آوار زلزله بر سر مرزنشینان

ساعت 21 و 48 دقیقه شامگاه یکشنبه 21 آبان‌ماه زلزله‌ای به بزرگی 3 /7 ریشتر در عمق 11کیلومتری زمین در استان کرمانشاه رخ داد که به جان‌باختن صدها نفر و مجروح‌شدن هزاران تن از مردم این استان مرزی کشورمان انجامید. مرکز لرزه‌نگاری کشوری مرکز وقوع زمین‌لرزه را استان کرمانشاه در پنج کیلومتری ازگله و 122 کیلومتری کرمانشاه اعلام کرد. این زمین‌لرزه که در نزدیکی مرز ایران و عراق رخ داد، علاوه بر وارد کردن خسارت به دو کشور ایران و عراق، در تعداد دیگری از کشورهای منطقه و در چندین استان کشورمان هم احساس شد. زلزله کرمانشاه به منازل مسکونی و زیرساخت‌های این استان خسارت‌های گسترده و شدیدی وارد کرد. به گفته هوشنگ بازوند، استاندار کرمانشاه، هفت شهر و 1930 روستای این استان از زلزله آسیب دید. بیشترین کشته‌شدگان و مجروحان زلزله اهالی شهرستان‌های سرپل ذهاب، قصر شیرین، اسلام‌آباد غرب و ثلاث باباجانی هستند. در ساعات اولیه پس از وقوع زلزله، مرتضی سلیمی، رئیس هلال احمر، پیش‌بینی کرد بالغ بر ۷۰ هزار نفر به اسکان اضطراری نیاز داشته باشند. طبق گزارش ایلنا،‌ او گفت: «کار اسکان، آوار و اعزام نیروهای امدادی و سگ‌های جست‌وجوگر آغاز شده است. همچنین لوازم و اقلامی مانند پتو و چادر به کرمانشاه ارسال شده است. شرایط روستاهای استان‌های زلزله‌زده از شهرها بدتر است و روستاها در این حادثه بیشتر آسیب دیدند.» نجات افراد زیر آوارمانده، امدادرسانی به مناطق زلزله‌زده و اسکان مردم منطقه در روزهای بعد ادامه پیدا کرد، اما آمار بالای جان‌باختگان و مجروحان این زلزله تاثربرانگیز است. بر اساس آماری که ایسنا از مجروحان و جان‌باختگان زلزله استان کرمانشاه منتشر کرده، سازمان اورژانس کشور تا بعد از ظهر چهارشنبه 24 آبان‌ماه، تعداد کل مصدومان این زلزله را 9 هزار و 388 تن، تعداد کل بیماران بستری در کرمانشاه را هزار و 11 نفر، تعداد بیماران اعزامی به تهران،‌ همدان و البرز را 340 تن، تعداد بیماران ترخیص‌شده اعزامی به تهران، همدان و البرز را 39 نفر و تعداد کل جان‌باختگان زلزله را 474 تن اعلام کرده است. براساس این آمار هزار و 450 مورد عمل جراحی نیز بر روی مصدومان انجام شده است. درباره خسارات مادی واردشده به مناطق زلزله‌زده نیز تسنیم به نقل از مجتبی نیک‌کردار، معاون عمرانی استاندار کرمانشاه، نوشت: «برآورد اولیه از خسارات در بخش پروژه‌های عمرانی و دولتی و بخش واحدهای مسکونی، تجاری، صنعتی و خصوصی به رئیس‌جمهور ارائه شد. برآورد اولیه از میزان خسارت به زیرساخت‌ها حدود 1800 میلیارد است که یک ردیف مستقل برای بازسازی این واحدها در بودجه 97 باید دیده شود.»

وعده جبران خسارات

در روزهای بعد از زلزله علاوه بر مسوولان مختلف، فرمانده کل ارتش، فرمانده کل سپاه و رئیس‌جمهوری نیز به مناطق آسیب‌دیده رفتند و از نزدیک روند امدادرسانی را بررسی کردند. حسن روحانی صبح سه‌شنبه 23 آبان‌ماه، وارد کرمانشاه شد. او با ابراز تسلیت به خانواده‌هایی که عزیزان خود را در این زلزله از دست دادند و آرزوی سلامتی برای مجروحان، تاکید کرد: «هیچ ایرانی‌ای نیست که امروز به فکر مردم کرمانشاه نباشد.» رئیس‌جمهوری در این سفر  با بیان اینکه مسوول اصلی بازسازی خانه‌های آسیب‌دیده در این حادثه، بنیاد مسکن است، از مردم و مسوولان خواست برای بازسازی مسکن مردم آسیب‌دیده به بنیاد مسکن کمک کنند و در این زمینه کار جداگانه‌ای انجام ندهند. او در ادامه تاکید کرد: «البته برای خدمات عمومی اعم از مسجد، بیمارستان، مدرسه و غیره می‌توانند برنامه‌ریزی و تلاش نمایند.» رئیس‌جمهوری همچنین با حضور در اجتماع مردم شهرستان سرپل ذهاب، وعده داد به طور مستمر روند امدادرسانی و جبران خسارات مردم این منطقه را پیگیری کند. او با اشاره به اینکه در این حادثه برخی ساختمان‌هایی که به صورت تعاونی و دولتی ساخته شده و از عمر احداث آنها زمان کمی می‌گذرد، تخریب و دچار حادثه شده‌اند، گفت: «باید اشکالات و کاستی‌های موجود در ساخت این بناها بررسی شود و دولت مطمئناً این مسائل را دنبال کرده و مقصران را شناسایی و به مردم معرفی خواهد کرد.» روحانی گفت: «۱۱ هزار خانه روستایی و حدود ۴۵۰۰ خانه شهری در این زلزله تخریب شده و نیاز به ساخت ۳۰ هزار مسکن جدید داریم.»

