تعلل جایز نیست

توسعه حمل‌ونقل ریلی که امروز یکی از دغدغه‌های رئیس‌‌جمهور است، ضرورتی در جهت توسعه اقتصاد ملی است. برای آنکه حمل‌ونقل ریلی توسعه پیدا کند باید به تمام زمینه‌ها اعم از علمی و پژوهشی و نرم‌افزاری و سخت‌افزاری توجه شود. اگر قرار است ریل به عنوان اولویت حمل‌ونقلی کشور قرار‌گیرد باید نیازسنجی دقیقی در این زمینه انجام شود. در حال حاضر توسعه ناوگان یکی از نیازهای اساسی توسعه حمل‌ونقل ریلی است. در شرایط فعلی فرسودگی ناوگان باعث شده است ما در این عرصه با عقب‌ماندگی مواجه باشیم. عمر ناوگان باید به کمتر از 15 سال برسد. در کنار آن باید زمینه افزایش ایمنی فراهم شود. البته اگر مساله فرسودگی ناوگان به گونه‌ای حل شود خودبه‌خود ایمنی نیز افزایش می‌یابد. توجه به مقوله علمی و پژوهشی باید در کانون توجه باشد. هراندازه ما در این زمینه رشد داشته باشیم به همان میزان می‌توان در توسعه حمل‌ونقل ریلی موفق عمل کرد. باید انجمن‌های علمی و پژوهشی به بازوی پرتوان بخش‌های اجرایی در بخش حمل‌ونقل ریلی تبدیل شوند. از طرف دیگر تجاری‌سازی در بخش حمل‌ونقل به ویژه حمل‌ونقل ریلی باید عملیاتی شود. در حال حاضر ما از تمام ظرفیت حمل‌ونقل ریلی کشور استفاده نمی‌کنیم. در این زمینه اقدامات اساسی نیاز داریم. درست است که امروز مسوولان اعتقاد دارند که باید مردم از سمت جاده به ریل منتقل شوند اما این مساله تنها در حرف و کاغذ مطرح شده است، در عمل با تحقق این امر فاصله بسیاری داریم. ما در شرایطی قرار داریم که سهم بخش ریلی از کل حمل‌ونقل کشور بسیار ناچیز است. وقتی ریل کمتر از هفت درصد حمل بار را انجام می‌دهد، در حالی که قانون در برنامه چهارم توسعه تصویب کرده بود که این سهم به 30 درصد برسد اما در عمل محقق نشد و قرار شد در برنامه پنجم این امر عملیاتی شود و در حال حاضر نیز این سهم افزایش چندانی نیافته است چگونه می‌توان انتظار داشت حمل‌ونقل ریلی توسعه یابد. در بخش مسافری نیز وضعیت به همین گونه بوده و حمل‌ونقل ریلی سهم اندکی را در مقابل بخش جاده به خود اختصاص داده است. بنابراین ضرورت دارد سازوکارها در این عرصه تغییر کند. درست است که امروز مقامات عالی کشور بر توسعه حمل‌ونقل ریلی تاکید دارند اما ما هنوز فاصله بسیاری در جهت رشد و پویایی این بخش به نسبت بخش حمل‌ونقل جاده‌ای داریم. متاسفانه باید گفت اندر خم یک کوچه مانده‌ایم و تنها به شعار بسنده کرده‌ایم. توسعه حمل‌ونقل ریلی به بودجه کلانی نیاز دارد. باید توسعه زیرساخت‌ها در اولویت قرار گیرد. اکنون چالش اصلی ضعف زیرساخت‌هاست. این امر نیز به سرمایه‌گذاری کلان نیاز دارد. ما از ضرورت ورود بخش خصوصی سخن می‌گوییم اما موانع موجود برطرف نشده است تا بخش خصوصی وارد میدان شود. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها بر عهده دولت است. بخش خصوصی نیز زمانی می‌تواند به طور جدی وارد این عرصه شود که زیرساخت‌های لازم فراهم باشد. از طرف دیگر نظارت‌ها در این زمینه چندان قوی نیست. باید هماهنگی کاملی در این زمینه فراهم باشد تا در نهایت به رشد و توسعه حمل‌ونقل ریلی منجر شود. متاسفانه نگاهی به سیستم حمل‌ونقل ریلی وجود دارد که این بخش زیان‌ده است. در حالی که بخش باری به هیچ عنوان زیان‌ده نیست. باید زمینه‌هایی فراهم شود تا بخش خصوصی بتواند با خیال آسوده در این بخش سرمایه‌گذاری کند. به طور حتم بازدهی بالایی دارد. خوشبختانه در حال حاضر با تغییر نگاه‌ها به سمتی حرکت کرده‌ایم که منابع اعتباری به بخش ریلی افزایش یابد. با این حال ما نیاز به بازنگری در تمامی عرصه‌ها داریم. باید طرح جامع حمل‌ونقل ریلی مورد توجه قرار گیرد. اگر این طرح اجرایی شود برمبنای آن می‌توان برنامه‌ریزی کرد. بیش از 10 سال است که در حال تدوین طرح جامع حمل‌ونقل هستیم اما در عمل اتفاقی نیفتاده است. باید واقع‌گرا باشیم و دست از تعلل در توسعه حمل‌ونقل ریلی برداریم.