معرفی روغن‌موتورهای پایه گیاهی و خواص آنها برای طبیعت
از طبیعت برای طبیعت
چند سال پیش بود که تازه سخن از تکنولوژی بیوسنتزی یا زیست‌ساخت به میان آمد تا به این ترتیب نهضت حفاظت از فضای سبز و محیط زیست، به عرصه موتور و صنعت روان‌سازها نیز ورود کرده باشد و همین چند روز پیش بود که شرکت نفتی «ایرانول» نیز عرضه اولین روغن‌موتور پایه گیاهی کشور به نام «تترا» را اعلام کرد.
چند سال پیش بود که تازه سخن از تکنولوژی بیوسنتزی یا زیست‌ساخت به میان آمد تا به این ترتیب نهضت حفاظت از فضای سبز و محیط زیست، به عرصه موتور و صنعت روان‌سازها نیز ورود کرده باشد و همین چند روز پیش بود که شرکت نفتی «ایرانول» نیز عرضه اولین روغن‌موتور پایه گیاهی کشور به نام «تترا» را اعلام کرد.
آدام اینگ، از دانشگاه انتاریو کانادا در تحقیقی به بررسی زیست‌پذیری روان‌سازهای پایه گیاهی پرداخته است.
روان‌سازهای پایه گیاهی به خاطر چند خصوصیت فیزیکی‌شان از جمله بازیافت‌پذیری، زیست‌تخریب‌پذیری، روان‌سازی بالا و نقطه اشتعال بالا، جایگزین‌های جذابی برای روان‌سازهای پایه نفتی سنتی هستند. هرچند روان‌سازهای پایه گیاهی به خاطر قیمت بالا، خاصیت اکسیداتیو بودن، بی‌ثباتی حرارتی و کاربردهای دمایی محدودشان هنوز نتوانسته‌اند جای روان‌سازهای پایه نفتی را بگیرند. تحقیقاتی در راستای پیشرفت خصوصیات فیزیکی روان‌سازهای پایه گیاهی صورت گرفته است. شرکت صنایع شیمیایی آمریکایی «دوپونت»، با مهندسی زیستی توانسته از دانه‌های سویا، روغن سویا استخراج کند که اکسیدپذیری کمتری دارد. فرآیند اپوکساید شدن آن را پیشرفت دادند تا ثبات اکسیداتیو دانه‌های سویا افزایش یابد. روان‌سازهای پایه گیاهی به طور عمومی از روان‌سازهای پایه نفتی گران‌تر هستند، اما روانی بیشتر آنها، پول بیشتری را که برایشان می‌پردازیم جبران می‌کند. از آنجا که روان‌سازهای پایه گیاهی را از روغن نباتی استخراج کرده‌اند، باید از محصولی که به ساخت روان‌ساز تخصیص یافته، مراقبت ویژه به عمل بیاید. در حال حاضر به اندازه کافی زمین قابل زرع برای تولید وسیع روان‌ساز پایه گیاهی وجود
ندارد، در نتیجه برای توسعه تولید این محصول پایه گیاهی باید تعاون بیشتری بین دولت و صنعت صورت پذیرد.
سالانه 40 میلیون تن روان‌ساز در جهان استفاده می‌شود که مورد مصرف آنها از موتور ماشین‌ها تا صندلی‌های دفاتر متغیر است. مرسوم‌ترین نوع روان‌ساز، پایه نفتی است که همان‌طور که از اسمش پیداست، از نفت استخراج می‌شود. از آنجا که همه به خوبی واقفیم که ممکن است طلای سیاه به زودی به اتمام برسد، صنایع به دنبال روان‌ساز ارزان و قابل بازیافت هستند. در این میان روان‌سازهای پایه گیاهی به خاطر ویژگی‌های فیزیکی نویدبخش‌شان، بهترین گزینه معرفی شده‌اند. اما این محصولات ویژگی‌های ناپسندی نیز دارند که باعث شده تا به امروز نتوانند روان‌سازهای پایه نفتی را به حاشیه برانند. تحقیقات بسیاری در حال انجام است تا ویژگی‌های فیزیکی روان‌سازهای پایه گیاهی بهبود یابند تا از لحاظ اقتصادی نیز قابلیت رقابت با روان‌سازهای پایه نفتی را داشته باشند. در حال حاضر اقداماتی در حال انجام است تا اقتصاد به سمتی پیش برود که روان‌ساز پایه گیاهی را ترجیح دهد اما فعلاً مشکلاتی از قبیل زمین زراعی ناکافی مانع از کارایی چنین سیاست‌هایی شده است. دنیا هنوز برای تغییر به سمت روان‌سازهای پایه گیاهی آمادگی ندارد، این فرآیند باید به تدریج و با کمک و حمایت دولت‌ها،
کشاورزی، صنعت و پژوهش صورت گیرد.
