به عقب بازنمی‌گردیم؟
نوستالژی اقتصاد کوپنی از کجا آمده است؟
معاون اول رئیس‌جمهور احتمالاً عالی‌ترین مقامی است که در ماه‌های اخیر درباره بازگشت «کوپن» به اقتصاد ایران سخن گفته است. اسحاق جهانگیری البته در نظر گرفتن این گزینه را «از سر ناچاری» دانسته است: «شاید مجبور شویم در برخی کالاها به سمت سهمیه‌بندی و کوپنی شدن پیش برویم.»
این روزها اما برخی سیاستمداران طوری از بازگشت کوپن حرف می‌زنند که گویی عصر کوپن یکی از موفق‌ترین دوره‌های اقتصاد ایران بوده است. یک نماینده مجلس «تعلل در سهمیه‌بندی و کوپنی کردن مایحتاج ضروری مردم» را «از جمله ضعفهای دولت» برشمرده و می‌گوید: «نباید از کلمه کوپن بترسیم؛ چراکه کشور از کوپن در زمان جنگ تحمیلی ضرر نکرده است.» دیگری خبر می‌دهد که «وزرا در لفافه و پنهانی و یواشکی بارها موافقت خود را برای اجرایی شدن این طرح بیان کرده‌اند». به نظر می‌رسد ذهنیت این گروه از سیاستمداران آن است که دهه 60 از نظر سیاستگذاری اقتصادی دهه خوبی بوده و در شرایط اضطرار باید به همان سیاست‌ها بازگردیم. البته بخشی از مردم نیز در کوچه و خیابان با تمجید اقتصاد دهه 60 خواستار کوپنی شدن اقتصاد ایران در شرایط فعلی هستند و حتی اخیراً برخی رسانه‌ها بر لزوم بازگشت سازوکار کوپن به اقتصاد ایران تاکید می‌کنند. اقتصاددانان اما دیدگاه مخالفی دارند و معتقدند نحوه اداره کشور در دهه 60 نتایج زیان‌باری داشته که اقتصاد ایران هنوز با آن درگیر است. از نظر آنها، غلبه تفکر چپگرایانه و گسترش روزافزون تسلط دولت بر اقتصاد که حاصل عملکرد اقتصادی این دهه بود، در تار و پود جامعه ما ریشه دوانده و اقتصاد ایران را به بیماری صعب‌العلاجی با ساختار دولتی-رانتی دچار کرده است.
پرونده ویژه این هفته تجارت فردا تلاش می‌کند دلایل اقتصاددانان برای توضیح این گزاره را که اقتصاد ایران در دهه 60 خوب اداره نشده واکاوی کند و در مقابل به این سوال پاسخ دهد که چرا برخی از مردم و سیاستمداران همچنان به اقتصاد دهه 60 علاقه دارند؟
