شریک نیمه راه

  ابراهیم علیزاده: بازاری برای 13 میلیون تن انواع کالای صادراتی ایران. با ارزشی حدود 5 /6 میلیارد دلار. معنای این رقم آن است که 14 درصد از کل صادرات سالانه محصولات ایرانی به چنین بازاری می‌رود؛ بازاری به اسم عراق، سومین مقصد کالاهای صادراتی ایران. جایگاه بازار عراق آنقدر در تجارت ایران اهمیت پیدا کرده که وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین شرکای ایران یاد کرده است. در عین حال محمد شریعتمداری به ایسنا گفته است: «با توجه به روابط سیاسی خوب هر دو کشور، حجم مبادلات اقتصادی شایسته روابط خوب ما نیست که البته برای افزایش سطح همکاری اقتصادی مذاکرات خوبی صورت گرفته است.» با وجود چنین سخنی و تداوم همکاری‌های تجاری بین دو کشور به نظر می‌رسد عراق همیشه هم از نظر اقتصادی قابل اعتماد نیست.

«مخالف تحریم علیه ایران هستیم، اما به آن پایبندیم.» همین یک جمله کافی است تا عراق نشان دهد همیشه هم شریک قابل اعتمادی برای ایران نمی‌تواند باشد. 16 مردادماه امسال نخست‌وزیر عراق در پاسخ به این سوال که آیا این کشور از تحریم‌های آمریکا علیه ایران پیروی خواهد کرد یا خیر، گفت: اساساً ما مخالف تحریم در منطقه هستیم. محاصره و تحریم، نظام‌ها را تضعیف نمی‌کند بلکه جوامع را نابود می‌کند. ما تحریم را خطایی راهبردی و نادرست می‌دانیم اما برای حفظ منافع مردم خود به آن پایبند خواهیم بود. از آن حمایت نمی‌کنیم اما به آن پایبندیم. این سخنان حیدرالعبادی واکنش‌های بسیاری را به همراه داشت. از جمله آنکه وزارت خارجه عراق فردای این روز، در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که تحریم‌ها علیه ایران تاثیرات منفی بزرگی بر عراق و عموم منطقه از حیث اقتصادی و اجتماعی خواهد گذاشت، زیرا ایران یکی از همسایگان عراق محسوب می‌شود.

دو روز بعد نیز، سعد الحدیثی، سخنگوی دولت عراق در گفت‌وگو با خبرگزاری اسپوتنیک تاکید کرد که تحریم‌های آمریکا علیه ایران اشتباهی فاحش است. او درباره موضع‌گیری العبادی توضیح داد: البته ما به تحریم‌ها پایبند خواهیم بود، زیرا قبل از هر چیز به منافع ملی خود فکر می‌کنیم و عراق در آینده به دنبال مکانیسم مشخصی برای تعاملات تجاری با ایران خواهد بود؛ به طوری که در تعارض با تحریم‌های آمریکا نباشد. به گفته او، کشور عراق از این پس برای معاملات مالی و تجاری با ایران از دلار استفاده نخواهد کرد.

در عین حال عامر الفایز، عضو ائتلاف فتح عراق در یک گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد: دولت آینده عراق به موضع العبادی در رابطه با تحریم‌های آمریکا علیه ایران پایبند نخواهد بود. اقتصاد عراق وابسته به ایران است و بخش خصوصی با آسیب بزرگی مواجه خواهد شد، بنابراین بغداد باید با واشنگتن مذاکره کند تا آن را از این مساله و مخالفت با ایران استثنا کند. به هر حال هرچه باشد به نظر می‌رسد عراق مانند گذشته چندان بازار مطمئنی برای محصولات ایرانی و همکاری‌های اقتصادی ایران نباشد. همزمان با تشدید تحریم‌های ایران در دوره عسرت، این کشور به همکاری اقتصادی کدام‌یک از همسایه‌های خود می‌تواند امیدوار باشد و کدام همسایه‌های ایران ممکن است تغییر رویه بدهند؟