موج نارضایتی از تفریحگاه‌های شهری

مکان‌های تفریحی مکان‌هایی برای تخلیه انرژی منفی و جذب نشاط در نظر گرفته می‌شود. در تقسیم‌بندی کلی مکان‌های تاریخی از نظر اقتصاد فرهنگ مکان‌های تفریحی به حساب نمی‌آید. این مکان‌ها اگرچه برای گردش تعریف می‌شود، اما مکان تفریحی محسوب نمی‌شود. معمولاً گردشگران داخلی یا خارجی به بازدید از مکان‌های تاریخی اهمیت می‌دهند. این قبیل محیط‌ها فضای مناسبی برای کسب آگاهی از فرهنگ و تاریخ یک ملل است و در قالب تفریحات گردشگری تعریف می‌شود.

از سوی دیگر محیط‌های طبیعی به‌نوعی در دسته‌بندی مکان‌های تفریحی قرار می‌گیرند، محیط‌هایی مثل رودخانه و کوه‌ها اگرچه به ذات فضاهایی هستند که فرد از قرار گرفتن در آنها احساس نشاط و آرامش می‌کند اما آنها را به‌عنوان مکان‌های تفریحی و گردشگری به‌صورت مشترک ارزیابی می‌کنیم. این فضاها پیشینه زمین‌شناسی و جغرافیایی دارد و می‌تواند معرف فرهنگ و جغرافیا و تاریخ یک سرزمین باشد اما مکان تفریحی تعریف خود را دارد و فرد باید بدون هیچ دغدغه فکری در آن ساعتی را برای کسب نشاط و گذران اوقات فراغت سپری کند. مردم معمولاً به مکان‌های تفریحی به منظور تخلیه انرژی منفی و خستگی حاصل از کار و به اصطلاح مشکلات می‌روند، بنابراین این مکان‌ها باید دارای مولفه‌هایی باشد که برای استفاده‌کنندگان دغدغه مجدد ایجاد نکند.

