محرک رونق

پیش‌بینی رشد اقتصادی پنج‌درصدی در سال 95 سبب شد دولت و بانک مرکزی تلاش کنند با سیاست‌ها و اقدامات لازم، بخش مسکن را از رکود چندساله نجات دهند، چرا که برخی کارشناسان بر این عقیده‌اند که بخش مسکن یکی از مهم‌ترین محرک‌های اقتصاد برای رسیدن به رشد اقتصادی قابل قبول است. در همین راستا از اواخر سال گذشته دولت اقداماتی از جمله افزایش سقف تسهیلات مسکن و به دنبال آن کاهش نرخ سود تسهیلات را اجرایی کرد. همچنین به همین منظور اول‌ اردیبهشت‌ماه 1395 در محل بانک مرکزی جلسه کارگروه تخصصی ستاد هماهنگی امور اقتصادی دولت تشکیل شد؛ رئیس کل بانک مرکزی، معاون وزیر راه و شهرسازی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و مدیرعامل بانک مسکن از اعضای این جلسه بودند. اعضای کارگروه در این جلسه بر استفاده از اوراق رهنی مسکن و انجام معاملات ثانویه در بازار بورس و اوراق بهادار به منظور تسریع در رونق بازار مسکن و بازار سرمایه تاکید کردند. بر این اساس بانک مرکزی با انتشار مبلغ 300 میلیارد تومان اوراق رهنی به پشتوانه تسهیلات رهنی مسکن از سوی بانک مسکن موافقت کرد و قرار است به‌زودی این اوراق از سوی بانک مسکن از طریق سازوکار بازار سرمایه عرضه شود.
به گفته کارشناسان امر این اوراق رهنی، مشابه اوراق MBS است که در بازارهای جهانی منتشر می‌شود. اگرچه با توجه به قوانین و مقررات اقتصادمان، اوراق رهنی که قرار است منتشر شود با اوراق MBS تفاوت‌های اساسی دارد.
به هر شکل اوراق MBS یا اوراق بهادار با پشتوانه رهن که با پشتوانه مطالبات بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری منتشر می‌شود در واقع محل تلاقی بازار پول و سرمایه است که در مسیر رشد بازارهای رهن ثانویه آمریکا خلق شد. انتشار این اوراق در بازار سرمایه‌مان سبب آن می‌شود که دارایی بانک‌ها برای اعطای تسهیلات افزایش یابد و در واقع می‌تواند قدرت نقدینگی و تامین مالی را در بازار مسکن افزایش دهد، بنابراین می‌تواند در افزایش تقاضا موثر باشد. از طرفی به آن دسته از مصرف‌کنندگانی که از طریق وام می‌توانند به خرید خانه برسند کمک می‌کند.
چندی پیش نیز حسین عبده‌تبریزی مشاور مالی وزیر راه شهرسازی و عضو شورای عالی بورس در مورد انتشار اوراق رهنی گفته بود که این اوراق برای بزرگ شدن بازار اولیه رهن و همچنین افزایش تسهیلات‌دهی بانک‌ها در بخش مسکن راه‌اندازی شده است. به گفته او در ترازنامه بانک مسکن 60 هزار میلیارد تومان تسهیلات رهنی ثبت شده است که انتشار اوراق رهنی به بازگشت سریع‌تر این مبلغ به چرخه مالی بانک مسکن و تسهیلات‌دهی مجدد کمک می‌کند.
اما سوالی که وجود دارد این است که آیا انتشار اوراق رهنی می‌تواند در کنار سایر ابزارهای پولی-‌بانکی زمینه خروج از رکود بخش مسکن را فراهم کند؟ البته هنوز جزییات این اوراق و سازوکار عرضه آن در بازار سرمایه اعلام نشده است. تنها از موافقت بانک مرکزی با انتشار مبلغ 300 میلیارد تومان اوراق رهنی مسکن باخبر شده‌ایم. گفته شده است که شرح کامل این تصمیم‌ها و چگونگی عملیاتی شدن آن در روزهای آینده از طریق سازمان بورس و اوراق بهادار و بانک مسکن به اطلاع عموم خواهد رسید. برخی کارشناسان معتقدند که اکنون در این مرحله با انتشار 300 میلیارد تومان اوراق رهنی این مبلغ دردی از مشکلات بازار مسکن دوا نمی‌کند چرا که سیاستگذار برای مرحله اول حجم پایینی برای انتشار این اوراق در نظر گرفته است. در صورتی که انتشار اوراق رهنی ادامه داشته باشد و برنامه‌ریزی مستمری در زمینه عرضه آنها در حجم‌های بالاتری در بازار سرمایه انجام شود، می‌تواند به همراه سایر ابزارهایی که دولت در جهت خروج از رکود این بخش پیش‌بینی کرده است، سبب تحریک بازار مسکن در آینده نزدیک شود.