اما و اگرهای همکاری ایران با شرکت‌های آمریکایی در گفت‌وگو با اسدالله عسگراولادی
نگاه خوش‌بینانه نداشته باشیم
امکان حضور شرکت‌های آمریکایی در ایران بسیاری از تاجران و صنعتگران ایرانی را نسبت به همکاری با بزرگان صنایع آمریکایی امیدوار کرده است. گرچه به تازگی رئیس‌جمهور در دیدار با مدیران شرکت‌های بزرگ تجاری بر این همکاری تاکید و اعلام کرده که هیچ مانعی برای سرمایه‌گذاری و همکاری با شرکت‌های آمریکایی وجود ندارد اما برخی معتقدند تا پایان سال این همکاری‌ها جدی نخواهد شد. اسدالله عسگراولادی رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین بر این باور است که همزمان با لغو کامل تحریم‌ها، بهار سال ۱۳۹۵ تابوی ۳۰ساله همکاری اقتصادی ایران و آمریکا خواهد شکست. تجارت فردا طی گفت‌وگویی با این تاجر کهنه‌کار ایرانی به بیم و امید حضور شرکت‌های آمریکایی در ایران پرداخته است.
امکان حضور شرکت‌های آمریکایی در ایران بسیاری از تاجران و صنعتگران ایرانی را نسبت به همکاری با بزرگان صنایع آمریکایی امیدوار کرده است. گرچه به تازگی رئیس‌جمهور در دیدار با مدیران شرکت‌های بزرگ تجاری بر این همکاری تاکید و اعلام کرده که هیچ مانعی برای سرمایه‌گذاری و همکاری با شرکت‌های آمریکایی وجود ندارد اما برخی معتقدند تا پایان سال این همکاری‌ها جدی نخواهد شد. اسدالله عسگراولادی رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین بر این باور است که همزمان با لغو کامل تحریم‌ها، بهار سال 1395 تابوی 30ساله همکاری اقتصادی ایران و آمریکا خواهد شکست. تجارت فردا طی گفت‌وگویی با این تاجر کهنه‌کار ایرانی به بیم و امید حضور شرکت‌های آمریکایی در ایران پرداخته است. رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین معتقد است در مقطع فعلی چشم بسیاری از شرکت‌ها به واشنگتن است و اگر واشنگتن موافقت خود را برای لغو همه‌جانبه تحریم‌ها اعلام کند، بسیاری از بزرگان صنعت دنیا برای همکاری با ایران پیش‌قدم خواهند شد. همچنین به اعتقاد وی بهتر است رئیس‌جمهور و دولتمردان نگاه خوش‌بینانه را کنار بگذارند و فرض را بر این بگیرند که روابط ایران و آمریکا به جایی ختم
نخواهد شد چرا که نباید جریان اقتصاد مقاومتی را در سیاستگذاری‌های اقتصادی قطع کرد.
در جریان سفر اخیر رئیس‌جمهور به نیویورک، طی نشستی که روحانی با مدیران شرکت‌های بزرگ تجاری، اقتصادی و صنعتی آمریکا داشته، بر همکاری شرکت‌های ایرانی و آمریکایی تاکید شده است. به طوری که روحانی به صراحت اعلام کرده که تهران برای حضور شرکت‌های آمریکایی منعی قائل نخواهد بود و این شرکت‌ها می‌توانند در فضای رقابتی دوره پساتحریم به سرمایه‌گذاری و انتقال تکنولوژی در ایران ورود پیدا کنند. آیا ورود سرمایه‌گذاران و همکاری شرکت‌های آمریکایی با ایران قابل تحقق است؟
همکاری ایران و آمریکا در شرایط فعلی غیرقابل تصور است. در واقع تا زمانی که تحریم‌ها کامل برداشته نشده، اصلاً این همکاری قابلیت اجرایی ندارد. در حال حاضر ایران از ابعاد مختلفی تحریم شده که تنها یک طرف اصلی آن آمریکاست و در طرف دیگر اروپا قرار دارد. اما تحریم ایران توسط رئیس‌جمهور آمریکا همچنین نقش کنگره این کشور در لغو نکردن تحریم‌های ایران تنها یک بعد مساله است. بعد دیگر تحریم‌ها رای شورای امنیت و اتحادیه اروپاست. بنابراین در تحریم‌های ایران، آمریکا و اروپا هستند که نقش‌آفرینی دارند. اوباما در قالب قانون داماتو که دولت آمریکا سال‌ها پیش