مکان‌های تفریحی حتماً باید از نظر امنیتی مورد تایید باشند، یعنی وسایلی که در آنجا قرار دارد و به‌منظور تفریح طراحی شده ‌است در درجه اول دارای امنیت باشند. باید در نظر داشت امنیت این وسایل زمانی که کاربری آنها برای بچه‌ها تعریف شده باشد به مراتب بیشتر می‌شود. این در حالی است که مکان‌های تفریحی در کشور ما در بیشتر موارد به‌گونه‌ای نیست که افراد وقتی وارد آن می‌شوند از کیفیت و استانداردهای حاکم در آن احساس رضایت کسب کنند و دغدغه خاطری برای آنها ایجاد نشود. معمولاً افراد برای استفاده از وسایل بازی باید زمان زیادی در صف سپری کنند، همچنین محیط‌ها در بیشتر موارد از نظر امنیتی و بهداشتی مشکلات جدی دارد. همچنین مکان‌های تفریحی از نظر مقطع سنی تقسیم‌شده نیست. یعنی پدر و مادرها سردرگم می‌شوند که کدام مکان‌های تفریحی متناسب با کودکان و نوجوانان آنها طراحی شده‌است و از کدام مکان‌ها تمامی افراد خانواده می‌توانند در کنار هم استفاده ببرند. این تقسیم‌بندی خیلی از مشکلات و آسیب‌های اجتماعی را کاهش می‌دهد. باید در نظر داشت محدود بودن تعداد شهربازی‌ها و مکان‌های تفریحی باعث می‌شود در روزهای تعطیل این مکان‌ها با حجم بالایی از استقبال مواجه شود که این تراکم جمعیت مشکلات زیادی را برای خانواده‌ها ایجاد می‌کند. مشکلاتی مثل صف‌های طولانی برای استفاده از وسایل بازی که این مشکل خودش باعث نارضایتی بچه‌ها می‌شود و معمولاً در طول یک روز کامل این احتمال وجود دارد یک نوجوان فقط وقتش به استفاده از سه وسیله کفاف داده باشد، در حالی که شاید اگر تراکم جمعیت بالا نبود و محیط‌ها از استاندارد بالایی برخوردار بود خانواده‌ها استفاده بهتری از یک روز فراغت خود می‌توانستند ببرند.‌ در استاندارد مکان‌های تفریحی نمی‌توان مکان‌هایی را که افراد با فشردگی و اضطراب از آن محیط بهره‌مند می‌شوند، به ‌عنوان مکان تفریحی برشمرد. از سوی دیگر مکان‌های تفریحی خصوصی هم که بسیار گران هستند و امکان استفاده از آنها برای همه اقشار جامعه فراهم نیست. معمولاً نباید مکان‌های تفریحی تا این حد گران باشد، چون معمولاً مردم همه کشورها برای آخر هفته‌های خود برنامه‌ریزی می‌کنند که به این فضاهای تفریحی بروند و قیمت‌ها همیشه ثابت است و اگر قیمت‌ها یک مقدار تغییر کند مردم هم تصمیم می‌گیرند شرکت نکنند تا قیمت پایین بیاید. بنابراین استفاده از مکان‌های تفریحی برای مردم نباید تا این حد گران تمام شود که یک قشر بتواند و قشر دیگر نتواند از آنها استفاده ببرد. در حال حاضر این مشکل در ایران وجود دارد که شهربازی‌ها ارزان نیست و این مساله مانع از این است که شهربازی را یک تفریح عمومی به حساب آوریم. افراد خیلی کمی می‌توانند از شهربازی استفاده ببرند و افرادی هم که می‌روند معمولاً ناراضی هستند که از حداقل آن می‌توانند استفاده کنند. مکان‌های تفریحی دیگری هم که برای کودکان و نوجوانان در نظر گرفته نشده است. این یک مشکل بزرگ است که برای نشاط و تفریح بچه‌ها مکانی در نظر گرفته نشود. البته این به این معنا نیست که برای جوانان و سالمندان مکان‌های تفریحی طراحی شده‌است. این مشکل برای همه گروه‌های سنی وجود دارد. نمی‌توان به‌درستی متوجه شد که پارک و بوستان‌هایی که ساخته می‌شوند جهت ورزش است یا تفریح. بر همین اساس اغلب همه از این موضوع گله می‌کنند که وسیله و راهی برای تفریح نداریم و از آنجا که نمی‌دانیم اوقات فراغت خود را چگونه سپری کنیم که احساس نشاط و تخلیه هیجان را کسب کنیم به کارهایی که شاید چندان جایز نباشد مثل رفتن زیاد به فست‌فودها یا دور دورهای بی‌هدف در خیابان پناه می‌برند. عملاً شهرهای ما از نظر اوقات فراغت درصد بسیار پایینی دارد.

باید در نظر داشت در مقابل تعریف کار، تعریف اوقات فراغت نیز وجود دارد، یعنی به همان اندازه که یک فرد درگیر مشکلات و دغدغه‌های کاری می‌شود باید مکان‌های مناسبی برای او در نظر گرفته شود که اوقات فراغت خود را در آن سپری کند. این اقدام تا جایی اهمیت دارد که اکثر کشورهای پیشرفته افزایش تولید و بهره‌وری کشور خود را منوط به استفاده صحیح شهروندان از اوقات فراغتشان می‌دانند و به دنبال راهکار عملی مناسب برای ارتقای اوقات فراغت جامعه هستند. این در حالی است که مکان‌های تفریحی در ایران در اکثر مواقع مشکلات زیادی را برای استفاده‌کنندگان خود به دنبال دارد، خانواده‌هایی که به پارک‌ها می‌روند معمولاً از وجود مزاحمت‌های جوانانی که برای استعمال مواد مخدر به آنجا می‌روند گله‌مند هستند. زمین و وسایل شهربازی‌ها از کیفیت زیادی برخوردار نیست و نارضایتی خانواده‌ها را به دنبال دارد.