به دنبال رشد اقتصادی سریع در آسیا طی دهه اخیر، تقاضا برای روان‌سازها افزایش یافته است. مصرف سالانه آن در جهان 40 میلیون تن است و پیش‌بینی می‌شود در طی سه سال (از 2009 تا 2012) سالانه 6 /1 درصد نیز رشد کند. از آنجا که تنها بخش جزیی از روان‌سازها قابل بازیافت هستند، در حال حاضر به دنبال راهی برای ترویج بیشتر روان‌سازهای پایه گیاهی و مقابله با تقاضای فزاینده اقتصاد هستیم. روان‌سازهای پایه گیاهی اکنون در تعداد بسیار محدودی ماشین‌ها یا ماشین‌آلات کشاورزی دوستدار محیط زیست و نزدیک به آب کاربرد دارد. از روان‌سازهای پایه گیاهی به این علت در چنین مواردی استفاده می‌شود که غیرسمی هستند و اگر نشت کنند ضرر بسیار کمتری برای اکوسیستم دارند. از روان‌سازهای پایه گیاهی گاهی اوقات در محصولات مصرفی مانند روغن‌موتورهای پایه نفتی /گیاهی مخلوط استفاده می‌شود اما غلظت زیاد نفت، باعث شده برای محیط زیست خطرناک باشند.
پایه نفتی در برابر پایه گیاهی
روان‌سازهای پایه نفتی مشخصات مشترک بسیاری با روان‌سازهای پایه گیاهی دارند اما تاثیرشان بر محیط زیست بسیار متفاوت است. روان‌سازهای پایه نفتی بیشتر مورد استفاده هستند زیرا قیمت آنها ارزان‌تر است و می‌توانند توقعاتی را که از یک روان‌ساز می‌رود، برآورده سازند. روان‌سازهای پایه گیاهی اما به خاطر مشخصات فیزیکی پرکاربردشان و اینکه تمیز و تجدیدپذیر هستند، جایگزین جالب توجهی به شمار می‌روند.
روان‌سازهای پایه نفتی- پیشینه و مشخصات ظاهری
روان‌سازهای پایه نفتی در حال حاضر بازار تجاری را به سه دلیل عمده در اختیار دارند.
اول آنکه روان‌سازهای پایه نفتی از همه ارزان‌تر هستند که این باعث می‌شود استفاده از آنها در انواع و اقسام موارد از جمله محصولات مصرفی مقرون به صرفه‌تر باشد. دوم آنکه فعلاً روان‌سازهای پایه نفتی فراوان هستند و دسترسی به آنها راحت است و به آسانی می‌توانند نیاز بازار را برطرف سازند. در آخر نیز، روان‌سازهای پایه نفتی طولانی‌ترین عمر مفید را دارند که منجر به کاهش مدت از کارافتادگی ماشین می‌شود چرا که تعویض کامل روان‌ساز زمان زیادی می‌برد. اگرچه روان‌سازهای پایه نفتی مشخصات فیزیکی بسیار مفیدی دارند، اما تجدیدپذیر نبوده و محیط زیست را تخریب می‌کنند. اگر روان‌کننده‌های پایه نفتی به‌طور نامناسب دفع شوند، ممکن است به سیستم آب وارد و موجب آلودگی و احتمالاً منجر به مرگ موجودات شوند. ماشین‌آلات صنعتی که در حفاری دور از ساحل یا کشاورزی استفاده می‌شوند، باید نزدیک به یک منبع آبی باشند چرا که استفاده از روان‌سازهای پایه نفتی به‌طور بالقوه برای محیط زیست خطرناک است. سازمان‌های طرفدار محیط زیست طی سال‌های اخیر به صنایع فشار زیادی وارد آورده‌اند تا روان‌سازهای پایه گیاهی را جایگزین روان‌سازهای پایه نفتی کنند.
