توافق آسمان و بوئینگ در تهران

اقتصاد ایران پس از انتخابات روزهای آرامی را تجربه می‌کند. دولت به دور از هیاهو در حال تعیین اولویت‌ها و چیدن کابینه دوازدهم است و گزارش‌های جهانی هم اوضاع اقتصاد ایران را مطلوب نشان می‌دهد. مانند آخرین گزارش آنکتاد که از رونق سرمایه‌گذاری خارجی در ایران می‌گوید یا سفر اخیر وزیر امور دارایی اتریش که پیام‌آور ریختن دیواره تحریم بانکی است. سفر وزیر دارایی اتریش در هفته گذشته دستاوردها و پیام‌های اقتصادی بسیاری به دنبال داشت. «هانس یورگ شیلینگ» هفته گذشته روز پرکاری در تهران داشت و با وزرای اقتصاد، نفت، خارجه، صنعت و رئیس کل بانک مرکزی دیدار کرد. دیدارهایی که منجر به قراردادهایی هم شد. مانند تولید خودرو کم‌مصرف ایرانی‌-‌‌اتریشی، تخصیص اعتبار یک میلیارد‌یورویی برای تامین طرح‌های مالی ایران و خبر تاسیس بانک بزرگ اتریشی در ایران. روزنامه ایران با تاکید بر تاسیس بانک اتریشی و ریختن دیواره تحریم بانکی نوشت: قرار است یک بانک بزرگ اتریشی در آینده نزدیک فعالیت خود را در ایران از سر بگیرد و حتی یک شعبه هم در ایران بزند. این موضوع پس از برجام بارها از زبان سفیر اتریش، رئیس کل بانک مرکزی و وزیر دارایی این کشور شنیده شده بود و در دیدار «یورگ شلینگ» با مقامات ایرانی بار دیگر و با جدیتی بیشتر بر آن تاکید شد؛ اتفاقی که می‌تواند دیوارهای باقی‌مانده تحریم‌ها یعنی موانع بانکی را هم فروبریزد و وین را تبدیل به بزرگ‌ترین شریک اقتصادی تهران در اروپا کند. البته علاقه‌مندی سرمایه‌گذاران اتریشی به حضور در بازار پولی ایران خلاصه نمی‌شود و هیات اتریشی اعلام کرد می‌خواهد در صنایع ایران به ‌ویژه صنعت نفت و گاز و پتروشیمی نیز حضور داشته باشد. البته ایران هم به این گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری علاقه‌مند است و می‌خواهد همکاری‌های تجاری و اقتصادی خود را با اتریش به سطح پیش از تحریم‌ها و حتی فراتر از آن برساند. افزایش مناسبات تجاری دو کشور موضوع دیگری است که عنوان شده. به گفته علی طیب‌نیا در حال حاضر حدود 400 میلیون دلار حجم مبادلات دو کشور است، اما توافق شده روابط دو کشور به سطح پنج میلیارد دلار برسد. همچنین وزیر دارایی اتریش در دیدار با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان اعلام کرد هدفش از سفر به تهران تعمیق روابط دوجانبه به ‌ویژه در بخش‌های اقتصادی و مالی است. این دیدار به گزارش روزنامه شرق نتیجه دیگری هم داشت و آن آغاز تولید خودرو کم‌مصرف ایرانی‌-‌اتریشی تا دو سال آینده است. بر اساس این گزارش وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران پس از دیدار با وزیر دارایی اتریش و تیم همراه او، از همکاری ایران و اتریش در زمینه طراحی یک خودرو کم‌مصرف خبر داد و گفت: اکنون کارخانه‌ای در استان قزوین برای تولید این خودرو در حال ساخت است و پیش‌بینی می‌کنیم تا دو سال آینده تولید این موتور در ایران آغاز شود.

♦♦♦

افزایش 64‌درصدی سرمایه‌گذاری خارجی

افزایش تمایل برای سرمایه‌گذاری در ایران مساله‌ای است که آنکتاد هم در گزارش اخیر خود به آن اشاره کرده است. دنیای اقتصاد به تشریح گزارش 2017 آنکتاد پرداخت و نوشت: به گزارش این نهاد، ایران گرچه در سال‌های اخیر روندی کاهشی را در جذب «سرمایه‌گذاری مستقیم» تجربه کرد اما در سال 2016 توانست با افزایشی 64درصدی، جریان ورودی «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی» خود را به سطح سه میلیارد و 372 میلیون دلار برساند. در این گزارش آمده جریان «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی» جهانی در سال 2016 به دلیل رشد اقتصادی ناچیز و وجود نااطمینانی‌های سیاستی با کاهش دودرصدی مواجه بوده و این کاهش در کشورهای در حال توسعه بسیار بیشتر (حدود 14 درصد) و در کشورهای کمتر توسعه‌یافته پرنوسان بوده است. بر اساس این گزارش بخش عمده «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی»‌ مربوط به اقتصادهای توسعه‌یافته بوده و این کشورها توانستند حدود 59 درصد از سرمایه‌گذاری جهانی را جذب کنند. اما پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در سال 2017 روند جذب سرمایه‌گذاری خارجی بهبود یابد. کشورهای آمریکا، چین، انگلیس، هلند و سنگاپور بیشترین میزان جریان ورودی «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی» را در سال 2016 داشتند. اگرچه ایران در صدر کشورهای جذب‌کننده سرمایه نبوده اما آنکتاد عملکرد ایران در سال 2016 را مطلوب ارزیابی کرد و نوشت: ایران توانست در سال 2016 روند روبه‌رشدی را در جذب «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی» به دست آورد و این مقدار را در این سال به سطح سه میلیارد و 400 میلیون دلار برساند. همچنین به گزارش این نهاد، در سال 2016 ایران با انعقاد سه قرارداد سرمایه‌گذاری بین‌المللی (IIAs) جزو کشورهای پیشگام در این زمینه بوده است.

