سد محکم برجام

در حالی که کمتر از هفت ماه از روی کار آمدن ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا می‌گذرد، مجلس سنای آمریکا با اکثریت قاطع، رای به وضع تحریم‌های جدید علیه ایران داد. تصمیمی که به بهانه توسعه برنامه موشکی ایران و مقابله با اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران اتخاذ شده است. بر اساس طرح جدید، هر شخص حقیقی یا حقوقی که به طور مستقیم یا با واسطه با گروه‌هایی که در فهرست تحریم‌ها قرار دارند ارتباط داشته باشد، نیز شامل تحریم می‌شوند. در این طرح جدید که باید به تایید مجلس نمایندگان و دونالد ترامپ نیز برسد، نام روسیه نیز به چشم می‌خورد. حضور نام روسیه در این مصوبه باعث شده تا روند نهایی شدن این طرح با موانع زیادی روبه‌رو شود. در میان دو مخالف تصویب این طرح در سنا، نام برنی سندرز، نامزد دموکرات انتخابات درون‌حزبی ریاست‌جمهوری آمریکا نیز به چشم می‌خورد. در حالی که از زمان ریاست‌جمهوری ترامپ، حرف‌وحدیث‌های فراوانی در خصوص دخالت روسیه در انتخابات آمریکا شنیده شده است و اف‌بی‌آی و دادستان اصلی این پرونده نیز این دخالت را تایید کرده‌اند، نمایندگان دموکرات مجلس سنا به این شرط به طرح تحریم‌ها علیه ایران رای داده‌اند که روسیه نیز شامل این طرح باشد. موضوعی که بدون شک از سوی روسیه با عکس‌العمل سنگینی مواجه خواهد شد. علاوه بر این، مشکل دیگری نیز بر سر راه اجرایی شدن این طرح وجود دارد. بر اساس قانون اساسی آمریکا، نقطه آغاز تمامی موضوعاتی که مربوط به تامین مالی و بحث درآمدی می‌شود باید مجلس نمایندگان باشد و بعد از آن باید به تصویب سنا و رئیس‌جمهور آمریکا برسد. همین موضوع باعث شده تا جمهوریخواهان نزدیک به آقای ترامپ به دنبال به تعویق انداختن این طرح و در صورت امکان کمرنگ کردن بخش‌های مربوط به روسیه باشد تا واکنش احتمالی روسیه را کمتر کنند.

به هرحال به نظر می‌رسد با توجه به شرایط موجود دیر یا زود دور جدید تحریم‌ها عملی شود. موضوعی که بر اساس اظهارنظر کارشناسان حقوق بین‌الملل با شکل و شمایلی که در سنا به تصویب رسیده است با برجام در تناقض است. اما حتی در صورت اجرایی شدن به نظر نمی‌رسد به همان شدت تحریم‌های قبلی علیه ایران، اقتصاد ایران را تحت تاثیر خود قرار دهد. در سال‌های اخیر نظام جهانی شاهد دگرگونی‌های بزرگی شده است. آمریکا از زمان روی کار آمدن ترامپ، دیگر آن نقش مدیریتی و حاکمیتی سیاسی و اقتصادی را ندارد. پشت کردن ترامپ به توافق‌های بین‌المللی و چندجانبه نظیر پیمان پاریس و توافق ترانس‌پاسیفیک باعث شده تا کشورهای دیگر آن اعتماد گذشته را به آمریکا نداشته باشند. از این‌رو خروج از برجام و نقض آن دیگر نمی‌تواند همکاری اتحادیه اروپا و قدرت‌های بزرگ جهان را با ایالات متحده به همراه داشته باشد. از سوی دیگر ایران نیز دیگر آن ایران گذشته نیست، پس از برجام، کشور با درس گرفتن از گذشته رویکردهای سیاست خارجی بسیار بهتری برگزیده است و از درون نیز اقتصاد را ترمیم کرده است. با این همه، تحریم در هر سطحی که باشد، امری نگران‌کننده برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در ایران به حساب می‌آید و می‌تواند اثراتی منفی بر روند رو به ‌رشد اقتصاد ایران داشته باشد.