اقتصاددان عرصه مهاجرت

خورخه خسوس بورخاس، را که اکنون با نام آمریکایی‌اش یعنی جرج بورجاس شناخته می‌شود بیشتر به خاطر طرفداری‌اش از کاهش نرخ مهاجرت به آمریکا می‌شناسند. شخص بورجاس به عنوان یک مهاجر به آمریکا آمد و به اقتصاددانی بزرگ بدل شد. او مدتی است که در فهرست افراد شاخص دنیا و آمریکا در مباحث اقتصادی و مالی به ویژه در مبحث مهاجرت جا افتاده است. او در سال 1998 به عضویت انجمن اقتصاددانان نیروی کار درآمد. او در خلال سال‌های 1993 تا 1998 به عنوان عضوی از شورای مشاوران اقتصادی فرماندار کالیفرنیا فعالیت می‌کرده است. طی سال‌های 1995 تا 1997 بورجاس عضوی از آکادمی ملی پانل علوم در موضوع جمعیت‌شناسی و تاثیر اقتصادی مهاجران بوده است. همچنین ریاست کمیته مهمانان برنامه‌های اقتصادی بنیاد ملی علوم را در سال 1996 بر عهده داشته است. بورجاس موفق به کسب مشترک جایزه آی‌زی‌آ در اقتصاد نیروی کار در سال 2011 شد. بورجاس در پانزدهم اکتبر سال 1950 در هاوانا پایتخت کوبا به دنیا آمد. او در سال 1962 به همراه مادرش به آمریکا مهاجرت کرد با مدرک کارشناسی اقتصاد و ریاضی از کالج سنت پیتر فارغ‌التحصیل و برای ادامه تحصیل وارد دانشگاه کلمبیا شد. پس از کسب مدرک کارشناسی ارشد اقتصاد از دانشگاه کلمبیا در سال 1974، موفق به کسب مدرک دکترای اقتصاد از همان دانشگاه، تنها پس از یک سال، شد. عنوان رساله دکترای او «سرمایه‌گذاری شغلی، تحرک و عواید نیروی کار» بوده است. زندگی آکادمیک او با تدریس به عنوان استادیار اقتصاد در کالج کوئینز دانشگاه شهر نیویورک بین سال‌های 1975 تا 1977 آغاز شد. البته در همین سال‌ها یعنی بین سال‌های 1972 تا 1978 به عنوان محقق ارشد تحلیلی در اداره ملی تحقیقات اقتصادی مشغول به کار بود و همچنین در سال‌های 1977 و 1978 به عنوان محقق پسادکترا در دانشکده اقتصاد دانشگاه شیکاگو به تحقیق می‌پرداخت. او در سال 1980 به عضویت هیات علمی دانشگاه سانتاباربارای کالیفرنیا درآمد و 10 سال در آنجا ماند. سپس به عنوان استاد به دانشگاه سن‌دیه‌گو کالیفرنیا پیوست و تا سال 1995 در آنجا ماند. در آن سال او موفق شد به عضویت هیات علمی دانشگاه هاروارد درآید.
بورجاس یکی از بزرگ‌ترین اقتصاددانان مبحث مهاجرت در دنیا و به ویژه در آمریکاست. وال‌استریت ژورنال و بیزینس ویک به او عنوان برترین اقتصاددان مهاجرت در آمریکا را داده‌اند. او چهره‌ای شاخص در مباحثات مربوط به مهاجرت است و تحقیقات او در مبحث مهاجرت و تاثیرات اقتصادی آن، در مباحثات مربوط به سیاست‌های مهاجرت در آمریکا نقشی محوری دارند. بورجاس در انتشار کتاب و مقاله بسیار فعال عمل کرده است؛ به گونه‌ای که از او بیش از 100 مقاله در کتاب‌ها و مجلات تحقیقاتی مختلف از جمله (AER)، نشریه اقتصاد سیاسی و فصلنامه علم اقتصاد به چاپ رسیده است. تازه‌ترین کتابی که از او منتشرشده است، اقتصاد مهاجرت نام دارد. این کتاب را انتشارات دانشگاه هاروارد در سال 2014 به چاپ رسانده است.
کتاب‌های وی تنها به مبحث مهاجرت محدود نمی‌شوند. از دیگر کتاب‌های او می‌توان به سیاست دستمزد در بوروکراسی فدرال، چاپ 1980 توسط موسسه بنگاه‌های آمریکایی، دوستان یا دشمنان: تاثیر مهاجران بر اقتصاد ایالات متحده، چاپ 1990 توسط انتشارات بیسیک‌بوکس و درِ بهشت: سیاست مهاجرت و اقتصاد آمریکا چاپ 1999 توسط انتشارات دانشگاه پرینستون اشاره کرد. هم چنین، اقتصاد نیروی کار که ویرایش پنجم آن در سال 2010 توسط مک‌گروهیل به چاپ رسیده است، از دیگر کتاب‌های اوست.
در ادامه به بررسی مختصر کتاب اخیر بورجاس یعنی اقتصاد مهاجرت به عنوان نخستین کتاب با این عنوان می‌پردازیم:
میلیون‌ها نفر از مردم دنیا، چیزی نزدیک به سه درصد از جمعیت آن، دیگر در کشوری که در آن متولد شده‌اند زندگی نمی‌کنند. هر روز مهاجران به ایالات متحده و دیگر کشورهای توسعه‌یافته که برخلاف ایالات متحده سابقه مهاجرپذیری زیادی ندارند، وارد می‌شوند. برخی از این کشورها در مدت کوتاهی از مهاجرفرست به مهاجرپذیر تبدیل شده‌اند. مهاجرت بین‌المللی امروزه به عنوان موضوعی محوری در تحقیقات مدرن اقتصاد نیروی کار، می‌کوشد با به دست دادن تصویری از این دگرگونی جمعیتی تاریخی، به توضیح آن بپردازد.
