روزگار سپری‌شده یک جاده

حدود 40 سال پیش بود که طرح اولیه آزادراه تهران‌ - شمال آغاز شد؛ طرحی که به دلیل پیروزی انقلاب اسلامی اندکی منتظر بررسی مطالعات ماند و پس از پیروزی انقلاب اسلامی مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعات مسیر آزادراه از سوی وزارت راه و ترابری در میان چند طرح دیگر در مسابقه‌ای به همین دلیل انتخاب شد و طرح آزادراه فعلی توسط هیاتی متشکل از وزارت راه و ترابری و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نهاد ریاست جمهوری کشور انتخاب شد تا به مرحله اجرا برسد. در نهایت راهبردها و سیاست‌های این طرح در سال ۷۳ به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی رسید و از آذرماه 75 اجرایی شد.
اما این طرح که یکی از راه‌های اصلی مسیر ارتباطی شمال به جنوب است،‌ حدود 20 سالی است که به اجرا گذاشته شده است. طرحی که چهره‌های زیادی از رئیس‌جمهور گرفته تا وزیر و معاون وزیر و پیمانکار را به خود دید. اما هنوز هم جای کار زیادی دارد و در این مدت فقط یک قطعه از چهار قطعه آن تکمیل و افتتاح شده است.
طرح آزادراه تهران-‌شمال مسیر تهران به استان مازندران را کوتاه‌تر از مسیر فعلی جاده موسوم به چالوس می‌کند و به گفته شرکت آزادراه تهران-‌شمال، به دلیل وجود پل‌ها و تونل‌ها در این مسیر حدود دو ساعتی از زمان طی مسیر کاسته می‌شود. تسهیل در سفر و کوتاه شدن مسیر مهم‌ترین دلیل راه‌اندازی این آزادراه عنوان می‌شود، گرچه تسهیل رفت و آمد و افزایش ترانزیت نیز از دلایل اصلی توسعه این آزادراه است اما دراین سال‌ها مسافران این مسیر بیشترین منتظران آزادراه تهران-‌شمال بودند.
مسیر آزادراه تهران-‌شمال از تقاطع غیر‌همسطح با بزرگراه شهید همت و بزرگراه آزادگان آغاز می‌شود و در امتداد دره کن پس از گذشتن از حاشیه روستای سولقان به تدریج از منطقه کوهستانی توچال عبور می‌کند و توسط تونل بلند تالون به طول 4900 متر این رشته کوه را قطع می‌کند. در دامنه‌های شمالی، این مسیر در منطقه دو‌آب شهرستانک قرار می‌گیرد. البته این مسیر که از مسیرهای مهم این آزادراه محسوب می‌شود به طول تقریبی 32 کیلومتر است که باعث می‌شود مسیر فعلی حدود 60 کیلومتر کوتاه‌تر شود. در ادامه این مسیر به موازات جاده قدیم کرج‌-‌‌چالوس امتداد دارد و مسیر به سمت دره سرهنگ وارد تونل البرز می‌شود. تونل البرز نیز به طول 6400 متر در پل زنگوله خارج می‌شود و با عبور از ارتفاعات البرز به موازات جاده فعلی کرج- چالوس تا شهر چالوس ادامه دارد که در نهایت سفر در این آزادراه که با یک تقاطع غیر‌همسطح به کمربندی چالوس-‌تنکابن متصل می‌شود، تمام می‌شود. البته برای ساخت این آزادراه مسیر به چهار قطعه تقسیم شده است که هر قطعه دارای پیمانکاران متعددی است تا حجم زیاد کار با انسجام و سرعت بیشتری انجام شود.
در طول 20 سال اخیر ساخت این آزادراه مشکلات زیادی را به خود دیده است. یک بار ساخت قطعاتی از آزادراه متوقف شد و بار دیگر بودجه کافی برای ادامه ساخت وساز موجود نبود. اما با روی کار آمدن دولت یازدهم، نه تنها رئیس‌جمهور بلکه وزیر راه و شهرسازی ساخت این آزادراه را در دستور کار جدی قرار داد. در این زمان دولت پیگیر تامین فاینانس و اعتبارات لازم برای تکمیل قطعات نیمه‌تمام بود. اکنون با پشت سرگذاشتن نتیجه توافق هسته‌ای ایران، به نظر می‌رسد نظر شرکت‌های خارجی در مشارکت با ایران در پروژه‌های عمرانی بیش از سال‌های گذشته شده است. به گونه‌ای که مقامات متولی ساخت آزادراه تهران-‌شمال گفته‌اند در مدت اخیر چینی‌ها برای ادامه قراردادشان به ایران برگشتند و مشغول به کار شده‌اند و حتی شرکت‌های روسی، ایتالیایی و فرانسوی نیز خواستار همکاری با ایران در تکمیل آزادراه تهران-‌شمال شده‌اند.