روان‌سازهای پایه گیاهی- پیشینه و مشخصات فیزیکی
برای روان‌سازهای پایه نفتی جایگزین‌های متنوعی وجود دارد، از قبیل روان‌ُسازهای سنتزی یا ساخت شده از چربی حیوانات. اما روان‌سازهای ساخته‌شده از روغن نباتی به خاطر چند ویژگی، مورد بیشترین استقبال واقع شده‌اند. اول آنکه روان‌سازهای پایه‌گیاهی چربی /نرمی بیشتری دارند و در نتیجه در مقایسه با روان‌سازهای پایه نفتی ضریب اصطکاک بسیار کمتری دارند. دوم آنکه نقطه اشتعال روان‌سازهای پایه گیاهی بسیار بالاست که در دماهای بالا کاربرد دارند و مانع از تبخیر یا اتلاف آن می‌شود. سومین ویژگی بارز آن، شاخص ویسکوزیته نسبتاً پایدار است که باعث می‌شود در بازه‌های دمایی گستره‌ای کاربرد داشته باشند. خاصیت چهارم آن است که روان‌سازهای پایه گیاهی را عموماً از روغن نباتی استخراج می‌کنند و فرآیند ساخت آن تمیز و تجدیدپذیر است و در آخر روان‌سازهای پایه گیاهی به راحتی دفع می‌شوند زیرا غیرسمی و دوستدار محیط زیست هستند. چنین مشخصاتی به جذابیت روان‌سازهای پایه‌گیاهی افزوده است و آن را جایگزین مناسبی برای روان‌سازهای پایه نفتی معرفی می‌کند. اگرچه روان‌سازهای پایه
گیاهی خواص زیادی دارند، اشکالاتی نیز دارند که اصولاً با مواد آلی مرتبط هستند. اشکالات آنها در درجه اول این است که روان‌سازهای پایه گیاهی کاملاً زیست تخریب‌پذیر هستند زیرا به راحتی اکسید می‌شوند اما اکسید شدن سریع آن باعث می‌شود مصرف‌کننده مجبور باشد آن را خیلی زود تعویض کند. دوم اینکه، قیمت اولیه برای هر قوطی روان‌ساز پایه گیاهی عموماً دو برابر روان‌سازهای پایه نفتی است. سوم اینکه روان‌سازهای پایه گیاهی را می‌توان تنها در دماهای ملایم استفاده کرد زیرا در سرما نقطه ریزش بالا و در حرارت بالا، پایداری گرمایی پایینی دارند. مشکل نهایی نیز آن است که محصولات مخصوص (به جای محصولات خوراکی سیرابی)، مواد خام روان‌سازهای کیفیت بالا را تشکیل می‌دهند، یعنی منابع تولید محصولاتی که می‌توان به جای خوراکی استفاده کرد.
اقتصاد
اقتصاد روان‌سازهای پایه گیاهی شامل سه بعد مهم و اصلی می‌شود که اگر بخواهیم آن را به عنوان یک جایگزین مناسب برای روان‌سازهای پایه نفتی معرفی کنیم، باید آنها را در نظر بگیریم. اول آنکه کسب‌وکار تجاری تنها در صورتی روان‌سازهای پایه گیاهی را جایگزین روان‌سازهای پایه نفتی می‌کند که از لحاظ قیمت مقرون به صرفه باشند. دوم اینکه زمین‌های زراعی کافی به کاشت و زراعت محصولات خام روان‌سازهای پایه گیاهی تخصیص داده شود اما این اقدام باید هوشیارانه صورت گیرد تا موجب قحطی غذایی نشود. در آخر آنکه فعلاً جهان سازوکار فیزیکی، اجتماعی و سیاسی لازم را برای تشویق یا ایجاد علاقه اقتصادی ندارد که به روان‌سازهای پایه گیاهی علاقه بیشتری نشان دهند.
روان‌سازهای پایه گیاهی از بسیاری لحاظ بر روان‌سازهای پایه نفتی برتری دارند، اما اصولاً قیمت به مراتب بالاتری هم دارند. شاید این قیمت اولیه، خریداران بالقوه را براند اما هزینه‌های انرژی که به خاطر چربی زیاد روان‌سازهای پایه‌گیاهی کاهش می‌یابد، به نحوی جبران‌کننده قیمت اولیه بالای آن است. روان‌سازهای پایه گیاهی به نسبت روان‌سازهای پایه نفتی ضریب اصطکاک کمتری دارند. نرمی روان‌سازهای پایه نفتی نیز در حرارت بالا افزایش می‌یابد اما نرخ افزایش به مراتب کمتر است. نرمی بالا، یکی از ویژگی‌های بارز روان‌سازهای پایه گیاهی است که باعث شده روان‌ساز پایه گیاهی در جدول جایگزین‌های موجود برای روان‌سازهای پایه نفتی، در جایگاه اول قرار بگیرد. موارد صرفهجویی در انرژی در ذیل آمده است:
هیدرولیک - 1 تا 3 درصد صرفهجویی
ابزار تزریق پلاستیک - 2 تا 3 درصد صرفهجویی
کمپرسورها - 2 تا 7 درصد صرفهجویی
چرخ‌دنده‌های حلزونی - 15 تا30 درصد صرفهجویی
چرخ‌دنده‌های ساده - 1 تا 5 درصد صرفهجویی
همان‌طور که در نمودار 1 دیده می‌شود، هزینه استفاده از یک ماشین، 02 /96 درصد از انرژی مورد نیاز است. افزایش اثرگذاری روان‌ساز می‌تواند به صرفهجویی زیاد در انرژی و هزینه‌های تعمیر و نگهداری منجر شود. از آنجاکه روان‌سازهای پایه گیاهی ضریب اصطکاک را کاهش می‌دهد، هزینه نگهداری ماشین‌آلات نیز کاهش می‌یابد و متعاقباً طول عمر مفید ماشین افزایش پیدا می‌کند. قیمت بالاتر روان‌ساز در مقایسه با صرفهجویی در انرژی و هزینه نگهداری و تعمیرات، قابل چشم‌پوشی است.