برای تحریم ایران وضع کرد، اول هر نوامبر تحریم‌ها را علیه ایران تمدید می‌کند و این قانون بیش از 20 سال است که اجرا می‌شود. در صورتی که اگر رئیس‌جمهور آمریکا دور جدید تحریم‌ها را امضا نکند، چنین تحریمی برای ایران لغو خواهد شد. در مقطع کنونی پیرو این قوانین به هیچ تاجر ایرانی اجازه داده نشده که با تاجران آمریکا ارتباط داشته باشد. در این سال‌ها شاهد بودیم که رفت و آمد به این کشور ممنوع بود و انتقال منابع مالی از ایران به آمریکا اصلاً امکان‌پذیر نبود. حتی برای خرید مواد غذایی و دارویی که باید هر کشوری آزادانه نیاز خود را از کشورهای دیگر تامین کند هم مشکل وجود دارد. اگر قصد داشته باشیم مواد غذایی مانند سویا و برنج را از آمریکا خریداری کنیم، نمی‌توانیم پول آن را مستقیم به آمریکا انتقال دهیم و باید از طریق لندن و فرانکفورت یا کشورهای دیگر به دست تاجران آمریکایی برسانیم. اینکه آقای روحانی در دیدار با صاحبان صنعت آمریکایی از آنها خواسته که به ایران بیایند و سرمایه‌گذاری و همکاری مشترک داشته باشند کمی خوش‌بینانه مطرح شده است. سوال من این است که اصلاً آمریکایی‌ها می‌توانند به ایران سفر کنند؟ صنعتگرانی که رئیس‌جمهور از
آنها دعوت کرده است به کدام سفارت باید مراجعه کنند؟ سفارتی وجود ندارد که آنها برای آمدن به ایران ویزا بگیرند. برای سفر به ایران و اخذ ویزا باید به سفارت پاکستان مراجعه کنند اما آیا سفارت پاکستان به آنها ویزا خواهد داد؟ حالا فرض کنیم در همین مقطع از زمان به آنها ویزا داده شد و صاحبان صنعت آمریکا به ایران آمدند، پس از گشت و گذار در ایران و پذیرایی این تجار به همکاری با ایران پاسخ مثبت می‌دهند؟ ما تجربه سفرهای هیات‌های اروپایی را در این مقطع داریم و مطمئناً آمریکایی‌ها هم همانند اروپایی‌ها بر این باور هستند که تا تحریم‌ها برداشته نشود، وارد فاز جدید همکاری با ایران نخواهند شد. هیات‌های خارجی همواره می‌گویند صبر کنید تا تحریم‌ها به صورت کامل برداشته شود.
برخی از دیپلمات‌های غربی که مسلط به اوضاع تحریم‌های ایران هستند، بر این باور هستند که تحریم‌های نفتی و بانکی ایران در سه‌ماهه ابتدایی سال 2016 لغو می‌شوند. اما این تحریم‌ها روابط ایران و آمریکا را به چه سمتی برده و پیش‌بینی‌تان از آینده این روابط چیست؟
در شرایط فعلی دو تحریم مهم برای ایران وجود دارد. در وهله نخست تحریم بانک مرکزی است و در وهله بعدی تحریم نفت است. تا الان این دو تحریم بزرگ‌ترین مشکلات را ایجاد کرده است و سبب شده ارتباط ما با کشورهای دیگر قطع شود و دسترسی‌مان به منابع مالی محدود شود. در این صورت زمانی که قصد داریم کالایی را از کشور دیگری خریداری کنیم، باید منابع مالی داشته باشیم اما تا زمانی که فروختن ذخایر نفتی‌مان به کشورهای دیگر امکان‌پذیر نیست، ما چگونه می‌توانیم با دست خالی وارد سرمایه‌گذاری مشترک با آمریکایی‌ها شویم؟ اگر همین امروز خودروسازان آمریکایی به ایران چراغ سبز نشان بدهند و با هر سختی که شده به ایران بیایند، آیا منابع مالی داریم که از آنها بتوانیم خودرو بخریم؟ مسلماً نداریم. گرچه یکی از کشورهایی که به تازگی به جمع خریداران نفت ایران پیوسته آفریقای جنوبی است و
