نوبت رشد

سه ماه و دو روز پس از پایان تابستان 93، بانک مرکزی آمار رشد اقتصادی این فصل را منتشر کرد؛ یک روز جلوتر از عملکرد دوره قبل -که این بانک در سومین روز از فصل پاییز، نرخ رشد اقتصادی بهار 93 را اعلام کرده بود. بر اساس گزارش تازه بانک مرکزی، تولید ناخالص داخلی ایران در دومین فصل امسال 7/3 درصد بیشتر از تابستان 92 بوده است. این گزارش، شامل تجدیدنظر در آمار رشد اقتصادی بهار 93 هم بود و نرخ رشد این فصل را 2/0 درصد کمتر از اعلام قبلی ارزیابی کرد: 4/4 درصد. با محاسبات تازه، بانک مرکزی تولید ناخالص داخلی ایران در نیمه نخست سال 93 را 102 هزار و 281 میلیارد تومان اعلام کرد: چهار درصد بیشتر از 98 هزار و 325 میلیارد تومان نیمه اول سال 92. بر اساس این گزارش، نرخ رشد اقتصادی شش‌ماهه «بدون نفت» نیز 5/3 درصد ارزیابی شد.

در جزییات گزارش بانک مرکزی، نرخ رشد گروه‌های مختلف اقتصاد ایران در دوره شش‌ماهه، به این ترتیب گزارش شد: کشاورزی 2/3 درصد، نفت 2/9 درصد، صنایع و معادن 2/7 درصد و خدمات 5/2 درصد؛ و نرخ رشد در سه‌ماهه دوم سال (نسبت به سه‌ماهه دوم سال قبل) به این ترتیب: کشاورزی 2/3 درصد، نفت 7/10 درصد، صنایع و معادن 2/7 درصد و خدمات 9/1 درصد. با این حساب، به‌جز گروه نفت که در فصل دوم سال رشدی بیشتر از فصل نخست را به ثبت رساند، رشد سه گروه دیگر اندکی آرام‌تر از بهار شده است. موضوعی که البته از قبل پیش‌بینی می‌شد؛ چرا که به گفته دولتمردان، اقتصاد ایران در فصل نخست سال 92 یکی از دشوارترین دوره‌های سالیان اخیر خود را پشت سر گذاشته بود و طبیعی است که مقایسه عملکرد امسال با آن، رشد بیشتری را نشان می‌دهد. اما از تابستان 92، اقتصاد ایران خود را برای خروج از رکود آماده کرده بود و کاهش درصد رشد قابل پیش‌بینی می‌نمود. البته دولتمردان انتظار کاهش بیشتری در این شاخص داشتند و محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت در شهریورماه تنها از «رشد بیش از یک‌درصدی» اقتصاد ایران در نیمه نخست سال سخن گفته بود.

با وجود این، وقتی نرخ رشد اقتصادی نیمه نخست سال چهار درصد اعلام شد، اگرچه برخی رسانه‌های مخالف دولت بار دیگر تلاش کردند صحت آمار بانک مرکزی را زیر سوال ببرند و از «محسوس نبودن» این رشد برای «عموم مردم» گفتند و نوشتند؛ و با اینکه ارزیابی‌های یک موسسه پژوهشی معتبر نرخ رشد نیمه نخست سال را حدود 3/2 درصد محاسبه کرده بود، اقتصاددانان منتقد با احتیاط بیشتری در مقام رد گزارش بانک مرکزی برآمدند و کسی این آمار را «افسانه» نخواند (در دوره قبل، غلامرضا مصباحی‌مقدم رشد اقتصادی 6/4درصدی بهار 93 را «به‌شدت غلط و غلط‌انداز» خوانده و گفته بود این آمار بیشتر به «افسانه» شبیه است). به نظر می‌رسد تداوم رشد مثبت در دو فصل پیاپی، زبان‌های انتقاد از آمار بانک مرکزی را به کام فرو برده و به رئیس‌جمهور نیز این اعتماد به نفس را داده تا «با افتخار» از خروج اقتصاد ایران از رکود سخن بگوید و وعده رونق بدهد. اما شاید پس از فروکش کردن شعله این افتخار، بد نباشد جزییات آمار رشد اقتصادی نیمه نخست سال با دقتی بیشتر مورد ارزیابی قرار گیرد تا روشن شود کدام بخش‌های اقتصاد ایران طلایه‌دار خروج از رکود بوده‌اند و کدام‌یک نوبت خود را انتظار می‌کشند؟