♦♦♦

سال پرتردد هیات‌های خارجی

شهروند هم در گزارش دیگری به رونق سرمایه‌گذاری در ایران پرداخت و به نقل از رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خارجی اتاق بازرگانی ایران از ۱۰برابر شدن حضور هیات‌های تجاری در ایران خبر داد و گفت: در سال گذشته هفته‌ای نبود که هیاتی را از کشورهای خارجی که عمدتاً هم اروپایی بودند، برای مذاکره و سرمایه‌گذاری در ایران میزبانی نکنیم. در واقع اگر سال را ۵۲ هفته در نظر بگیریم، در طول یک سال گذشته بیش از ۵۲ هیات خارجی در ایران حضور یافتند. حتی کشورهایی همچون آلمان پنج بار و فرانسه سه بار در قالب هیات‌های تخصصی سرمایه‌گذاری ایران را مورد بررسی قرار داده و نشست‌های متعددی را با فعالان بخش خصوصی و شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی انجام دادند. هرچند که پیش‌بینی می‌شد، بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی و صدور مجوز در بخش نفت و پتروشیمی باشد اما آن‌گونه که این فعال بخش خصوصی می‌گوید، تاکنون مجوزی در این بخش صادر نشده و سرمایه‌ای وارد نشده و بیشترین همکاری‌های صورت‌گرفته مربوط به صنعت خودرو، تولید انرژی‌های نو و خورشیدی بوده است.

شهروند در ادامه رفت‌وآمد هیات‌های تجاری را نتیجه برجام دانست و نوشت: این رشد سرمایه‌گذاری در حالی صورت گرفته که بسیاری از منتقدان دولت سعی بر بی‌اثر جلوه دادن توافق هسته‌ای در روند ورود سرمایه‌گذاران خارجی داشتند، اما گزارش ارزیابی این نهاد بین‌المللی از وضع اقتصادی جهان در یک سال میلادی که به ‌طور معمول در ماه ژوئن (خرداد- تیر)‌ سال بعد آن منتشر می‌شود، نشان می‌دهد که ایران در سالی که برنامه جامع اقدام مشترک ایران و گروه ۱+۵ (برجام) اجرایی و تحریم‌ها لغو شد، توانسته سه میلیارد و ۳۷۲ میلیون دلار سرمایه جذب کند و به بیشترین رقم طی چهار سال اخیر برسد. همچنین دیگر آمار آنکتاد بیانگر آن است که ایران در این سال توانسته در زمره کشورهای فعال در انعقاد موافقتنامه‌های سرمایه‌گذاری باشد. در مجموع در سال گذشته میلادی ۳۷ موافقتنامه بین‌المللی سرمایه‌گذاری در جهان امضا شده که ترکیه با امضای هفت موافقتنامه در صدر قرار دارد و ایران با امضای سه موافقتنامه در جایگاه سوم جای گرفته است.

♦♦♦

توافق آسمان و بوئینگ در تهران

دستاورد دیگر برجام، نهایی شدن قرارداد خرید ۶۰ هواپیمای بوئینگ است. به گزارش شرق در هفته گذشته تفاهمنامه خرید ۳۰+۳۰ هواپیما با پنج درصد پرداخت نقدی و ۹۵ درصد فاینانس بین شرکت هواپیمایی آسمان با شرکت بوئینگ به امضا رسید. قراردادی که هرچند در سایه برجام منعقد می‌شود، اما حاوی پیام‌های دیگری نیز هست. به نظر می‌رسد غول‌های هواپیماساز جهان دیگر وقعی به تهدیدها و شائبه‌های لغو برجام نمی‌نهند و همچنان در راستای ایجاد تعهدات جدید با شرکت‌های هواپیمایی ایران گام برمی‌دارند. در حالی ‌که پیشتر وزیر خزانه‌داری آمریکا ادعا کرده بود مجوزهای بوئینگ و ایرباس را مورد بازنگری قرار می‌دهد که از آن، نشانه‌ای برای نگرانی غول‌های هواپیماساز دیده می‌شد، اکنون هم اخباری مبنی بر اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران به گوش می‌رسد. ادعای بازنگری قراردادها البته از سوی اصغر فخریه‌کاشان، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل به‌جد رد شد. در مراسم امضای قرارداد بوئینگ مدیرعامل شرکت هواپیمایی آسمان، در پاسخ به این سوال که آیا مجوز اوفک اخذ شده یا خیر، اظهار کرد: مجوز هنوز اخذ نشده و تا یک ماه آینده امیدواریم این اتفاق رخ دهد. علایی زمان تحویل اولین هواپیما را سال ۲۰۲۰ عنوان کرد و گفت: از این نوع هواپیمای بوئینگ ۷۳۷، سه‌ هزار و ۷۰۰ فروند دیگر از سوی ۸۷ شرکت هواپیمایی درخواست شده که ما هشتادوهفتمین شرکت هستیم. بنابراین روند تحویل مقداری طول می‌کشد اما از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ کل هواپیماهایی که امروز قراردادهای آن امضا شد، به ما تحویل داده خواهند شد.