281 میلیارد تومان کمک بلاعوض

روز چهارشنبه 24 آبان نیز در جلسه هیات دولت با اختصاص مبلغ 281 میلیارد تومان کمک بلاعوض و 659 میلیارد تومان تسهیلات برای بازسازی بخش‌های خسارت‌دیده ناشی از زلزله استان کرمانشاه موافقت شد. بر اساس گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، به موجب این تصمیم، برای احداث 11 هزار واحد مسکونی روستایی به ازای هر واحد مبلغ پنج میلیون تومان کمک بلاعوض و تا سقف 25 میلیون تومان تسهیلات با سود چهار درصد اختصاص یافت. دولت همچنین برای احداث 4500 واحد مسکونی شهری به ازای هر واحد مبلغ شش میلیون تومان کمک بلاعوض و تا سقف 35 میلیون تومان تسهیلات با سود پنج درصد اختصاص داد. کمک‌های بلاعوض شامل کمک برای مرمت و تعمیر 15 هزار واحد مسکونی شهری و روستایی و واحدهای تجاری به ازای هر واحد دو میلیون تومان، کمک برای تامین لوازم خانگی تعداد 15 هزار و 500 واحد مسکونی به ازای هر واحد دو میلیون تومان، کمک برای تامین اسکان موقت 11 هزار واحد مسکونی روستایی به ازای هر واحد سه میلیون تومان و کمک بلاعوض برای تامین اسکان موقت 4500 واحد شهری به ازای هر واحد پنج میلیون تومان از دیگر موارد مصوب هیات وزیران برای کمک به زلزله‌زدگان استان کرمانشاه در این جلسه بود.

تخریب بیمارستان‌ها

علاوه بر رنج از دست دادن عزیزان، در ساعات اولیه پس از وقوع زلزله، ضعف زیرساخت‌های درمانی از اصلی‌ترین مصائب مردم آسیب‌دیده بود. خبرگزاری تسنیم 22 آبان‌ماه در گزارشی از وضعیت مراکز درمانی مناطق آسیب‌دیده نوشت: «به دلیل تخریب بیمارستان سرپل ذهاب بخشی از مصدومان این شهر و مصدوم و مجروحانی از شهرستان‌های دالاهو و ثلاث باباجانی نیز به این بیمارستان منتقل شدند، اما بیمارستان تازه‌تاسیس شهر اسلام‌آباد غرب که در زلزله آسیب دیده توانایی پاسخگویی به تعداد زیاد مصدومان را ندارد. بسیاری از بخش‌های بیمارستان شاهد حضور مصدومان زلزله است؛ به طوری که عبور و مرور نیز در فضای بیمارستان سخت شده و کمبود امکانات و کادر درمانی نیز به مشکلات این بیمارستان افزوده است. با تداوم وضعیت فعلی این بیمارستان توانایی مداوای مصدومان ندارد و تنها اعزام مصدومان به مرکز استان از افزایش تلفات زلزله جلوگیری خواهد کرد که این اعزام نیز به حضور آمبولانس‌ها نیاز دارد.» در پی آسیب جدی بیمارستان‌ها، ایلنا به نقل از امیر ساکی، مدیرکل دفتر توسعه فیزیکی و عمرانی وزارت بهداشت، نوشت: «وزارت بهداشت به‌عنوان بهره‌بردار بیمارستان‌های ساخته‌شده که در زلزله غرب کشور آسیب دیده‌اند، از مجریان و سازندگان آنها شکایت خواهد کرد.»