هیچ‌کدام از اینها نمی‌تواند فراغت خاطری را برای خانواده‌های ایرانی فراهم کند و برای آغاز یک هفته کاری و تحصیلی مناسب آنها را آماده کند و انرژی بدهد. باید در نظر داشت نداشتن اوقات تفریح و فراغت باعث بروز بیماری‌های افسردگی و خشونت می‌شود و به دلیل بالابودن هزینه‌های تفریح در ایران بسیاری از جوانان توان استفاده از مراکز تفریحی را ندارند، ضمن اینکه تفریحات در جامعه ما با رویکرد جنسیتی است در حالی که پرده کشیدن بین دو جنس تبعات بسیاری به همراه دارد.

بر اساس یک نظرسنجی که سال گذشته از سوی وزارت ورزش و جوانان انجام شده است، 31 درصد جوانان اوقات فراغت خود را به بطالت، 27 درصد در فضای مجازی، دو درصد در مطالعه و 12 درصد در تماشای تلویزیون گذرانده‌اند. این در حالی است که بر اساس این آمار متاسفانه در اثر نبود اطلاع‌رسانی به موقع و صحیح، 85 درصد جوانان از برنامه‌های اجرا‌شده اوقات فراغت اطلاع نداشته‌اند.

اوقات فراغت زمانی است که افراد به خود اختصاص می‌دهند و این زمان از لحاظ روحی و روانی بسیار روی افراد تاثیرگذار است. افراد صرف نظر از کارهایی که در طول روز انجام می‌دهند باید به عنوان اوقات فراغت زمانی را به خود اختصاص دهند. متاسفانه بسیاری از مردم اوقات فراغت و اوقات آزاد را یکی می‌دانند در حالی که این دو با هم تفاوت دارد؛ به عنوان مثال برخی می‌گویند که اوقات فراغت خود را در سفر می‌گذرانند در حالی که سفر رفتن اوقات آزاد است و فراغت یعنی اینکه از همه چیز فارغ شوند و آن‌وقت را صرفاً به خود اختصاص دهند و تنها به کار یا هنر مورد علاقه و اعتقاد خود بپردازند زیرا افراد در طول روز ممکن است کارهایی را با وجود میل باطنی و بدون علاقه انجام دهند بنابراین ساعتی که ما به علایق خود اختصاص می‌دهیم به عنوان اوقات فراغت شناخته می‌شود. متاسفانه امروزه بسیاری از افراد بیشترین زمان روزانه خود را در رسانه‌های کوچک و فضاهای مجازی سپری می‌کنند و به دلیل عدم برنامه‌ریزی صحیح برای گذران اوقات فراغت با مشکلات روحی و روانی مواجه می‌شوند زیرا مردم تصور می‌کنند ارتباط برقرار کردن با دوستان و همکاران در گروه‌های مجازی به معنای گذران اوقات فراغت است در حالی که در واقع چنین نیست.

افرادی که به صورت روزانه زمانی را برای اوقات فراغت و تفریح خود در نظر نمی‌گیرند به مرور زمان دچار افسردگی و خستگی مفرط می‌شوند. همچنین نداشتن اوقات فراغت در بروز رفتارهای خشن، افسردگی و انزواطلبی افراد بسیار موثر است بنابراین وقتی خستگی روحی روانی افراد گرفته نشود آنان در جایی احساس خستگی مفرط کرده و این مبنای افسردگی، خشونت، دلسردی و یأس در انجام کارهای روزانه خواهد شد.

افراد باید به صورت روزانه زمانی را برای تفریح و اوقات فراغت خود در نظر گیرند و صرفاً به علایق و کارهای مورد پسند خود بپردازند؛ آنها با اختصاص زمانی به تفریح می‌توانند ناراحتی روحی و روانی و خستگی خود را تخلیه کنند.