اقبال بلند
چرا مانده سپرده‌های بلندمدت از کوتاه‌مدت پیشی گرفت؟
کاهش نرخ سود بانکی یکی از سیاست‌های لازم‌الاجرای بانک مرکزی در سال‌های گذشته بوده است که با وجود تلاش‌های گوناگون ازجمله ابلاغیه‌های دستوری، هیچ‌گاه به طور جدی رنگ واقعیت به خود ندید. تا اینکه در شهریورماه سال گذشته بانک مرکزی در سری اقداماتی همسو به منظور واقعی‌سازی نرخ سود، ابلاغیه جدیدی را به بانک‌ها فرستاد تا در مدت‌زمانی مشخص، نرخ سود سپرده‌های بانکی را به حد معینی برسانند.
علی طهماسبی: کاهش نرخ سود بانکی یکی از سیاست‌های لازم‌الاجرای بانک مرکزی در سال‌های گذشته بوده است که با وجود تلاش‌های گوناگون ازجمله ابلاغیه‌های دستوری، هیچ‌گاه به طور جدی رنگ واقعیت به خود ندید. تا اینکه در شهریورماه سال گذشته بانک مرکزی در سری اقداماتی همسو به منظور واقعی‌سازی نرخ سود، ابلاغیه جدیدی را به بانک‌ها فرستاد تا در مدت‌زمانی مشخص، نرخ سود سپرده‌های بانکی را به حد معینی برسانند. ابلاغیه جدید بانک مرکزی به‌منظور کاهش سود علی‌الحساب سپرده‌ها به 15 درصد، دوره زمانی 11روزهای را از زمان ابلاغ به بانک‌ها داد. در همین زمان، بسیاری از بانک‌ها از فرصت تنفس به وجود آمده استفاده کرده و با پیشنهاد نرخ‌هایی بالاتر اقدام به حفظ سپرده‌های گذشته و همچنین جذب سپرده‌های جدید کردند. در این فرصت بسیاری از سپرده‌گذاران نیز از پیشنهادهای جذاب برخی از بانک‌ها استقبال کرده و این قضیه تا جایی پیش رفت که برخی از شعب در روزهای پایانی مهلت مقرر، با صفوف گسترده مردم همراه شدند. بر اساس شواهد تجربی انتظار می‌رفت منابع بانک‌ها از سپرده‌های کوتاه‌مدت به سپرده‌های بلندمدت در این موعد منتقل شوند و آمار و اطلاعات منتشرشده اخیر بانک مرکزی که مربوط به شهریورماه است نیز این ادعا را تایید می‌کند. بر این اساس، سپرده‌های کوتاه‌مدت که در مردادماه و قبل از ابلاغیه بانک مرکزی به مانده 5 /6046 هزار میلیاردریالی رسیده بود، در شهریورماه با افت 20 درصدی (حدود 1200 هزار میلیاردریالی) به 9 /4813 هزار میلیارد ریال رسید. در همین مدت، مانده سپرده‌های بلندمدت نیز که در مردادماه 5140 هزار میلیاردریالی گزارش شده بود، با رشد 27درصدی (حدود 1400 هزار میلیاردریالی) در شهریورماه با مانده 3 /6548 هزار میلیاردریالی گزارش شد. با بروز چنین اتفاقی می‌توان تا حدودی امیدوار بود که از خطر تورمی و شوک‌های گذرا به بازارهای مالی جلوگیری شود. چراکه درجه ماندگاری این سپرده‌ها از سپرده‌های کوتاه‌مدت بالاتر است و با ایجاد یک شوک در بازارهای دیگر، سپرده‌های کوتاه‌مدت نیز از قابلیت بیشتری برای پیوستن به شوک برخوردارند. اما در باب نقاط منفی این اتفاق می‌توان پرسید آیا بانک‌ها با جذب منابع گران، فکری به حال کسب بازدهی و بازپرداخت سودهای بالاتر کرده‌اند؟ آیا بازهم شاهد بازی پانزی لااقل تا یک‌سال آینده خواهیم بود؟ بانک‌ها چه اندیشه‌ای برای پرداخت سودهای بالا کرده‌اند؟ ضمانت‌های اجرایی جلوگیری از انتقال ثروت در صورت عدم کسب بازدهی مناسب از منابع جدید چیست؟ البته مسوولان عالی‌رتبه بانک مرکزی پیشتر از اجرای این‌گونه ابلاغیه جدید نرخ سود دفاع کرده و آن را در کنار اقداماتی همچون ساماندهی موسسات غیرمجاز، هماهنگی‌های به عمل آمده برای دادوستد اوراق سخاب در بازار سرمایه، تبدیل اضافه برداشت موجه بانک‌ها به خطوط اعتباری، توافق با خودروسازها برای کاهش سود قراردادهای پیش‌فروش خودرو و حضور فعال بانک مرکزی در بازار بین‌بانکی به منظور کاهش موثر نرخ سود با حداقل هزینه دانسته‌اند. با این حال در کنار سوالات و ابهامات یادشده، هنوز ریسک بروز شوک مالی به بازارهای موازی برداشته نشده و با اتمام یک‌سال زمان سپرده‌های بلندمدت، سپرده‌گذاران فرصت آن را خواهند داشت تا با بررسی بازارها، برای منابع خود مجدداً تصمیم‌گیری کنند.
