ثبت سفارش به چه دردی می‌خورد؟

مجیدرضا حریری / رئیس کمیسیون واردات اتاق ایران

ماندن یا نماندن ثبت سفارش در فرآیند تجاری کشور موضوعی است که تصمیم‌گیری در مورد آن بر عهده حاکمیت است اما اراده در وزارت صنعت، معدن و تجارت بر این است که حرکت در راستای حذف قوانین و مقررات دست و پاگیر باشد.
اما هر زمان که در مورد ثبت سفارش حرفی به میان می‌آید سوال می‌شود که «آیا ثبت سفارش حذف می‌شود؟» این در حالی است که به اعتقاد من موضوع اصلی این است که «چرا ثبت سفارش وجود دارد و اصلاً به چه درد می‌خورد؟»
اصولاً مصارفی که برای ثبت سفارش و در راستای توجیه عدم حذف آن مطرح می‌شود مصداق ندارد و درواقع بسیاری از سازمان‌های حامی حیات این مرحله در واردات کشور از آن به‌عنوان سکویی برای ایجاد قوانین و مقررات زائد استفاده می‌کنند. این در حالی است که این سازمان‌ها باید با تعریف سامانه‌هایی مستقل از ثبت سفارش وظایف و راهکارهای مناسب را پیدا کنند و بتوانند عملکردی مستقل از ثبت سفارش داشته باشند.
در نتیجه می‌توان صراحتاً اعلام کرد تقریباً تمام عقلا بر عدم ضرورت ثبت سفارش تاکید می‌کنند. از سوی دیگر در ماده 76 قانون برنامه پنجم توسعه بر لزوم حذف قوانین دست و پاگیر تاکید شده است. این نکته را نیز باید در نظر گرفت که ثبت سفارش به مفهوم انجام معامله نیست و در این مرحله واردکنندگان تنها سفارش خود را ثبت می‌کنند که نهایتاً بین 30 تا 35 درصد آن منجر به معامله نهایی نمی‌شود و تامین نیاز به آمار از طریق گمرک ممکن است.
البته بعضاً شنیده می‌شود که در مورد کارکرد ثبت سفارش گفته می‌شود که کاربرد آن پیش‌بینی وضع بازار و برآورد آن در تامین کالاست ولی آیا واقعاً تاکنون کسی توانسته است با استفاده از آمار به دست آمده از ثبت سفارش برآوردی داشته باشد؟
به طور مثال اگر آمارهای ثبت سفارش کارایی داشته است چطور در سال گذشته بیش از دو برابر از نیاز واقعی برنج به کشور وارد شده است یا چطور در سال‌های قبل‌تر در مقاطعی بیش از نیاز کالای وارداتی در انبار ذخیره یا در مقاطعی دچار کمبود شده‌ایم؟
بنابراین نباید عدم حذف ثبت سفارش را به دلیل کاربرد عملی آن دانست زیرا قطع بر یقین برای تسهیل در روند واردات و کم کردن پروسه آن مرحله ثبت سفارش باید حذف شود.