همنشینی با همسایه

به فاصله دو هفته، روسای جمهور دو کشور همسایه به ایران آمدند. همسایگانی که یکی چهارمین صادرکننده بزرگ به ایران است و دیگری پنجمین واردکننده بزرگ محصولات ایرانی. اما هر چه سفر رجب ‌طیب‌اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه به تهران سیاسی بود و سیاست‌زده، سفر محمد اشرف‌غنی، رئیس‌جمهور افغانستان چارچوب‌های اقتصادی داشت و بر روابط تجاری دو کشور متمرکز شد. به همین دلیل هم بود که بر خلاف اردوغان، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های سفر رئیس‌جمهور افغانستان، حضور در اتاق بازرگانی ایران بود. آنجا که اشرف‌غنی به همراه وزرای خارجه، مالی و معادن افغانستان روبه‌روی تجار و صنعتگران ایرانی نشست و کشورش را «قلب آسیا» معرفی کرد؛ قلبی که در صورت ایجاد زیرساخت‌ها و شبکه حمل‌ونقل، می‌تواند به «بزرگ‌ترین قدرت اقتصادی آسیا» هم تبدیل شود. رئیس‌جمهور افغانستان از «موقعیت جغرافیایی»، «آب و زمین»، «نفت و گاز»، «پول» و «فرهنگ و تشخص (حیثیت ملی)» به‌عنوان پنج ظرفیت ویژه کشورش نام برد و نقشه‌های اقتصادی خود برای افغانستان را این‌گونه توضیح داد: «با برنامه‌ریزی‌هایی که داریم، ظرف 10 سال آینده به بزرگ‌ترین صادرکننده مس و آهن در دنیا تبدیل خواهیم شد و در آینده نزدیک نیز صادرات عمده بازار طلا را در دست خواهیم گرفت.»

اشرف‌غنی با این حال از وضع فعلی اقتصاد و تجارت کشورش ابراز نارضایتی کرد و از جمله گفت: «افغانستان کشوری است که باید صادرکننده عمده مواد غذایی باشد؛ اما در حال حاضر سالانه حدود چهار میلیارد دلار مواد غذایی وارد کشور ما می‌شود.» بر اساس همین نکته، او از یک‌طرفه بودن مبادلات تجاری ایران و افغانستان انتقاد کرد و گفت: «اگرچه آمار رسمی از حجم مبادلات تجاری بین دو کشور نداریم، اما تخمین زده می‌شود که صادرات ایران به افغانستان 30 برابر واردات از افغانستان باشد.» (آمارهای گمرک ایران، ارزش صادرات غیرنفتی ایران به افغانستان در سال 1393 را دو میلیارد و 388 میلیون دلار اعلام کرده است.)

غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران هم که میزبانی رئیس‌جمهور افغانستان را بر عهده داشت، حق مهمان‌نوازی را به جا آورد و در حضور او گفت: «ایران در پی آن است که روابط و مناسبات اقتصادی خود را با کشورهای همسایه و مسلمان افزایش دهد؛ به همین دلیل افغانستان از اولویت ویژه‌ای برای ایران برخوردار است.»