پیش‌سندی هم برای خرید با مقامات ایرانی امضا کرده اما نمی‌توانیم نفت را به آفریقا بفروشیم و درآمد حاصل از آن را به شرکت‌های آمریکایی بدهیم. از سویی با این موافق هستم که رفع محدودیت‌های تحریم در بازار فروش نفت خوش‌بینی‌هایی به وجود آورده اما برای افزایش درآمدهای نفتی باید به صورت کامل تحریم‌ها برداشته شود تا ایران منابع مالی کافی برای همکاری با آمریکا داشته باشد. دومین مساله هم خطوط دریایی ایران با کشورهای اروپایی و آمریکایی است. آیا خطوط کشتیرانی ایران به مقصد آمریکا باز است؟ ایران برای خرید و فروش کالا به آمریکا آیا می‌تواند از خطوط دریایی استفاده کند؟ وضعیت پروازها به آمریکا در سازمان هواپیمایی کشور چگونه است؟ اجازه تردد تمامی اینها با آمریکاست. بر‌خلاف اینکه برخی‌ها معتقدند تحریم‌ها در بهمن و اسفندماه برداشته می‌شود اما من معتقدم تحریم‌ها تا اردیبهشت‌ماه برداشته نخواهد شد. اگر تحریم‌ها هر چه زودتر به صورت کامل برداشته شود، همکاری ایران و آمریکا سریع‌تر کلید می‌خورد و اقتصادمان بیشتر رونق خواهد گرفت. البته در حال حاضر که تحریم‌ها جریان دارند و کاملاً لغو نشده است بسیار زود است که بخواهیم درباره تشکیل اتاق
ایران-آمریکا حرفی بزنیم. بر این باور هستم که راه‌اندازی چنین کانونی برای بازرگانان هر دو کشور زمانی معنا پیدا می‌کند و کارا محسوب می‌شود که تجارت بین این دو کشور آغاز شده و مبادله‌ای صورت گرفته باشد. تصورم این است که اگر تحریم‌ها لغو شود و امور تجارت، صادرات و واردات با آمریکا عملیاتی شود و بازرگانان ایران و آمریکا بتوانند آمد و شد داشته باشند، آن زمان می‌توان انتظار داشت اتاق ایران و آمریکا راه‌اندازی شود. در شرایطی که بازرگانان دو کشور نمی‌توانند تماسی با هم داشته باشند و به تجارت بپردازند، تشکیل اتاق معنایی ندارد. با لغو تحریم‌های تجاری و بانکی است که می‌توان توقع داشت روابط تجاری ایران و آمریکا توسعه پیدا کند و در کنار همکاری با اروپا و چین با آمریکا هم شراکت کنیم. این موضوع را هم می‌توان در اردیبهشت‌ماه سال آینده قابل تحقق دانست گرچه کشورهای مذاکره‌کننده معتقدند تحریم‌ها از دی یا بهمن‌ماه سال جاری برداشته خواهد شد.
اگر تابوی همکاری ایران و آمریکا شکسته شود، اغلب شرکت‌های آمریکایی تمایل دارند در چه زمینه‌هایی وارد شراکت با ایران شوند؟
تا زمانی که تحریم‌ها برداشته نشود به طور مسلم هیچ‌گونه امکان همکاری وجود نخواهد داشت. ما در بسیاری از زمینه‌ها می‌توانیم با آمریکا همکاری داشته باشیم و صنعت خودرو و قطعات وابسته به آن تنها یکی از این فرصت‌های پیش رو است. به هر حال شرکت‌های آمریکایی پیشرفته هستند اما همکاری بزرگان این کشور با ایران بسیار زمان‌بر خواهد بود. نزدیک به 40 سال است که هیچ‌گونه ارتباط اساسی با تاجران و صنعتگران این کشور نداشته‌ایم و بررسی جوانب هر همکاری به لحاظ اقتصادی و فنی خود امری زمان‌بر است. در مقطع فعلی اگر می‌بینیم بیشتر بزرگان خودروسازی علاقه دارند به بازار ایران ورود پیدا کنند به دلیل این است که بازار ایران جذاب است و فقط یک بازار 70، 80میلیونی نیست و با افزودن مصرف‌کنندگان کشورهای همسایه باید آن را حساب کرد. با توجه به زیرساخت‌هایی که ما در صنایع‌مان داریم می‌توان با همکاری شرکت‌های آمریکایی هم تولید داخلی را ارتقا داد و هم بستر صادرات را فراهم کرد، باز هم معتقدم باید پس از برداشته شدن
تحریم‌ها به همکاری با آمریکا فکر کرد. این‌روزها بیشتر کشورها به دنبال جذب سرمایه‌گذار هستند زیرا سرمایه‌گذاری دانش و تکنولوژی‌های جدیدی به همراه می‌آورد، حتی خود آمریکا هم برای جذب سرمایه‌گذاری در کشور خود مشتاق است. تجربه ثابت کرده است که ایران هم در زمینه انرژی‌های نو و گردشگری به سرمایه‌گذاری نیاز دارد و آغاز هر همکاری جدیدی می‌تواند آغاز جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید و به دنبال آن تقویت صادرات محصولات داخلی به بازارهای بین‌المللی باشد. حتی اگر آمریکا به شرکت‌های نفتی خود اجازه دهد