آن که گفت آری آن که گفت نه

حسن روحانی بهمن‌ماه سال 92 در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی تقاضای انصراف مردم از یارانه‌ها را مطرح کرد: «از مردم می‌خواهیم کسانی که نیازمند نیستند از دریافت آن انصراف دهند.» رئیس‌جمهوری در این گفت‌وگو، بخش‌های محیط زیست، انرژی، سلامت، کشاورزی، خدمات و صنعت را به عنوان بخش‌هایی برشمرد که باید منابع هدفمندی یارانه‌ها به آنها اختصاص یابد. فروردین‌ماه سال 93 از متقاضیان دریافت یارانه خواسته شد مجدداً برای دریافت یارانه نقدی 45 هزار‌تومانی ثبت‌نام کنند. دولت با تبلیغات گسترده،‌ از مردم خواست در صورتی که نیازی به دریافت یارانه نقدی ندارند، ثبت‌نام نکنند، اما این تبلیغات چندان موثر نبود. سوم اردیبهشت‌ماه 93 محمد‌باقر نوبخت سخنگوی دولت اعلام کرد تنها دو میلیون و 400 هزار نفر برای یارانه ثبت نام نکرده‌اند و حدود 73 میلیون نفر خواهان دریافت یارانه نقدی بوده‌اند. اما معنای این رفتار مردم ایران چه بود؟ برخی کارشناسان معتقدند با توجه به مجموع شرایط کشور، این رفتار مردم کاملاً منطقی و عقلانی بوده است. از سال 93 تاکنون بحث‌های مختلفی درباره معنای رفتار مردم در رد کردن دعوت دولت به انصراف از دریافت یارانه مطرح شده است، اما آنچه به‌تازگی دوباره بحث درباره این موضوع را مطرح کرده، نتایج رفراندومی است که در سوئیس برای پرداخت یارانه نقدی برگزار شد. در جریان این رفراندوم، شهروندان سوئیسی با طرح پرداخت 2500 فرانک (حدود 2500 دلار) مستمری به مردم این کشور مخالفت کردند. در جریان این همه‌پرسی 77 درصد سوئیسی‌ها به این طرح رای مخالف دادند.
انعکاس این خبر در ایران واکنش‌های بسیاری به دنبال داشت و شگفتی برخی کاربران فضای مجازی را نیز برانگیخت. با توجه به اینکه از زمان اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها در دولت احمدی‌نژاد تاکنون موضوع پرداختن یا نپرداختن یارانه نقدی یکی از بحث‌های داغ میان مردم ایران بوده، خبر مخالفت مردم سوئیس با طرح پرداخت مستمری به شهروندان این کشور، اسباب مقایسه واکنش سوئیسی‌ها با رفتار مردم ایران در قبال یارانه نقدی شده است. اما آیا اساساً مقایسه رفتار مردم سوئیس و مردم ایران در مواجهه با پیشنهاد یارانه نقدی دولتی، مقایسه درستی است؟ مردم ایران با رفتاری که در ثبت نام دریافت یارانه از خود بروز دادند، نشان دادند که به یک رفراندوم مشابه احتمالی چه واکنشی نشان می‌دادند. اما علت استقبال مردم ایران از دریافت یارانه آن هم به صورت نقدی و مستقیم چیست؟ «نه» مردم سوئیس به یارانه نقدی با «آری» مردم ایران چه تفاوت‌هایی دارد؟ تفاوت رفتار مردم سوئیس با مردم ایران چه ریشه‌های اقتصادی دارد؟ آیا صرفاً بالا بودن درآمد سرانه مردم سوئیس منجر به این تصمیم شد یا اینکه باور به رقابت به جای حمایت باعث این تصمیم مردم سوئیس شده است؟ آیا می‌توان با مقایسه رفتار مردم ایران و سوئیس در این مورد خاص، به این نتیجه رسید که دانش اقتصادی مردم ایران کمتر از مردم سوئیس است و ایرانیان از آثار منفی پرداخت یارانه نقدی از سوی دولت به مردم بی‌اطلاع هستند، اما مردم سوئیس از عواقب این موضوع آگاهی دارند؟ علت این ناآگاهی ایرانیان و آگاهی سوئیسی‌ها چیست؟ آیا می‌توان گفت نگاه مردم ایران به دولت و تلقی آنها از وظایف حاکمیت اشتباه است و همین نگاه به مطالبه کمک نقدی از دولت منجر می‌شود و همچنین به خاطر همین نگاه است که بخش اعظمی از مردم ایران توقع دارند دولت دست کم بخشی از معیشت‌شان را تامین کند؟ «نه» گفتن مردم سوئیس و «آری» گفتن مردم ایران به یارانه نقدی بر اساس چه پیش‌زمینه‌های فرهنگی و تاریخی انجام شده است؟