مناظره غذا در برابر سوخت
بین سال‌های 2005 تا 2008، قیمت مواد غذایی به‌طور ناگهانی افزایش یافت و در همین حال تولید سوخت‌های زیستی نیز افزایش پیدا کرد. در برزیل، (اگرچه میزان تولید مواد غذایی ثابت ماند)، از زمانی که سوخت زیستی یک منبع رایج شده است، قیمت ذرت نیز سه برابر رشد کرده است. روان‌سازهای پایه گیاهی نیز مانند سوخت‌های زیستی از روغن نباتی گرفته می‌شوند، در نتیجه زمین‌های زراعی را باید با دقت به این منظور تخصیص داد تا از افزایش بیش از حد قیمت مواد غذایی جلوگیری شود. برخلاف سوخت‌های زیستی، یک محصول مخصوص که دارای اسید اولئیک بالا باشد، می‌تواند روان‌ساز با کیفیت بسازد. خوشبختانه، دانه‌های سویایی که توسط شرکت دوپونت ساخته شدند، از لحاظ غذایی متفاوت نیستند یعنی مصارف دانه سویا را محدود نمی‌کند. اما این موضوع تنها به دانه‌های سویا منحصر می‌شود و در نتیجه برای اختصاص دادن محصولات دیگر به تولید روان‌ساز باید احتیاط بیشتری به خرج داد. روان‌سازهایی که از گیاهان گرفته می‌شوند، معمولاً از مجموعه زیادی از محصولات ویژه انتخاب می‌شوند. این محصولات ویژه گاهی اوقات شامل یارانه دولت
می‌شوند و از محصولات غذایی سود بیشتری دارند. در آمریکا بین کشاورزان موجی به راه افتاده است، آن دسته که پیشتر بخشی از زمین‌هایشان را به زراعت مواد خوراکی اختصاص داده بودند، امروزه از آن برای کشت محصولات ویژه استفاده می‌کنند. اگر این موج ادامه یابد، احتمال آن می‌رود که قیمت مواد غذایی به تدریج افزایش یابد چرا که منابع غلات در کشور کاهش می‌یابند.
حمایت از اقتصاد روان‌ساز پایه گیاهی-تحلیل زیرساختی
ساخت مقدار زیادی روان‌ساز پایه گیاهی، نیازمند مقدار قابل‌توجهی زمین زراعی است که به کشت محصولات ویژه انحصار یافته باشد. تنها یک هکتار زمین که برای کشت دانه سویا استفاده شود، سالانه 466 لیتر روغن دانه سویا تولید می‌کند که صرفاً برای روان‌سازی یک تراکتور زنجیری بزرگ، آن هم به مدت نصف سال کفایت می‌کند. اگرچه آمریکا دومین تولیدکننده بزرگ روغن دانه سویاست، این کشور سالانه تنها 5 /8 میلیون تن تولید دارد که نمی‌تواند جایگزین 2 /102 میلیون تن روان‌ساز پایه نفتی باشد که سالانه استفاده می‌شود. آمریکا برای برآورده ساختن تقاضای سالانه کشور، باید 248 میلیون هکتار زمین زراعی در نظر بگیرد. در نتیجه برای اضافه کردن یک دندانه به اقتصاد روان‌سازها، همکاری بین روان‌سازهای پایه گیاهی و پایه نفتی مورد نیاز است. یک روش جبرانی این است که روان‌سازهای پایه گیاهی و نفتی را با هم مخلوط کنیم تا یک محصول روان‌کننده ترکیبی به دست آوریم. این روش در بسیاری از کارخانه‌ها مورد استفاده است، چرا که ترکیب روان‌سازها به بهبود مشخصات فیزیکی آنها کمک می‌کند.
هرچند، روان‌سازهای ترکیبی کماکان سمی هستند و به اندازه روان‌سازهایی که از روغن نباتی خالص گرفته شده، کارآمد نیستند. ترکیب اینها تنها وابستگی ما را به روان‌سازهای پایه نفتی کاهش می‌دهد و به‌طور مشخص صرفاً یک راه‌حل موقت و نیازمند تحقیقات بیشتر است.