وارد فاز همکاری نفتی با ایران شوند، این موضوع به خودی خود به بهبود روابط کمک می‌کند و باعث می‌شود نگاه منفی و عوامل بازدارنده در این همکاری از بین برود. اگر منافع مشترک با کشوری داشته باشیم طبیعتاً کمتر منتقدان به دنبال تضاد هستند. مسلم است که برای همکاری با آمریکا هم نگاه موافق وجود دارد و هم نگاه مخالف. اما آنچه حائز اهمیت است می‌تواند این باشد که در جوامعی که رای اکثریت وجود دارد و دموکراسی حکمفرماست، زمانی که نظری مطرح می‌شود، بقیه هم از آن تبعیت می‌کنند. شراکت با آمریکایی‌ها تنها مشروط بر این است که تحریم‌ها به صورت کامل
برداشته شود. در این صورت هیات‌هایی از آمریکا که بیشتر تمایل به سرمایه‌گذاری و همکاری مشترک در حوزه معادن، نفت، برق و جاده‌سازی دارند، به ایران خواهند آمد و طبق گفته رئیس‌جمهور منعی برای حضور آنها وجود ندارد و می‌توان با این صاحبان صنعت و تجار همکاری داشت. چرا که منابع مالی فراهم می‌شود و با توجه به ظرفیت‌های موجود، تکنولوژی و سهمی از بازار آمریکا را از آن خود خواهیم کرد. در حال حاضر تکنولوژی‌های صنعتی ایران قدیمی شده‌اند و سهم اندکی در بازارهای جهانی دارد. در صورتی که می‌توان در جریان همکاری با آمریکا سهم‌مان را از بازار مصرف برداریم و باقی تولید مشترک را روانه بازارهای صادراتی کنیم. مشکل دیگر هم الحاق سریع ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO) است که باید هر چه زودتر موانع ورود ایران به سازمان تجارت جهانی برطرف شود. اگر رای مخالفی نسبت به ورود ایران به این سازمان داده شود، هیچ‌گاه نمی‌توانیم به WTO بپیوندیم.
اما از بعد سیاسی همکاری ایران و آمریکا همیشه یکسری مخالفانی هم داشته که نشانه‌های آن را می‌توان در بازتاب دست دادن تصادفی وزیر خارجه ایران و اوباما در نیویورک پیدا کرد. بروز چنین رفتارهایی از سوی منتقدان چقدر در همکاری ایران و آمریکا موثر واقع می‌شود؟
مقام معظم رهبری معتقدند به آمریکایی‌ها سخت می‌توان اعتماد کرد. اما حال که در دل دولت همدلی و همزبانی جریان دارد باید مقدماتی فراهم شود تا بتوان رابطه‌ای مطمئن با آمریکا و اروپا داشت. ما فعالان حوزه بازرگانی به دولت آقای روحانی اطمینان داریم و با لغو تحریم‌ها مسلماً همکاری اقتصادی ایران و آمریکا جدی خواهد شد. البته نه‌تنها با آمریکا بلکه با کشورهایی مانند کانادا، مکزیک، آمریکای جنوبی، کلمبیا، ونزوئلا و کشورهای دیگر شراکت و همکاری امکان‌پذیر می‌شود. در واقع در مقطع فعلی چشم همه کشورها به واشنگتن است و اگر واشنگتن موافقت خود را اعلام کند، این کشورها برای همکاری پیش‌قدم می‌شوند اما در کل باید نگاه‌های مخالفان هم تغییر کند و بستر اعتمادسازی در همکاری‌های ایران و آمریکا فراهم شود تا اختلالی در روند همکاری‌های احتمالی به وجود نیاید. چرا که آنها
در زمینه انرژی، سدسازی، پالایشگاه، معادن و خودرو به ایران اعلام آمادگی کردند. شاید در حوزه خودرو به دلیل تولیدات داخلی کمتر نیاز به همکاری باشد اما در معادنی که دست‌نخورده و بکر رها شده‌اند، می‌توان تکنولوژی‌های جدیدی از آمریکا به آن محدوده‌ها منتقل کرد. اگر معادن مس، فلزات رنگی و روی را با کمک آمریکایی‌ها توسعه دهیم بسیار به نفع‌مان است. حتی معتقدم می‌توان در زمینه جاده‌سازی با کمک کشورهای صاحب صنعت و تکنولوژی در سرتاسر ایران کمربندی احداث کرد. بنابراین اگر خودمان نمی‌توانیم چنین اقداماتی را انجام دهیم باید با کمک بیگانگان آن را در کشور مهیا کنیم. حالا این همکاری می‌تواند هم با آمریکا جدیت پیدا کند و هم با اروپا.
