آزادی دارایی‌های بلوکه‌شده تهران روند دستیابی به توافق جامع را تسریع می‌کند
ایران و ۱ + ۵ به پیچ نهایی رسیدند
کمتر از سه ماه تا زمان دستیابی به توافق جامع هسته‌ای باقی مانده است و تکاپوها برای تدوین سندی که دربرگیرنده منویات طرفین مذاکره‌کننده باشد همچنان ادامه دارد آنچنان که بر اساس اظهارات عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد ایرانی در چهارمین دوره مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱ + ۵ که از ۲۳ اردیبهشت در وین برگزار می‌شود.
کمتر از سه ماه تا زمان دستیابی به توافق جامع هسته‌ای باقی مانده است و تکاپوها برای تدوین سندی که دربرگیرنده منویات طرفین مذاکره‌کننده باشد همچنان ادامه دارد آنچنان که بر اساس اظهارات عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد ایرانی در چهارمین دوره مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 که از 23 اردیبهشت در وین برگزار می‌شود، تدوین و نگارش پیش‌نویس متن توافق جامع هسته‌ای در دستور کار قرار می‌گیرد که البته کاری بس پیچیده و دشوار است. دستیابی به سندی جامع که دیدگاه‌های طرفین مذاکره‌کننده را تامین کند از آن جهت دشوار است که ایران بر توقف یکباره تحریم‌های یکجانبه، چندجانبه و جهانی تاکید می‌کند اما کشورهای غربی بر این باورند که این تحریم‌ها باید در طول زمان اجرای این توافق و به صورت گام به گام لغو شود. علاوه بر موارد فوق‌الذکر مذاکره‌کنندگان پرونده هسته‌ای ایران هنوز نتوانسته‌اند در موارد دیگری چون فعالیت تاسیسات آب سنگین اراک، ادامه غنی‌سازی و استفاده ایران از سانتریفوژهای پرسرعت برای غنی‌سازی هسته‌ای و توقف تحریم‌ها نیز به اتفاق نظر برسند.
تهران و واشنگتن در یک قدمی توافق
ایران و اعضای گروه 1+5 از همان نخستین روزهای روی کار آمدن دولت یازدهم مذاکرات متعددی را با هدف دستیابی به توافق نخست هسته‌ای برگزار کردند که ماحصل آن همان توافق معروف ژنو است. این مذاکره‌کنندگان سه بار هم در وین گردهم آمدند تا در رابطه با چند و چون تدوین پیش‌نویس توافق جامع هسته‌ای به اجماع نظر دست پیدا کنند که بر اساس اظهارات اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران سند آن نیز در حال تدوین است. در آن سوی ماجرا، مقامات آمریکایی هم می‌گویند با توجه به عزم راسخ تهران برای عادی‌سازی پرونده هسته‌ای‌اش و کاهش بار فزاینده تحریم‌ها متقاعد شده‌اند دستیابی به توافق با ایران امکان‌پذیر است. بر اساس گزارش روزنامه واشنگتن‌پست تهیه توافق موقت در ماه می سال 2013 یکی از نشانه‌های اهتمام ایران برای دستیابی به توافق هسته‌ای است و بر همین اساس نیز مقامات آمریکایی معتقدند می‌توان تا پیش از پایان موعد مقرر (20 جولای) به توافق جامع دست یافت.
البته با وجود دیدگاه مثبت برخی از مقامات دولت اوباما نسبت به امکان دستیابی به توافق هسته‌ای با تهران، «رابرت آینهورن» یکی از اعضای سابق تیم مذاکره‌کننده ایران و آمریکا که ارتباطات بسیار نزدیکی با مقامات فعلی کاخ سفید دارد، به اوباما پیشنهاد می‌کند که ضمن برآورده ساختن نیازهای هسته‌ای محدود ایران، این تضمین را به دست آورد که ساختار گسترده زیربناهای هسته‌ای تهران برای ساخت سلاح (هسته‌ای) به کار گرفته نمی‌شود، تاسیسات هسته‌ای در فردو تنها به مکانی برای تحقیق و توسعه سانتریفوژهای جدید و سایر تحقیقات هسته‌ای مبدل می‌شود و سانتریفوژهایی که اکنون در فردو قرار دارد باید به مکان‌های مورد نظارت منتقل شود. وی تاکید می‌کند باید این اطمینان حاصل شود که تاسیسات آب سنگین اراک به گونه‌ای تغییر یابد که توانایی تولید پلوتونیوم آن به شدت کاهش پیدا کند چرا که تغییر سوخت این رآکتور به اورانیوم غنی‌شده، توانایی تولید ایزوتوپ‌های پزشکی را افزایش می‌دهد.
با وجود آنکه اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران تاکید می‌کنند که یکی از اهداف ما از نشستن پای میز مذاکرات امکان ادامه فعالیت‌های هسته‌ای به عنوان یکی از اعضای ان‌پی‌تی است اما آینهورن در طرح پیشنهادی خود به مقامات واشنگتن این ایده را مطرح می‌کند که باید نظارت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران حتی از پروتکل الحاقی نیز فراتر رود و این نظارت‌ها باید شامل «دسترسی گسترده‌تر و در دفعات بیشتر نیروهای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نصب گسترده‌تر تجهیزات نظارتی و کنترلی و نیز استفاده بیشتر از تجهیزات نظارت از راه دور و آنلاین باشد».
