نفس بکش

مدتی است برخی مقامات بلندپایه دولتی و نمایندگان مجلس از تلاش برای تصویب و اجرایی کردن طرح تنفس 10 ساله جنگل‌ها خبر می‌دهند. بر اساس این طرح قرار است برای مدت 10 سال هرگونه بهره‌برداری از مناطق جنگلی کشور متوقف و ممنوع شود. با این حال زمزمه‌های اجرای این طرح فقط مربوط به این روزها نیست. اولین بار حدود 10 سال پیش محمدحسین جزیره‌ای استاد جنگل‌شناسی دانشگاه تهران چنین پیشنهادی را با هدف توقف بهره‌برداری از جنگل‌های هیرکانی در شمال کشور مطرح کرد؛ آن زمان این طرح تنها استقبال سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیستی و برخی استادان دانشگاهی مرتبط را به همراه داشت. در نهایت اما دو سال پیش در ماه‌های ابتدایی دولت حسن روحانی همین موضوع - که با امضای حدود 50 نماینده مجلس در آستانه تبدیل ‌شدن به یک قانون بود اما به دلایلی مسکوت مانده بود- را در کمیسیون زیربنایی دولت مطرح کرد و برخی منابع از نهایی شدن آن خبر دادند. در قالب این طرح قرار بود «در راستای بهینه‌سازی، پایش، حفظ، بهره‌برداری و مدیریت جنگل‌های شمال محدودیت برداشت چوب از این جنگل‌ها در دولت تصویب و اجرایی شود». چرا که به گفته طراحان این طرح، ادامه برداشت از جنگل‌ها منجر به «فشار خارج از توان اکولوژیکی بر جنگل‌ها» خواهد شد.
با این همه این طرح در نهایت به هدفی که در پی آن بود نرسید و به صورت رسمی اعلام شد طرح تنفس 10 ساله جنگل‌ها منتفی شده است تا اینکه به شکلی کاملاً تغییریافته تصویب شد. طرح تازه با 10 ماده و سه تبصره با عنوان «برنامه بهینه‌سازی پایش، حفظ، بهره‌برداری و مدیریت جنگل‌های کشور» به تصویب هیات دولت جدید رسید. با تغییرات اعمال‌شده دولت در زمستان 1392 مصوب کرد بهره‌برداری از جنگل‌های شمال در قالب طرح‌های جنگلداری منحصراً از درختان آسیب‌دیده، شکسته‌شده، خشک‌شده، افتاده، ریشه‌کن‌شده، آفت‌زده و پوسیده باشد. 24 خردادماه امسال این موضوع بار دیگر در مجلس مطرح شد و نمایندگان مخالف و موافق اجرای آن در این باره اظهار نظر کردند. البته نمایندگان در آن روز با یک فوریت بررسی طرح حفاظت و صیانت از جنگل‌ها موافقت نکردند و به همین دلیل این طرح به صورت عادی در نوبت بررسی قرار گرفت. حالا سازمان حفاظت محیط زیست مانند دو سال پیش بار دیگر پیگیر تصویب و اجرای این طرح شده و رئیس این سازمان یعنی معصومه ابتکار نیز از تلاش برای تصویب آن خبر داده است. با این حال اما خداکرم جلالی رئیس سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور و معاون وزیر جهاد کشاورزی که این طرح در صورت اجرا بیشتر از همه سازمان تحت امر او را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، چند روز پیش در یک نشست خبری اعلام کرد این سازمان تنها به صورت مشروط با این طرح موافقت خواهد کرد. این بخشی از صحبت‌های او در این رابطه است: «بهره‌برداری از جنگل‌های شمال دو میلیون مترمکعب در سال بوده و در حال حاضر به کمتر از ۵۰۰ هزار مترمکعب در سال رسیده است. طرحی که نمایندگان ارائه داده‌اند، طرح عادی است و بعید به نظر می‌رسد به عمر این مجلس برسد. چنانچه مجلس این طرح را تصویب کند، الزاماتی را نیاز داریم که باید رعایت شود، به این دلیل که در طرح‌های جنگلداری بحث حفاظت و اقداماتی که در راستای کمک به جنگل است باید انجام بگیرد. ما معتقدیم اگر بخواهیم طرح تنفس را اجرا کنیم، ساختار موجود را که سال‌ها برایش زحمت کشیده شده و برای حفاظت از جنگل‌ها بسیار کارآمد است، باید حفظ کنیم و بهره‌برداری را محدود کنیم، وقتی از میزان بهره‌برداری از دو میلیون مترمکعب به حدود یک‌چهارم رسیده، پس می‌تواند کاهش بیشتری هم داشته باشد.»