اروپایی‌ها مخصوصاً آلمانی‌ها پس از توافق هسته‌ای برای ورود به معادن زغال‌سنگ ابراز تمایل کردند. آیا آمریکایی‌ها هم علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در معادن زغال هستند؟
زغال‌سنگ به دلیل اینکه در حال حاضر همانند گذشته مصرف ندارد، تقریباً می‌توان گفت از رده خارج شده است. زیرا با ورود تکنولوژی‌های جدید، انرژی خورشیدی جایگزین زغال شده است. اما باز هم یکی از اولویت‌ها برای سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها ارتقای تکنولوژی معادن و انتقال روش‌های استخراجی جدید زغال‌سنگ می‌تواند باشد.
همکاری صنعتی چین با آمریکا طی این سال‌ها سبب شده بیشتر تکنولوژی صنایع چین از جنبه‌هایی شبیه تکنولوژی و دانش صاحبان صنعت آمریکا شود. اگر همکاری ایران و آمریکا شکل بگیرد، آینده همکاری با چینی‌ها به چه سمتی خواهد رفت؟
شراکت ما با چینی‌ها ادامه خواهد داشت زیرا همکاری با چین به مثابه این است که با صنعتگران آمریکایی شراکت کرده‌ایم و دعوت از شرکت‌های چینی همانند این است که به صورت غیرمستقیم وارد همکاری با آمریکا شده‌ایم. منتها چین می‌تواند به ایران بیاید و سرمایه‌گذاری کند اما آمریکا با موانعی روبه‌رو است. در سرمایه‌گذاری مشترک با چین دیگر گرفتاری تحریم وجود ندارد و این را در این سال‌ها به خوبی تجربه کردیم. رابطه ایران و چین بلندمدت است و محدودیت‌های تحریم اصلاً در آن تاثیری ندارد. چین سهم خود را در روابط اقتصادی با ایران دارد و به نظرم تا اجرایی شدن همکاری با آمریکا حدود چهار سال به طول می‌انجامد در حالی که از الان ما برای حضور چین در برنامه ششم توسعه جایگاهی تعریف کردیم. پیش‌بینی‌ام این است که تا اردیبهشت‌ماه که وضعیت کاندیدای ریاست جمهوری آمریکا روشن می‌شود به تدریج تحریم‌ها برداشته خواهد
شد و از سال آینده همکاری ایران و آمریکا که بیشترین احتمال در حوزه انرژی و معادن است، آغاز می‌شود؛ دقیقاً از همان نیمه دوم سال 2016. تعداد بسیاری از ایرانی‌ها هستند که شرکت‌هایی در آمریکا دارند و اینها می‌توانند سرمایه خود را به ایران هم بیاورند و شرکت خود را تاسیس کنند، اصلاً حتی شاید زودتر از اروپایی‌ها همکاری‌هایمان با آمریکا صورت بگیرد. زیرا آن‌طور که به نظر می‌رسد هنوز ایران نتوانسته به شرکت‌های اروپایی اعتماد کند. اما زمانی که رئیس‌جمهور کشورمان درباره همکاری ایران و آمریکا به صورت علنی صحبت می‌کند مهم‌ترین پیام آن آمادگی ایران است و این اظهارات کاملاً خوش‌بینانه تلقی می‌شود. شاید بد نباشد این خوش‌بینی زمانی ابراز شود که تحریم‌ها به صورت کامل برداشته شده باشد. نتیجه در ماه‌های آینده مشخص می‌شود. به نظرم بهتر است رئیس‌جمهور و دولتمردان با وجود این خوش‌بینی‌ها اقتصاد مقاومتی را در کشور حفظ کنند و فرض را بر این بگیرند که روابط ایران و آمریکا به جایی ختم نخواهد شد. ایران تاجرهای کاربلد و توانمندی دارد که طی این سال‌ها دولت به بخش خصوصی فرصت بروز آنها را نداده است. از این‌رو باید در برنامه ششم دولت خود را
آماده کند تا حضور بازرگانان و بخش خصوصی در تصمیم‌سازی اقتصادی کشور پررنگ باشد. تصورم این است که شاید بد نباشد حتی قوانین اتاق بازرگانی فعلی را هم تغییر دهیم.
دیدگاه تان را بنویسید