اقتصاد مهاجرت به ترکیب نظریه‌ها، مدل‌ها و روش‌های اقتصادسنجی به کار گرفته‌شده در بررسی و شناسایی علل و پیامدهای جریان نیروی کار بین‌المللی می‌پردازد. جرج بورجاس با دقت و وضوح بسیار زیاد به طرح طیفی از موضوعات می‌پردازد. به عنوان برخی از موضوعات مورد علاقه او می‌توان به گزینش و جذب کارگران مهاجر، تاثیر مهاجرت بر بازارهای نیروی کار و دستمزدهای کارگران و منافع و زیان‌های ناشی از مهاجرت اشاره کرد.وقتی داریم درباره مهاجرت می‌اندیشیم دو مطلب اساسی به ذهن می‌آیند. نخست آنکه مهاجرت آثار توزیعی دارد. این یعنی در فرآیند مهاجرت برخی منتفع و برخی متضرر می‌شوند. مطلب دوم که جای بحث فراوان دارد این است که مهاجران کارگزاران اقتصادی عقلایی هستند و می‌کوشند با به‌کار‌گیری تمام منابع در دسترس، بهترین‌ها را انجام دهند. همین موضوع درباره کارگران کشورهای مهاجرپذیر صادق است. این قضیه رفتاری سرراست به عقیده بورجاس حاوی دلالت‌هایی حیاتی برای اقتصاددانان و سیاستگذاران است. این دلالت‌ها می‌توانند به آنها در شکل دادن به مناظرات معاصر درباره مهاجرت کمک کنند.
به نظر منتقدان، این کتاب وضوح بسیار بالایی دارد و طی سال‌های آتی سهم بسزایی در مباحث و موضوعات مربوط به مهاجرت خواهد داشت. منتقدان معتقدند اقتصاد مهاجرت بورجاس ترکیبی عالی از نظریه و کار تجربی درباره مهاجرت است. فصول کتاب به خوبی در پی هم آمده‌اند و مباحث متنوعی مانند جذب، گزینش و تاثیرات بازار نیروی کار به زیبایی در کنار هم آورده می‌شوند. بورجاس با استادی تمام جوهره نظریه‌ها را با ساده‌سازی ارائه می‌کند؛ و با به دست دادن معادلاتی که از اصول جبری ساده پیروی می‌کنند دلالت‌های نظریات را به خوبی پیش چشم می‌آورد و گاهی این مجموعه را با شکلی گویا تکمیل می‌کند.
بورجاس در این کتاب پس از بیان مقدمه مختصری درباره مهاجرت به فرآیند گزینش مهاجران می‌پردازد. روندی که در پیوند نزدیک با جذب آنها به عنوان کارگزاران اقتصادی است. در فصل بعد از آن فرآیند جذب اقتصادی مهاجران به تفصیل توضیح داده می‌شود. همان‌طور که اشاره کردیم تاثیر مهاجران بر ساختار دستمزدها و بازار نیروی کار انکارناپذیر است. این موضوعی است که فصل سوم کتاب به آن اختصاص یافته است. در این فصل به مهاجرت و ساختار دستمزد پرداخته می‌شود و بورجاس می‌کوشد نظریه مرتبط با آن را به‌طور کامل باز کند. در پی مطرح کردن موضوعات نظری در این باب او بلافاصله فصلی را به شواهد توصیفی در این باره اختصاص داده است تا تاثیرات دستمزدی مهاجران به‌طور کامل بررسی شده باشد. در فصل پنجم شاهد ارائه برآوردهای ساختاری در این باره هستیم. پس از بررسی کامل و مفصل تاثیرات مهاجران بر ساختار دستمزدها هم به صورت نظری و هم به صورت میدانی بورجاس هوشمندانه فصلی را به سازگاری بازار نیروی کار با این تاثیرات اختصاص داده است. در فصل هفتم او به فواید اقتصادی مهاجرت می‌پردازد تا نشان دهد با وجود آنکه طرفدار کاهش نرخ مهاجرت به آمریکاست از فواید آن به خوبی آگاه است. نیروی کار مهاجر در یک نگاه کلی به دو دسته ماهر و غیرماهر تقسیم می‌شود. تفاوت تاثیرات اقتصادی مهاجرت این دو بورجاس را بر آن داشته است که یک فصل کامل مهاجرت نیروی کار ماهر را به‌طور ویژه بررسی کند. مسائل مربوط به مهاجرت تنها به خود مهاجران محدود نمی‌شود. نسل دوم مهاجران مسائل و مشکلات مربوط به خود را دارند که در فصل نهم به آن پرداخته می‌شود. پس از نتیجه‌گیری بورجاس با ارائه ضمیمه ریاضی کار را به پایان می‌برد.
پس از خواندن این کتاب متوجه می‌شویم حجم عظیم مهاجران بین‌المللی در دهه‌های گذشته به هیچ عنوان به صورت تصادفی از جمعیت کشورهای مهاجرفرست برگزیده نشده‌اند. همچنین با روندها و دلالت‌های فرآیند جذب اقتصادی مهاجران در کشور مقصد آشنا می‌شویم. تاثیرات جریان نیروی کار بر بازار نیروی کار در هر دو کشور مهاجرفرست و مهاجرپذیر را درمی‌یابیم و از فواید این مهاجرت‌ها مطلع می‌شویم.