پس‌لرزه‌های ویرانی

 فاطمه شیرزادی: می‌توان ویرانی‌های هر زمین‌لرزه را در سه بخش عمده تقسیم‌بندی کرد. بخش اول دارایی‌های دولت و زیرساخت‌هاست که شامل راه‌ها، بیمارستان‌ها، مدارس و اداره‌های دولتی می‌شود. زمین‌لرزه کرمانشاه در این بخش ویرانی‌های جدی در پی داشته است. آن‌طور که ایسنا به نقل از محمدهادی ایازی، معاون امور اجتماعی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، خبر داده، تخریب دو بیمارستان در شهرستان اسلام‌آباد و سرپل‌ذهاب و ویرانی 190 خانه بهداشت از جمله آثار زلزله کرمانشاه است. این خبرگزاری همچنین به نقل از محمدتقی نظرپور، رئیس سازمان نوسازی مدارس، از تخریب ۷۸ مدرسه با ۴۱۵ کلاس درس در مناطق زلزله‌زده خبر داده است.

بخش دیگری که در هر زلزله ویران می‌شود،‌ منازل مسکونی است. در زلزله کرمانشاه که به هفت شهرستان و یک هزار و 950 روستای استان خسارت وارد کرده، 31 هزار واحد مسکونی آسیب دیده‌اند و از این تعداد، حدود 15 هزار واحد تخریب شده‌اند.

در میان ویرانی‌های هر زلزله، بازارها و نهادهای اقتصادی نیز ویران می‌شوند و جامعه انسانی به ‌شدت آسیب می‌بیند. اما این همان بخش از ویرانی‌هاست که به‌رغم اهمیت کمتر دیده می‌شود. بازسازی این ویرانی‌ها ماه‌ها و حتی سال‌ها به طول می‌انجامد و از همین‌رو معمولاً اندیشیدن تدبیری اساسی برای آن به دست غفلت و فراموشی سپرده می‌شود. ایسنا به نقل از مجتبی نیک‌کردار، معاون عمرانی استانداری کرمانشاه، نوشته است: «بر اساس برآورد اولیه 1800 میلیارد تومان خسارت به ساختمان‌های دولتی و زیرساخت‌ها و تاسیسات زیربنایی استان در این مناطق وارد شده است.» همچنین در این زلزله 10 هزار نفر از بیمه‌شدگان تامین اجتماعی بیکار شده‌اند و آن‌طور که ایرنا از مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی نقل کرده، قرار است ماهانه 100 میلیارد ریال بیمه بیکاری به آنها پرداخت شود. عباس گودرزی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، نیز در گفت‌وگو با مهر، از تخریب کامل ۱۵۰۰ واحد تولیدی در زلزله اخیر خبر داده است. تخریب بازارچه شاه‌عباسی قصر شیرین کرمانشاه و تخریب آثار تاریخی از دیگر خسارت‌هایی است که به زیربناهای اقتصادی این منطقه وارد شده است. مهر به نقل از جلیل بالایی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه، از تخریب ۹ اثر تاریخی و وارد شدن یک میلیارد و ۵۳۰ میلیون تومان خسارت به آثار تاریخی استان خبر داده است. اما با توجه به اهمیت بخش کشاورزی و دامپروری در استان کرمانشاه خسارت‌های شدید به این بخش زندگی و معیشت مردم منطقه و به ‌ویژه روستاییان را به ‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. ایلنا به نقل از محمد موسوی، مدیرکل دفتر مدیریت بحران و کاهش مخاطرات بخش کشاورزی، از وارد شدن نزدیک به ۷۹۵ میلیارد تومان خسارت به بخش کشاورزی استان خبر داده است. مردم این مناطق همچنین به کمک‌های تخصصی روانشناسان و مددکاران برای درمان آسیب‌های روانی و اجتماعی نیاز دارند. احیای اقتصاد مناطق آسیب‌دیده نیز قطعاً برای بازسازی روانی و تامین سلامت اجتماعی در این مناطق ضروری است. اما احیای اقتصاد منطقه وظیفه کیست؟ نهادهای دولتی و عمومی، بخش خصوصی و مردم هر کدام در این بازسازی چه نقشی دارند؟ برای بازسازی باید به کدام بخش اعتماد کرد؟