فساد طلایی
آیا امضای طلایی از نظام اداری ایران قابل حذف است؟
برای دومین سال پیاپی است که رئیس‌جمهور، در جشنواره شهید رجایی که هر سال به مناسبت هفته دولت برگزار می‌شود، از لزوم حذف «امضای طلایی» می‌گوید. در شهریور سال 1395 بود که حسن روحانی در جملاتی قاطعانه و محکم گفت: «...امضای طلایی درست نکنیم. امضای طلایی فسادآفرین است، مشکل‌آفرین است.
برای دومین سال پیاپی است که رئیس‌جمهور، در جشنواره شهید رجایی که هر سال به مناسبت هفته دولت برگزار می‌شود، از لزوم حذف «امضای طلایی» می‌گوید. در شهریور سال 1395 بود که حسن روحانی در جملاتی قاطعانه و محکم گفت: «...امضای طلایی درست نکنیم. امضای طلایی فسادآفرین است، مشکل‌آفرین است. ما اگر می‌خواهیم با فساد مبارزه کنیم، که وظیفه بزرگ ماست، با بگیر و ببند مشکل فساد حل نمی‌شود. باید به ریشه‌ها پرداخت. دولت می‌گوید ذی‌نفع نباید تصمیم‌گیر باشد...» با این همه به نظر می‌رسد مجموعه اقدامات صورت‌گرفته، اگر واقعاً اقدامی صورت گرفته باشد، هنوز دلخواه رئیس‌جمهور نیست. با این حال او امسال ادبیاتش را تغییر داد. در حالی که سال گذشته تاکید کرده بود که امضای طلایی درست نکنیم، در جشنواره امسال یک گام به جلو برداشت و از ضرورت حذف آن سخن به میان آورد. روحانی در سیزدهمین جشنواره شهید رجایی، که در آن از دستگاه‌های برتر دولت از سوی دولت تقدیر می‌شود گفت: «سیستم ما باید به گونه‌ای باشد که تمام امور، مزایده‌ها، مناقصه‌ها و برنامه‌ها در پیشگاه مردم باشد و آنها به وضوح آن را بدانند. نباید در کشور امضای طلایی وجود داشته باشد. نباید مردم به انجام امور خود معطل بمانند.»
مساله امضای طلایی در نظام اداری ایران، مساله دیروز و امروز نیست؛ تاسف‌بارتر اینکه هنوز هم امید اندکی به حذف آن وجود دارد. اگرچه آقای رئیس‌جمهور می‌گوید دولت برای فساد به کندن ریشه‌ها، از جمله امضای طلایی، مشغول است اما کیست که نداند هر اقدامی از سوی دولت خود به وجود‌آورنده یک امضای طلایی است. علاوه بر اینکه هنوز بخش عمده‌ای از اقتصاد کشور در سیطره دولت است، نظام اداری ایران موفق به کوچک‌سازی خود نشده است و هر بار هر اقدامی در جهت کوچک‌سازی یک بخش صورت گرفته است، به فربه‌شدن بخشی دیگر انجامیده است. اگر وظایفی از دستگاه و وزارتخانه‌ای منتزع شده، از بین نرفته بلکه به دستگاه و نهادی دیگر، گاه جدیدالتاسیس واگذار شده است. در واقع امضاهای طلایی دولت از بین نمی‌رود و تنها از دستگاهی به دستگاهی دیگر منتقل می‌شود؛ از وزارت صنعت، معدن و تجارت به وزارت جهاد کشاورزی یا تجمیع همه امضاها از سه وزارتخانه در یک وزارتخانه.
راه و روش حذف امضای طلایی، به احتمال نزدیک به یقین، بر کسی پوشیده نیست. نیاز به ابداع و اختراع هم ندارد که در جوامع توسعه‌یافته اگر نگوییم کاملاً، تا حدود زیادی حل شده است. کاستن از بوروکراسی و حذف تعداد زیادی مجوز از دولت و سایر نهادهای حاکمیتی برای انجام هر کاری در حوزه کسب‌وکار؛ امضاها و مجوزهایی که به واسطه دولتی بودن اقتصاد، اختیارات فراقانونی افراد صاحب امضا، نبود نظارت دقیق و فقدان شفافیت به راحتی تبدیل به ابزار فساد می‌شود. هفته گذشته در شماره 236 تجارت فردا در پرونده‌ای به مساله نظام اداری و بوروکراسی سنگین ایران پرداخته شد که مطالعه آن بسیار مرتبط به همین مبحث است.