نتیجه آنکه روان‌سازهای پایه گیاهی تمیز و تجدیدپذیر هستند اما فعلاً فاقد مشخصات فیزیکی روان‌سازهای پایه نفتی هستند و متعاقباً تحقیقات بیشتری باید انجام گیرد تا ویژگی‌های فیزیکی آنها ارتقا یابد. ترقی اقتصاد یک کشور به سمت روان‌سازهای پایه گیاهی به سیاست‌های حمایتی دولت نیاز دارد تا بتواند به عنوان جایگزین مناسب جا بیفتد.
رقابت روغن موتورها
استفاده از روغن نباتی و چربی حیوانی به منظور روان‌سازی چند سال است که رواج دارد. با کشف نفت و در دسترس بودن مواد نفتی نه چندان گران‌قیمت به عنوان سوخت، روان‌سازهای پایه گیاهی (همانند محصولات زیستی دیگر مانند پوشش، چسب و پلیمرهای ساخته‌شده از منابع تجدیدپذیر) جذابیت‌شان را از دست دادند و به حاشیه رانده شدند.
در عوض در زمان جنگ طی 1940 تا 1970 و بحران انرژی، توجه زیادی به سمت روغن‌های نباتی معطوف شد، اما این دوران زیاد طول نکشید و دوام نیاورد. طی دو دهه گذشته یا کمی بیشتر، با افزایش یافتن دغدغه‌های زیست‌محیطی و مرتبط با استانداردها و قوانین علاقه به روان‌سازهای گرفته‌شده از روغن‌های نباتی جان دوباره گرفت. تحقیقی انجام شده که نشان می‌دهد 50 درصد کل روان‌سازهای فروخته‌شده در جهان، در زمان استفاده به علت نشت یا نوسانات، هدر رفته و به محیط زیست باز می‌گردند. سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) تخمین زده که مصرف‌کننده‌ها بیش از چهار میلیون بشکه روغن را سالانه به هنگام تعویض روغن موتور دور می‌ریزند. این مقدار به مقیاس نفتی که در سال 2010 به دیپ واتر هورایزن خلیج مکزیک نشت کرد، برابری می‌کند.
قوانین محیط زیستی و هزینه‌های مرتبط با آن و تمیزکاری‌هایی که به دنبال نشت روغن باید انجام داد، انگیزه را برای پیدا کردن جایگزین پایه گیاهی از منابع تجدیدپذیر افزایش داده است. روغن موتور که تقریباً چهار میلیارد گالن مصرف جهانی را به خود اختصاص داده، به طور خاص یک چالش بزرگ بوده است. برخی تحقیقات به این موضوع اشاره دارند که تا 40 درصد تولید روغن موتور، «در زمان استفاده از بین می‌رود» و روی جاده نشت می‌کند یا در محفظه احتراق می‌سوزد. روغن در معنای خودش، غیرقابل کنترل است. گزارش‌ها از کالیفرنیا نشان داده بیش از 40 درصد آلودگی آب‌راه‌های آمریکا ناشی از روغن موتور بوده است. اداره ملی اقیانوسی و جوی (NOAA) می‌گوید که روغن موتور با اختلاف بالا اولین ماده نفتی موجود در اقیانوس‌هاست. در طول تاریخ ثابت شده که روغن نباتی و چربی حیوانی نیز جوابگوی تقاضای بالای این بازار نیستند.
تولیدکنندگان روغن موتور برای ارائه کارایی پیشرفته مورد نیاز از سوی موتورهای های-تک، و استانداردهای سوختی اقتصادی که همواره رو به رشد است، با فشار مداوم روبه‌رو هستند. روغن‌های نباتی، مشخصات روان‌کننده عالی دارند اما به خاطر مسائل حرارتی و پایداری اکسیداتیو، قادر به رقابت با روغن موتورهای پایه نفتی نیستند. اگرچه، به لطف تکنولوژی‌های مقرون به صرفه امروزی، پیشرفت چشمگیری حاصل شده است. در میان نوآوری‌های جالب‌تر که از سوی دپارتمان کشاورزی آمریکا به منظور دوباره جا کردن تری‌گلیسیرین در مولکول‌های تنومندتر تبیین شده که به این ترتیب تمام استانداردهای مورد نظر موسسه نفت آمریکا برای روغن موتور رعایت شده و حتی از آن پیشی می‌گیرد.
خوش‌بینی روزافزون در این صنعت، به این احتمال اشاره دارد که تولیدکنندگان بزرگ نفت، در آینده بسیار نزدیک شروع به تولید مواد پایه گیاهی خواهند کرد.
بازار و موضوعات داغ
مصرف سالانه روان‌ساز در سال 2011، 1 /38 میلیون تن بود که پیش‌بینی می‌شود در سال 2018 به 3 /42 میلیون تن برسد که به منزله رشد با نرخ ترکیبی رشد سالانه 5 /2 درصد است.
