کارخانه هیولاسازی

سریال هیولا، تازه‌ترین ساخته مهران مدیری در هفته‌های گذشته بسیار بحث‌برانگیز بوده است. سریالی که یکی از صریح‌ترین تولیدات صنعت سینمای ایران در سال‌های اخیر بوده و ابعاد فاجعه‌آمیز فساد اقتصادی را بی‌پرده‌تر از همیشه نمایش می‌دهد.

 هیولای مدیری تصویری شفاف از تیول‌داری و سرمایه‌داری رفاقتی را به جامعه نشان می‌دهد و یادآوری می‌کند که افراد سالم در یک اقتصاد تورم‌زده و یک جامعه بیمار ناسالم، تاب مقاومت ندارند و دیر یا زود در تله فساد و بی‌اخلاقی گرفتار می‌شوند.

تاثیر سیاست‌های نادرست اقتصادی در زندگی مردمی که هیچ نقشی در اتخاذ آن سیاست‌ها ندارند، همواره دستمایه تولید محتوای سینما بوده است و در سال‌های اخیر نیز چندین و چند فیلم با چنین زمینه‌هایی به اکران عمومی درآمده است. با این حال داستان «هوشنگ شرافت» معلم شیمی دبیرستانی که نسل‌اندرنسل با شرافت زندگی کرده، اما در میان تلاطمات اقتصادی سال 1397 ناخواسته وارد بازی فسادآلود گروهی از کلاهبرداران ظاهرالصلاح می‌شود، از این حیث کم‌نظیر است. شاید درباره کیفیت‌های فنی و روایی سریال جدید مهران مدیری بتوان بحث‌های زیادی مطرح کرد، اما اگر صرفاً طرح کلی داستان و ایده مرکزی آن را در نظر بگیریم، به نظر می‌رسد مطرح شدن آن برای مخاطبان عام چنین سریال‌هایی واجد ارزش‌های آموزشی علم اقتصاد نیز خواهد بود. به ویژه با روشن کردن این نکته که آنچه این روزها در اقتصاد ایران می‌گذرد، نه آن‌طور که برخی مدعیان می‌گویند، نتیجه پیاده‌سازی «اقتصاد آزاد» بلکه حاصل تیول‌داری و سرمایه‌داری رفاقتی است.

به بهانه نمایش سریال هیولا در شبکه خانگی، در پرونده ویژه این هفته «تجارت فردا» تلاش می‌کنیم به این پرسش پاسخ بدهیم که چرا سالم زندگی کردن در ایران دشوار شده است؟ پرونده اول زمینه‌های اجتماعی این مساله را مورد بررسی قرار می‌دهد و پرونده دوم زمینه‌های اقتصادی آن را.