لابد دلار سه هزار تومان است!

وزیر اقتصاد روز سه‌شنبه هفته قبل با اشاره به این موضوع که کاهش قیمت دلار تا زیر دو هزار و 600 تومان به صلاح اقتصاد کشور نیست، اعلام کرد با کاهش قیمت تا این محدوده موافق است. این در شرایطی است که به گفته رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی، به نظر می‌رسد نرخ واقعی دلار در محدوده سه هزار تومان نرخ منطقی برای کشور است و کاهش یا افزایش بیش از حد قیمت ارز بر تولید، صادرات و واردات اثرات منفی بر جای خواهد گذاشت. عسگر اولادی در شرایطی معتقد است اگر قیمت دلار به زیر سه هزار تومان برسد واردات افزایش می‌یابد و صادرات با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو خواهد شد که وزیر اقتصاد کاهش بیشتر این نرخ را به میزان 300 تا 400 تومان هنوز منطقی می‌داند. این در شرایطی است که طی هفته گذشته قیمت دلار از 3010 تومان در روز پنجشنبه (2 آبان) در همین محدوده در روز چهارشنبه (8 آبان) تثبیت شد. طی یک هفته قبل قیمت ارز در بیشترین رقم به 3020 تومان رسید و کمترین رقم نیز 3005 تومان بود که این ارقام میانگین 3010 تومان را در بازار نشان می‌دهد و در مقایسه با هفته قبل تغییر چندانی نداشته است. به این ترتیب باید گفت دلار محدوده سه هزار تومان را با توجه به شرایط کنونی برگزیده و قصد تغییر این فاز را ندارد. سمیعی تحلیلگر بازار ارز در این رابطه معتقد است تقاضای واقعی در بازار محدود است و معامله‌گران نیز به دو طیف تقسیم شده‌اند؛ گروهی که متقاضی واقعی ارز هستند و برای موارد خرد سراغ ارز می‌روند که حجم بالایی را از تقاضا روانه بازار ارز نمی‌کنند و دسته دوم که متقاضیان ارز به صورت عمده هستند با احتساب شرایط سیاسی کشور در روزهای آتی منتظرند شاید بازار با روندی نزولی همراه شود و به این ترتیب در بازار حضور پیدا کنند. به عقیده وی، روند هفتگی قیمت ارز و گذشت نشست دوم دولت یازدهم و گروه 1+5 می‌تواند به برخی توهمات بازار پایان دهد. به عقیده این فعال بازار ارز، متقاضیان این ارز مهم به این دلیل که گمان می‌کنند و البته انتظار دارند نشست دوم به ایجاد تحولات اساسی و ملموس در حوزه ارز منتهی شود، معتقدند قیمت ارز می‌تواند همچنان کاهش یابد و به همین دلیل تقاضای عمده‌ای را وارد بازار نمی‌کنند. سمیعی می‌گوید نشست ژنو انتظارات را یا محقق می‌سازد یا پایان می‌دهد. به گفته او اگر دولتمردان در ژنو دست پر برگردند و تحریم‌ها برداشته شوند شاید بتوان پیش‌بینی کرد قیمت به کف خود برسد (پایین‌تر از مرز سه هزار تومان) و در این صورت تقاضای واقعی وارد بازار شده و قیمت دوباره به سه هزار تومان باز خواهد گشت. اما اگر این نشست دستاوردی ملموس نداشته باشد مرز کنونی باقی خواهد ماند و به این ترتیب در هر دو حالت قیمت موجود قیمت ثابتی برای بازار است. این در شرایطی است که هفته گذشته یکی از مقامات بلندپایه آمریکایی با رویترز گفت‌وگو و اعلام کرد احتمال رفع تحریم‌ها در ابتدای مسیر پایین است و ابتدا ممکن است فقط دارایی‌های بلوکه‌شده ایران آزاد شود. در هر حال به نظر می‌رسد نقطه کنونی نرخ ارز، همان بازگشت منطق دولت و بانک مرکزی به بازار برای قیمت است که باعث شد معاون ارزی بانک مرکزی هفته گذشته رسماً اعلام کند قیمت ارز در کشور همان نرخی است که در بازار تعیین می‌شود. کامیاب در این زمینه اعلام کرد وقتی بازار قیمت ارز را در محدوده سه هزار تومان تعیین می‌کند حتماً این رقم، قیمت واقعی دلار است. فعالان اقتصادی اما از نرخ کنونی راضی‌اند. صادرکنندگان می‌گویند نرخ سه هزار تومانی می‌تواند مشوق صادرات باشد و واردات را نیز در محدوده قابل قبولی قرار دهد، در حالی که واردات نیز در همین محدوده قیمتی مناسب است. اما در این بین تعادل دارایی‌های بانک مرکزی نیز موضوع دیگری است که بر نقش این بانک در تغییر جهت بازار اثر دارد. بانکداری مرکزی در دولت احمدی‌نژاد تا مدت‌ها باعث شد نرخ ارز در دستان بانک مرکزی تعیین شود و «شل و سفت کردن عرضه دلار به بازار» ابزار قوی کنترل بازار توسط این بانک بود. مدت‌هاست این ابزار توسط بانک مرکزی به کار گرفته نمی‌شود که البته دلیل آن نبود ارز کافی در بانک مرکزی است. با این احوال اما ثبات آتی اقتصاد کشور می‌تواند ضرورت‌های جدیدی را ایجاد کند که افزایش تقاضا برای ارز یکی از این موضوعات است که نیازمند حضور بانک مرکزی در تنظیم بازار است. به عبارت دیگر اگر الان بازار ارز بدون حضور بانک مرکزی در مسیر باثباتی در حرکت است، نمی‌توان پیش‌بینی کرد این روند در بلندمدت تداوم داشته باشد چرا که کل ارزی که از مسیر صادرات غیرنفتی به بازار تزریق می‌شود به 30 میلیارد دلار هم نمی‌رسد، حال آن که لااقل 50 میلیارد دلار ارز برای نیاز کشور در هر سال نیاز است که این اختلاف فعلاً به دلیل کاهش شدید واردات محسوس نیست، اما این مساله روزی سر باز خواهد کرد.