داستان غولهای هشت‌قلو

اجرای طرح‌های هشت‌گانه دقیقاً از سال 85 شروع شد. جرقه چنین طرحی از اواخر دولت اصلاحات شروع شد منتها آن موقع حرف از چهار غول صنعتی عظیم در چهار استان بود. این غول‌های بزرگ صنعت به بچه غول‌هایی تبدیل شدند که در دولت نهم به نام طرح هشت‌گانه فولادی در هشت استان تقسیم شد. این هشت طرح فولادی استانی شامل چهارمحال و بختیاری، شادگان، نی‌ریز، قائنات، بافق یزد، سبزوار، بافت و میانه است. برخی‌ها از این پروژه به عنوان یک پروژه شکست‌خورده یاد می‌کنند و برخی دیگر هم این پروژه را هنوز ناتمام می‌دانند و از افق روشن این طرح‌های فولادی دفاع می‌کنند. ناگفته نماند میراثی که به دولت یازدهم رسید روزی سوژه خبری جنجالی بود که صنعتگران و فعالان این عرصه از این دست خبرها را دنبال می‌کردند و منتظر سرانجام این طرح‌ها بودند. به غیر از یکی از طرح‌هایی که به بخش خصوصی واگذار شد، حال سرنوشت این هشت قل را نمی‌توان رها کرد و هر طور که شده باید دستاوردهای مطلوبی از این طرح‌های فولادی به جا گذاشت. به گفته مجریان این پروژه برخی از این طرح‌ها جانمایی مناسبی داشته‌اند و برخی دیگر در کنار کارخانه‌های دیگر به دنبال ایده ایجاد مجموعه‌سازی جانمایی شدند. اشتغال‌زایی برای برخی شهرها و روستاها هدف دیگری بوده که از جانمایی برخی از این هشت طرح دنبال شده است و محقق نشده است. از سویی در کنار کمبود منابع و عدم رعایت زنجیره تولید، تحریم اقتصادی هم بر این وضعیت سایه افکند و طرح‌ها در امتحان صنعت تجدید شدند و تقویت زیرساخت‌ها تشنه سرمایه‌گذاری مجدد شد. درنتیجه همه عوامل دست به دست هم دادند تا چنین پروژه‌ای با هشت بچه غول خود پیشرفت نکند. نکته دیگر این بود که حداکثر پیشرفت هشت طرح فولادی 50 درصد اعلام شد و این موضوع منجر به این شد که بخش خصوصی به خرید این طرح‌های فولادی دلسرد شود.

نه بخش خصوصی
هشت طرح فولادی روی هوا مانده بود که سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در اطلاعیه‌ای اعلام کرد قصد دارد هفت طرح فولادی از هشت طرح جنجالی را به مزایده گذاشته و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران را مامور کرد تا این نهاد بخش خصوصی برای این سازمان دولتی مشتری جمع کند. در صورتی که هر یک از این طرح‌ها کمتر از 50 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و کلنگی که زده شد در مناطقی از کشور به زمین خورد که بر اساس ادعای مرکز پژوهش‌های مجلس، طرح‌ها در این مناطق به هیچ‌وجه توجیه اقتصادی نداشته و آن‌گونه که این مرکز گزارش داد، نرخ بازگشت سرمایه این طرح‌ها صفر بوده است. از طرفی پیشنهادهای تشویقی دولت پرزرق و برق بود اما بخش خصوصی این ریسک خرید و سرمایه‌گذاری را نپذیرفت و دست به جیب نشد. تا اینکه بالاخره یکی از طرح‌ها فروخته شد و از آن موقع تا به حال از این طرح‌ها به جای هشت طرح فولادی، به‌عنوان «هفت طرح فولادی» یاد می‌شود.

سرانجام هفت طرح فولادی
روزی هم رسید که بخش خصوصی از پشت کردن به طرح‌های فولادی دست برداشت و چون وزارت صنعت، معدن و تجارت بودجه کافی برای ادامه اجرای این طرح‌ها را نداشت، 65 درصد از سهام این پروژه‌ها را گرفت تا از طریق مشارکت بخش خصوصی این طرح‌ها به سرانجام برسند. نکته قابل توجه این است که با بهره‌برداری از این طرح‌ها هفت هزار شغل مستقیم و ۳۵ هزار شغل غیرمستقیم ایجاد می‌شود که این اتفاق مهمی در بخش اشتغال کشور است. بنا بر پیگیری‌های تجارت فردا از سازمان توسعه و نوسازی معادن و اظهاراتی که رئیس این سازمان در این خصوص داشته است، گشایش ال‌سی شش طرح فولادی صورت گرفته و یکی از طرح‌ها به صورت پیش‌آگهی گشایش اعتبار شده است. همچنین تعدادی از این طرح‌ها هم در حال واگذاری هستند و به نظر می‌رسد آینده‌ای روشن برای این طرح‌های فولادی در انتظار است.