پیمانکار بیمارستان اسلام‌آباد غرب دستگیر شد

روز چهارشنبه 24 آبان‌ماه خبر دستگیری پیمانکار بیمارستان اسلام‌آباد غرب اعلام شد. صادق عزیزی، دادستان عمومی و انقلاب اسلام‌آباد غرب، در گفت‌وگو با خبرگزاری میزان درباره جزئیات این بازداشت گفت: «این فرد با عنوان اتهامی تقلب در ساخت بنای دولتی و نیز داشتن شاکی خصوصی در بازداشت است. پس از وقوع زمین‌لرزه تعجب همگان از این بود که ساختمان بیمارستان تازه‌تاسیس این شهرستان که کمتر از یک سال از افتتاح آن می‌گذرد و بیمارستان معین برای مناطق زلزله‌زده محسوب می‌شد به نحوی دچار خسارت گردید که امکان خدمت‌رسانی درمانی به بیماران و مصدومان اعزامی از شهرستان‌های سرپل‌ذهاب، دالاهو، گیلانغرب و قصر شیرین برای کادر درمانی به‌درستی میسر نگردید و ناگزیر تخت‌های بیمارستان به داخل حیاط منتقل و بیماران بستری‌شده نیز از بیمارستان خارج شدند که این امر علاوه بر اینکه خدمت‌رسانی کادر درمانی را با مشکلات زیادی مواجه کرد، باعث تشدید صدمات مصدومان اعزامی از شهرهای زلزله‌زده شد. نهایتاً از باب رسیدگی به حقوق عامه کارشناس رسمی دادگستری که عضو سازمان نظام‌مهندسی نیز بود برای کارشناسی بیمارستان تعیین شد که با حضور در محل و ملاحظه سازه و قسمت‌های تخریب‌شده در نظریه خود قسمت عمده تقصیر را متوجه پیمانکار پروژه قرار داده و در نظریه خود اعلام کرده است هشت میلیارد تومان از منابع بیت‌المال در اثر قصور در احداث این پروژه تضییع شده است. بنای دادستانی شهرستان با تصمیم رئیس کل دادگستری استان بر این بود که عوامل ساخت این پروژه بتوانند در اسرع وقت مجدداً بیمارستان را آماده خدمت کنند که در این راستا مسوولان وزارت راه، وزارت بهداشت و درمان و مجریان پیمانکار پروژه دعوت گردیدند که متاسفانه حجم خسارات به نحوی بود که طبق اعلام نظر مسوولان بهداشت و درمان امکان آماده به کار کردن ساختمان به فوریت برای عوامل پیمانکار و مجریان ساخت وجود ندارد. با توجه به حضور کلیه عوامل دخیل در پرونده در شهرستان و اعلام آمادگی دفاع از خود، از تعدادی از ایشان تحقیق و با توجه به شکایت دانشگاه علوم پزشکی، شکوائیه خصوصی یکی از شهروندان، نظریه کارشناسی و دیگر ادله موجود در پرونده از باب وظیفه دادستانی در دفاع از حقوق عامه قرار تامین وثیقه متناسب برای پیمانکار به اتهام تقلب در ساخت بنای دولتی منتهی به تضییع اموال بیت‌المال و ایراد خسارت صادر شد که به علت عجز از تودیع تامین این فرد در حال حاضر در بازداشت به سر می‌برد.»

اسکورت محموله‌های امدادی

از دیگر مسائلی که در مناطق زلزله‌زده رخ داد، مشکلات امدادرسانی و توزیع محموله‌های امدادی بین مردم آسیب‌دیده بود. از جمله اینکه خبرهای ضدونقیضی درباره توزیع نامناسب محموله‌ها، نرسیدن کمک به برخی از روستاها و حتی سرقت محموله‌های امدادی منتشر شد. مسوولان مختلف برخی از این خبرها را تکذیب کردند، اما خبرگزاری میزان عصر سه‌شنبه 23 آبان‌ماه نوشت: «پس از بروز مشکلاتی برای رساندن محموله‌های امدادی در سرپل ذهاب، از ساعتی قبل یگان ویژه در مسیرهای منتهی به شهر مستقر شده و محموله‌های امدادی را اسکورت می‌کند.»

هموطن کردزبانم، شرمنده‌ام

شاید تنها موضوع امیدوارکننده در این حادثه تلخ، همدلی و همراهی مردم با حادثه‌دیدگان بود. چند تن از ورزشکاران و هنرمندان جوایز و مدال‌هایشان را برای کمک به زلزله‌زدگان به حراج گذاشتند، مردم صف‌های طولانی برای اهدای خون تشکیل دادند و انواع کمک‌های نقدی و غیرنقدی خود را از طریق هلال احمر و سازمان‌های مردم‌نهاد به مناطق زلزله‌زده ارسال کردند. روزنامه ایران در بخشی از گزارشی که روز چهارشنبه با عنوان «همیاری ملی برای زلزله‌زدگان» منتشر کرد، درباره یکی از کمک‌های مردمی نوشت: بزرگ‌ترین کمک را به گمان بسیاری، یکی از هموطنان سنندجی برای هم‌تبارانش فرستاد. او روی بسته کمکی خود نوشت: «هموطن کورد‌زبانم من هم کورد سنندجم. خدا شاهده هنوز حقوق نگرفته‌ام. فقط توانستم 30 هزار تومان برایتان و تمام لباس‌های زمستانی‌ام را بفرستم. برای خودم سه ژاکت کنار گذاشته‌ام. شرمنده‌ام حلالم کنید همین در توانم بود، حقوق بگیرم سر برج حتماً دوباره برایتان مواد غذایی می‌فرستم.»