدید کرد، اما دومین سال این دور از ریاست‌جمهوری، آن‌گونه که خوش‌بینانه پیش‌بینی می‌کرد، آغاز نشد. بازگشت تحریم‌ها و به‌تبع آن کاهش فروش نفت و کاهش درآمدهای دولت از یک‌سو و فضای ملتهب جامعه که امید به آینده در آن کمرنگ شده، کار را برای حسن روحانی و وزیرانش بیش از هر زمانی دشوار کرده است. این موضوع را حالا وزیران کابینه‌اش هم عیان کرده و از آن سخن می‌گویند. حسن قاضی‌زاده‌هاشمی وزیر بهداشت نیمه آذرماه امسال در سفری به سمنان، دولت را مانند پدری عیال‌وار توصیف کرد که فرزندان بسیاری دارد و در درجه اول باید به فکر سیر کردن شکم، بیماری، دارو و ضروریات فرزندانش باشد و شاید نتواند به سایر خواسته‌های فرزندانش جامه عمل بپوشاند، لذا فرزندان نیز باید در تحقق خواسته‌های خود تلاش کنند. پیش از این هم سیدمصطفی هاشمی‌طبا یکی از چهره‌های سیاسی نزدیک به اصلاح‌طلبان در گفت‌وگویی با خبرآنلاین علاوه بر مشکلات موجود کشور، تاکید کرده بود که «مسائل امروز به جایی رسیده که هیچ رئیس‌جمهوری نمی‌تواند مشکلات کشور را حل کند»؛ موضوعی که نشان می‌دهد ناکارآمدی دولت دوم روحانی تا چه حد توان حل مساله در کشور را کاهش داده است. از سوی دیگر، آمارها هم عملکرد دولت روحانی و وضعیت اقتصادی کشور را خوب توصیف نمی‌کنند. در تازه‌ترین نظرسنجی مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا) که ۱۲۰۰ شهروند تهرانی در آن مشارکت داشته و مهرماه امسال انجام شده، 4 /89 درصد نارضایتی خود را از عملکرد دولت حسن روحانی اعلام کرده‌اند. همچنین مشارکت‌کنندگان در این نظرسنجی، دلیل عمده عدم موفقیت دولت دوم حسن روحانی را ناتوانی و ضعف دولت در سیاستگذاری اعلام کرده و پس از آن، محدودیت اختیارات، تحریم و فشارها را از جمله دلایلی دانسته‌اند که مانع توفیق دولت حسن روحانی شده است. همچنین ناظران و صاحب‌نظران بر این باورند که دولت حسن روحانی با چهار دسته از فشارها روبه‌رو است؛ فشار مخالفان داخلی و رقبای سیاسی، فشار مخالفان خارجی و اپوزیسیون، فشارهای ناشی از سیاستگذاری غلط و ضعف و ناتوانی دولت و در نهایت فشار ناشی از افزایش نارضایتی مردم و کاهش امید اجتماعی. بی‌شک وابستگی اقتصاد ایران به نفت، فارغ از آنکه کدام دولت در راس کار باشد، یکی از اصلی‌ترین عوامل تزلزل در اقتصاد است. همه آنچه به عنوان ناکارآمدی دولت روحانی مطرح شده از زمانی آغاز شد که زمزمه‌های کاهش فروش نفت ایران در پی تحریم‌های آمریکا بر سر زبان‌ها افتاد و امید مردم به آینده را مخدوش ساخت. سایر عواملی که بالاتر به آن اشاره شد، بر آتش این مشکل دمیدند و حالا دولت در فرونشاندن این آتش که این‌بار تبعات اجتماعی نیز دارد، با مشکلات بزرگی روبه‌رو است. در این پرونده می‌خواهیم این موضوع را بررسی کنیم که چرا دولت روحانی که در آغاز شرایط خوبی داشت ناگهان و با شروع دولت دوازدهم در ورطه مشکلات گرفتار شده و چرا فرصت اصلاح را از دست داده است.