روغن‌های معدنی گرفته‌شده از نفت بخش عظیمی از این رشد را به خود اختصاص داده‌اند. میزان مصرف فعلی روان‌سازهای پایه گیاهی کم است و کمتر از یک درصد تخمین زده شده است اما پیش‌بینی می‌شود طی سال‌های 2013 تا 2018 با نرخ قابل توجه 7 /6 درصد رشد کند. به طور مشخص، رشد روغن‌های پایه استری برای روان‌سازهای سبز در بازار موتورهای حرکتی کاربرد خواهد داشت؛ به خصوص در بازار آسیا به خاطر تقاضای بالاتر و تعویض روغن دیرتر و نگرانی‌ها و قوانین مربوط به محیط‌زیست در این منطقه. طی سال‌های دهه 90، شرکت‌های بسیار از قبیل «موبیل»، «لوبریزول»، «ویزاتا، ام.ان» و بعضی دیگر، شروع به تولید روان‌سازهای پایه گیاهی کردند و بر ویژگی زیست‌تخریب‌پذیری‌شان اصرار ویژه‌ای می‌ورزیدند.
به عنوان مثال می‌توان از خط تولید روان‌سازهای آگاه به محیط زیست شرکت موبیل (EAL) و سیالات هیدرولیک یاد کرد. لوبریزول مواد افزودنی جدید و روان‌ساز پایه گیاهی آفتابگردان با درصد بالای اولئیک معرفی کرد. ادبیات این تولیدکنندگان پر است از امتیازات و اختراعات و نوشته‌ها و حربه‌های مختلف برای تولید مفید روان‌سازهای پایه گیاهی. برخلاف تلاش‌های جامع، استفاده از روان‌سازهای زیستی پایه گیاهی، به تراکتورهای کوچک نقل و انتقال سیالات هیدرولیک، هیدرولیک‌های صنعتی برای استفاده در ماشین‌آلات، روغن‌های غذایی و از این قبیل، محدود شده است. یکی از موارد اصلی استفاده روغن نباتی به عنوان روغن پایه موتورهای مخصوص خودروهای حمل و نقل، حداقل تا امروز زیرکانه عمل کرده است. اگرچه، این موضوع بر اثر چند نکته مرتبط با اثرات زیست‌محیطی و ویژگی‌های زیست‌تخریب‌پذیری با سرعت زیاد در حال تغییر است. تعدادی از این موارد که شایان ذکر است، پیشرفت‌های تکنولوژی تبدیل، توسعه فرمولاسیون در تراز عملکرد در مقایسه با همتایان پایه نفتی، زنجیره‌های قابل اعتماد تامین غذا، برابری هزینه و قابلیت انطباق با استانداردهای محیط زیست‌دوست دپارتمان کشاورزی
آمریکاست.
موضوعات داغ تکنولوژی‌های اخیر
این موضوع به خوبی جا افتاده است که روغن‌های نباتی، برای استفاده در فرمولاسیون روان‌کننده‌ها، به نسبت روغن‌های پایه نفتی چند برتری دارند. روغن‌های نباتی با توجه به خاصیت قطبی، شاخص بالای ویسکوزیته و نقطه اشتعال بالا، روان‌کنندگی عالی دارند. مهم‌تر از همه، روغن‌های نباتی، زیست‌تخریب‌پذیر هستند و تاثیر ناچیزی در تجمعات و مسمومیت آبزیان دارند. اما نکته بد ماجرا اینجاست که روغن‌های نباتی محدودیت استفاده شدید دارند. پایداری اکسیداتیو و حرارتی ضعیف‌شان زبانزد است و تا همین چندی پیش، روش‌های متعدد از جمله استفاده از مواد افزودنی در آنها با موفقیت محدودی همراه بوده است. فعالیت‌های اولیه نشان می‌داد که حل موضوع پایداری اکسیداتیو و حرارتی روغن‌های نباتی با استفاده از تکنولوژی مواد افزودنی اگرچه غیرممکن نیست، اما بسیار سخت خواهد بود.
متعاقباً، بیشتر کار روی اصلاحات شیمیایی و ترکیب‌بندی ساختارهای اسیدهای چرب، متمرکز شده است. 
تحلیل بازار روان‌سازها و پیش‌بینی تا سال 2022
معرفی صنعت
در سال 2014، بازار جهانی روان‌سازها 36 /36 میلیون تن بود و وب‌سایت «گرندویوریسرچ» (grandviewresearch.com) در گزارشش در جولای 2015 نوشته بود که پیش‌بینی می‌شود این مقدار تا سال 2022 با نرخ رشد حدوداً 4 /2 درصد، به بیش از 87 /43 میلیون تن برسد. انتظار می‌رود تقاضای بالای صنعت ماشین‌آلات و خودرو، رشد این صنعت را تا بیش از میزان پیش‌بینی‌شده برساند و افزایش تقاضای رزین‌های پلی آمید باعث افزایش نیاز به این روان‌سازها در ساختارهایی مانند مشتقات اسید استئاریک، واکس اتیلن اصلاح‌شده و ... شود. از آنها همچنین در موارد بسیار زیادی در خودروها، جهت کاهش اصطکاک و ساییدگی استفاده می‌شود در حالی که توانایی سطوح بلبرینگ را نیز افزایش می‌دهد.