♦♦♦

فاز جدید پرونده کاسپین

در کنار این موارد، موسسات غیرمجاز هم مشکل اقتصادی برای دولت ایجاد کرده‌اند. مشکلی که سبب شده سه قوه برای حل آن به میدان بیایند. به گزارش روزنامه ایران پرونده موسسات مالی غیرمجاز به کلافی سردرگم تبدیل شده و هم معاون اول رئیس‌جمهور و هم معاون اول قوه قضائیه خواستار برخورد جدی بانک مرکزی با این مشکل شده‌اند و تعدادی از نمایندگان مجلس هم در نامه‌ای به رئیس‌جمهور خواستار حل این مشکل شدند. دادگستری هم در مورد پرداخت اصل سپرده سپرده‌گذاران به بانک مرکزی نامه زد. به گزارش شهروند دادگستری در این نامه خواستار این شد که موضوع عدم پرداخت اصل سپرده سپرده‌گذاران تعاونی منحله فرشتگان، به صورت کامل بررسی شده و گزارش کاملی برای این دادسرا ارسال شود. مدیرکل نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری بانک مرکزی هم در واکنش به این نامه دادگستری اعلام کرد تمام دارایی‌های شناسایی‌شده و دارایی‌هایی که در آینده شناسایی خواهد شد، متعلق به سپرده‌گذاران است و در هماهنگی با مرجع قضایی این اموال به عادلانه‌ترین شیوه، قیمت‌گذاری و با حضور هیات تصفیه تعاونی منحله فرشتگان و هیات‌مدیره موسسه کاسپین و با نظارت مرجع قضایی و بانک مرکزی و نماینده‌ای از سپرده‌گذاران تعاونی منحله فرشتگان اموال مذکور به کاسپین منتقل و از محل آنها وجوه سپرده‌گذاران پرداخت شود.

♦♦♦

تجمع کسبه معترض پلاسکو

اما تنها سپرده‌گذاران موسسات مالی در هفته گذشته دست به اعتراض نزدند. کسبه پلاسکو هم هفته گذشته مقابل ساختمان فروریخته پلاسکو جمع شدند تا نسبت به وضعیت خود اعتراض کنند. به گزارش ایسنا طی روزهای اخیر کسبه پلاسکو مقابل شهرداری منطقه، بنیاد مستضعفان و دادستانی جمع شده و اعتراض خود را نسبت به وضعیت موجود اعلام کرده‌اند، چراکه هنوز تکلیف ساخت ساختمان جدید مشخص نیست و همچنین حتی یک نفر از کسبه پلاسکو هم موفق به دریافت وام از سوی بانک‌های مختلف نشده‌اند. رئیس اتحادیه پیراهن‌دوزان تهران هم گفته عدم تحقق وعده‌های مسوولان کسبه را نگران کرده که مبادا در آینده وعده‌های مهم‌تری مانند ساخت مجدد این مرکز هم عملیاتی نشود. همچنین او گفته اکنون برای گرفتن وام از بانک‌ها بحث اجاره‌نامه مطرح شده است و با توجه به اینکه برخی کسبه هنوز در حال جابه‌جایی هستند و بانک پارسیان تاکنون به هیچ یک از آنها اجاره‌نامه‌ای ارائه نکرده عملاً امکانی برای دریافت وام وجود ندارد. همچنین اخبار دیگر هم حاکی است که وامی که قرار بوده به کسبه پلاسکو تعلق بگیرد، با سود 9 درصد نیست و سود 18‌درصدی به آن تعلق می‌گیرد. این در حالی است که طبق توافق اولیه قرار بود پرداخت تسهیلات به کسبه ساختمان پلاسکو با کمک دولت و پرداخت بخشی از سود آن در قالب یارانه همراه باشد، اما با وجود گذشت چند ماه از این حادثه و همچنین آغاز پرداخت تسهیلات تاکنون یارانه‌ای به کسبه پلاسکو اختصاص پیدا نکرده است.