پیشنهادات این مقام آمریکایی نسبت به ارائه یک سیاست سختگیرانه در گام نهایی توافق هسته‌ای این دیدگاه را تقویت می‌کند که ممکن است برخی از چهره‌های سیاسی این کشور که اتفاقاً در زمره مشاوران رئیس‌جمهور آمریکا قرار دارند، هنوز درک درستی نسبت به لزوم همکاری با تهران در عادی‌سازی پرونده هسته‌ای‌اش نداشته باشند و هر آن ممکن است که قطار مذاکرات هسته‌ای را از ریل خارج کنند.
هرچند که به نظر می‌رسد این دیدگاه بدبینانه تنها در میان سیاستمداران آمریکایی شیوع پیدا کرده باشد آنچنان که خاویر سولانا مسوول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سلف پیشین کاترین اشتون با ابراز خوش‌بینی نسبت به دستیابی به توافق جامع هسته‌ای با تهران اظهار می‌دارد: «آنچه به دست آمده است بیشتر از انتظار من بود و فراز و نشیب‌های کمتری وجود داشت. ما باید بسیار محکم و پابرجا باشیم و به فعالیت ادامه دهیم.» وی با بیان این مطلب که چالشی بزرگ پیش روی مذاکره‌کنندگان پرونده هسته‌ای ایران وجود دارد، تاکید می‌کند: «با وجود همه مشکلات، دستیابی به راه‌حل ممکن است. ما برای دستیابی به راه‌حل باید از قدرت خلاقیت خود استفاده کنیم. اگر این موضوع حل شود، مسائل بسیار زیاد دیگری در منطقه حل می‌شود.»
البته دیدگاه خوش‌بینانه این مقام اروپایی در میان مقامات ایرانی نیز ریشه دوانده است. به طوری که رئیس دولت اعتدال‌گرا نیز با بیان اینکه مسائل سختی پیش روی ما قرار دارد، خاطرنشان می‌کند: «پیشرفت‌هایی صورت گرفته است و اگر با همین روند ادامه یابد، می‌توان ظرف شش ماه به توافق نهایی رسید.» روحانی با تاکید بر اظهارات اعضای تیم مذاکره‌کننده ایرانی که توافق جامع را به معنای لغو تمامی اشکال تحریمی عنوان می‌کنند، یادآور می‌شود: «این توافق نهایی به معنای رفع همه تحریم‌ها و ایجاد مناسبات پولی و مالی با دنیا خواهد بود.»
خوش‌بینی نسبت به گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و 1+5 در حالی ابراز می‌شود که طرفین خود را برای تدوین پیش‌نویس توافق جامع در اردیبهشت و در مقر اروپایی سازمان ملل در وین آماده می‌کنند. با توجه به انتشار گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در آن رسماً به تایید خنثی‌سازی نیمی از ذخایر اورانیوم 20 درصد ایران پرداخته است ایران می‌تواند از موضع بهتری در پای میز مذاکرات حاضر شود و حسن‌نیت خود را در اجرای گام نخست توافق ژنو به عنوان برگ برنده‌ای به حریف عرضه کند.
دلارهای نفتی در راه ایران
پس از انتشار گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران، واشنگتن اعلام کرد 450 میلیون دلار از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران را پرداخت می‌کند. مری هارف سخنگوی وزارت خارجه آمریکا می‌گوید: «بر اساس اطلاعات آژانس و تعهدات آمریکا در برنامه اقدام مشترک، وزارت خزانه‌داری آمریکا گام‌های لازم را برای آزادسازی 450 میلیون دلار از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران برمی‌دارد.» وی می‌افزاید: «اگر ایران همچنان به تعهدات خود عمل کند، آمریکا و دیگر شرکای بین‌المللی نیز به تعهدات خود نسبت به توافق 24 نوامبر عمل خواهند کرد.»
بر اساس این گزارش بانک مرکزی ایران نیز با تایید عدم ورود پول‌های آزاد‌شده نفت به داخل کشور اعلام کرد تاکنون طی سه قسط 55/1 میلیارد دلار آزاد شده که یک قسط به حساب ایران در بانک سوئیسی و دو قسط به بانک مسقط منتقل شده است و با استفاده از زمینه‌های ایجاد‌شده و بهره‌گیری از سه بانک ژاپنی و یک بانک سوئیسی، سه میلیارد دلار از منابع موجود در بانک مرکزی ژاپن به حساب بانک‌های ایرانی نزد بانک‌های یادشده منتقل شده است. غربی‌ها می‌گویند هدف از انتقال این پول‌ها، بهره‌گیری از آنها برای تامین بهای کالاهای اساسی و دارویی ایران است. بر اساس تفاهم ژنو، بانک مرکزی کشورمان مجاز است از منابع حاصل از صادرات نفت به صورت نامحدود برای واردات کالاهای اساسی و دارو و واردات کالاهای مورد نیاز اقدام کند. اگر ایران و 1+5 با همین فرمان برای اجرای توافق ژنو حرکت کنند و یکی از طرفین مذاکره‌کننده با طرح بهانه‌های واهی میز مذاکرات را برهم نزند شاید بتوان امیدوار بود آنچنان که حسن روحانی و اعضای تیم مذاکره‌کننده ایرانی می‌گویند ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن شاهد لغو یکباره تمامی اشکال تحریم‌ها باشیم. هرچند که تجربه نشان داده است تا زدن سوت
دقیقه 90 از حصول نتیجه اطمینان نداشته باشیم.
دیدگاه تان را بنویسید