تقاضای روزافزون برای خودروهای مسافربری سبک و خودروهای تجاری سنگین، تولید خودرو جهان را تغذیه کرده که به نوبه خود منجر به توسعه روان‌سازها و استفاده در این زمینه‌ها می‌شود. صنعتی شدن خیلی سریع چین، هند، برزیل و مکزیک، استفاده از ابزارآلات تعمیر و نگهداری لوازم صنعتی را رونق بخشیده است.
رشد مخارج ساخت و ساز در آسیا-اقیانوسیه و آمریکای جنوبی نیز از محرک‌های کلیدی صنعت جهانی بوده است. این محصولات به‌طور جامعی در ساخت‌وساز و بخش‌های زیرساختی روغن هیدرولیک و بلبرینگ و روغن موتور و تسمه مورد استفاده قرار می‌گیرد. مضاف بر آن، توقع می‌رود تقاضای رو به رشد مواد شیمیایی نفتی، مرهون حفاری‌های رو به گسترش و فعالیت‌های اکتشافاتی، تاثیر مثبتی بر این صنعت بگذارد. به علاوه، طرح‌های نوینی همچون توسعه تولید همتایان پایه گیاهی که برای کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی نیز پیش‌بینی می‌شود درخور تقاضای رو به رشد این صنعت، افزایش یابد.
معرفی محصول
بر اساس محصول، بازار جهانی نیز به دسته‌های خودروهای صنعتی، تجاری و مصرفی تقسیم‌بندی شده‌اند. روان‌سازهای صنعتی با حجم 40 /14 میلیون تن، به عنوان بزرگ‌ترین دسته در سال 2014 ظهور کردند. شتاب تولید صنعتی در آهنگری، معدن و صنایع ماشینی و در عین حال افزایش حجم منجر به افزایش تقاضا در بازار جهانی شده است. رشد چشمگیر تقاضا مرهون هزینه‌های صنایع تولید و تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات صنعتی در سرتاسر جهان است. بخش‌های خودرو مصرفی و تجاری نیز همگام با رشد تقاضای روغن موتور و روغن چرخ‌دنده ظهور کرد. رشد مصرف‌گرایی و تولیدات صنعتی منجر به تقاضای بیشتر برای تسهیلات حمل و نقل تجاری و در نتیجه افزایش تقاضا در اقتصادهای نوظهور آسیا-اقیانوسیه شد. فروش رو به رشد خودرو نیز باعث توسعه تولید روان‌سازهای خودروهای مصرفی و تجاری شده است.
معرفی مناطق
روان‌ساز در آسیا-اقیانوسیه به نسبت تمام جهان از نظر حجم و سوددهی، بهترین بازار را داشته است. مقدار تقاضای آن در سال 2014 بیش از 15 میلیون تن بوده و تخمین زده شده که با نرخ رشد سه درصد، افزایش یابد. سایر مناطقی که در این گزارش تحلیل شده‌اند، از جمله آمریکای شمالی، اروپا، آمریکای مرکزی و جنوبی و خاورمیانه و آفریقا هستند. انتظار می‌رود صنعتی‌سازی شدید در هند و چین و متعاقب آن رشد صنایع خودروسازی، حمل و نقل و صنایع ساختمان‌سازی در کشورهای مذکور به طرز چشمگیری بر تقاضای بازارهای آسیا-اقیانوسیه، در مدت زمان پیش‌بینی‌شده، تاثیر بگذارد.
خرید و فروش قوی ماشین سواری با توجه به افزایش درآمد قابل تصرف در کشورهای جنوب شرق آسیا نیز احتمالاً بر رشد تقاضای روان‌سازهای خودرو تاثیرگذار بوده است. سایر مناطق پیشرفته و تقریباً اشباع مانند اروپا، دارای رشد ملایمی هستند که آن را نیز به افزایش تولید صنایع مدیون هستند. بازار روان‌ساز در آمریکای مرکزی و جنوبی سهم کمی را به خود اختصاص داده است اما انتظار می‌رود در زمان مورد پیش‌بینی پیشرفت زیادی کند که آن را در وهله اول مدیون ساخت‌وساز و سپس صنایع خودروسازی در این منطقه است.
معرفی بازار رقابتی
بازار جهانی روان‌سازها در ذات، بین چهار کمپانی بزرگ شل، اگزون موبیل، بی‌پی و شورون (Shell, ExxonMobil, BP, Chevron) تقسیم شده است. این چهار کمپانی عظیم، حدود 40 درصد از تقاضای کل را در انحصار دارند.
کمپانی‌های متعددی در تلاش هستند تا شرکت‌های کوچک‌تر را تحت اختیار بگیرند و دسترسی جهانی‌شان را به بازارهای منطقه و در نتیجه سهم کلی‌شان افزایش داده‌اند. پیش‌بینی می‌شود پیشرفت تکنولوژی، کسب‌وکار و خرید و فروش و قراردادهای همکاری که در مناطق بالقوه متمرکز شده، محرک‌های اصلی رقابت باشند. شرکت‌های اصلی فعال در این صنعت، اعم از بی‌پی کاسترول، اگزون موبیل، شورون، پتروچاینا و سینوپک، چند مصداق از آنها هستند.
چالش‌ها و موقعیت‌ها
بی‌شک در تمامی زمینه‌ها در این صنعت، پیشرفت‌های بزرگی حاصل شده است، چه از لحاظ تکنولوژی و انعطاف و قابل دسترس بودن مواد اولیه، زنجیره تامین، گیاهان در مقیاس تولید تا صنعت تولید و تکنولوژی فرمولاسیون پیشرفته و قیمت. فشارهای قانونی و حقوقی بین‌المللی، صنایع را به استفاده از محصولات پایه گیاهی سوق داد و به نفع تولیدکنندگان این محصولات تمام شد. قوانینی از جمله طرح تدارکات ترجیحاً گیاهی دپارتمان کشاورزی آمریکا و «وسل جنرال‌پرمیت نیازمند روان‌سازهای سازگار با محیط زیست» که در سال 2013 توسط سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا به اجرا درآمد، از جمله این قوانین هستند. در ژانویه سال 2014، قانون SB916 کالیفرنیا ارائه شد که هدف از آن کاهش آلودگی آب‌ها بود که شامل دستیابی به اهداف محافظتی آب‌های کشور نیز می‌شد. لایحه SB916 سنا نیز با آغاز یکم ژانویه 2016، با توجه به اینکه استفاده از محصولات روغن موتور زیستی (سنتزی) ممکن شد، به تدریج مرحله‌ای می‌شود. همچنین 13 ایالت دیگر در آمریکا به پیروی از کالیفرنیا، استفاده از روغن موتور سنتزی را آغاز خواهند کرد. به‌رغم پیشرفت
چشمگیری که از لحاظ مواد اولیه در تولید آن حاصل شده، قیمت محصول هنوز مساله مهمی است که باعث می‌شود رقابت میان روغن‌های پایه‌گیاهی با سایر روغن‌های بازار، اعم از پایه نفتی یا روغن سنتی پایه‌معدنی، عادلانه نباشد. اگرچه با در نظر داشتن استانداردهای مربوط به سوخت که هرروز سختگیرانه‌تر می‌شود، هرروز خودروسازهای بیشتری به سمت روغن‌های با ویسکوزیته پایین می‌روند. علاوه بر آن، همگان به خوبی واقفند که از لحاظ قیمتی، روغن‌های کاملاً سنتزی یا مخلوط سنتزی، از موتور خودرو بهتر محافظت کرده و در نتیجه هزینه تعمیرات خودرو در مدت زمان طولانی‌تر را کاهش می‌دهد. استفاده از روغن‌های سنتزی یا ترکیبی، همان‌طور که در مطالعات تکنولوژی زیستی اخیر نشان داده شده، در نهایت از لحاظ قیمتی نیز مقرون به صرفه‌تر تمام می‌شود.
محتوای زیستی روغن‌های پایه‌گیاهی باید آنقدر بالا باشد که محصول پایانی بتواند با استانداردهای دپارتمان کشاورزی آمریکا تطابق یابد. از سوی دیگر، اجزای دیگری که در بسته‌های مواد افزودنی استفاده می‌شود، نه‌تنها باید غیرسمی، بلکه باید بیشتر آن از منابع پایه‌گیاهی استخراج شده باشند. این موضوع به آن معناست که زمینه مناسبی برای تحقیقات گسترده‌تر روی محصولات تولیدی ترکیب از روغن‌های پایه‌گیاهی و پایه معدنی و مکمل‌های گیاهی وجود دارد تا سرانجام به فرمولاسیونی برسیم که سازگار با محیط زیست است و با تمامی قوانین و استانداردها تطابق دارد، البته ناگفته نماند که از این روغن موتورهای غیرسمی، کارایی بالا و کمترین تاثیر بر محیط زیست و کمرنگ‌ترین ردپا انتظار می‌رود.
دیدگاه تان را بنویسید