سبد انرژی مصرفی ایرانیان هنوز از خورشید خالی است
انرژی خورشیدی در ایران
در یکی از کوچه‌های منتهی به خیابان سعدی تهران، ساختمانی چهارطبقه قرار دارد که به گفته بنیانگذار آن، اولین ساختمان پاک در شهر تهران به حساب می‌آید.
در یکی از کوچه‌های منتهی به خیابان سعدی تهران، ساختمانی چهارطبقه قرار دارد که به گفته بنیانگذار آن، اولین ساختمان پاک در شهر تهران به حساب می‌آید؛ پاک به این معنا که تولید انرژی آن توسط سلول‌های خورشیدی صورت می‌گیرد و روشنایی آن به صورت هوشمند و با استفاده از لامپ‌های LED به جای لامپ‌های کم‌مصرف تامین می‌شود. «ساختمان خورشیدی» بر اساس آنچه سعید افشار، مدیرعامل شرکت هوراند و پایه‌گذار این ساختمان می‌گوید، در تامین الکتریسیته کاملاً خودکفاست و با استفاده از انرژی خورشید، ضمن صرفه‌جویی در مصرف برق و کاهش هزینه‌های مربوطه، سالانه از ورود 5/4 تن دی‌اکسیدکربن به هوا جلوگیری می‌کند. ساختمان 3 میلیارد تومانی خیابان نادری، در ایران اولین و ظاهراً تنها نمونه از نسل ساختمان‌هایی است که دوستدار محیط زیست به شمار می‌روند و از یک منبع تجدیدپذیر برای تولید انرژی استفاده می‌کنند.
انباشت و تولید برق
در پشت بام ساختمان خورشیدی چهارطبقه خیابان نادری، پانل‌های خورشیدی قرار داده شده است. با استفاده از این پانل‌ها، انرژی خورشیدی به برق تبدیل می‌شوند. برق بعد از ذخیره‌سازی، در ساختمان توزیع می‌شود و با این کار دیگر نیازی به استفاده از برق شهری نیست. این پانل‌های خورشیدی الزاماً نیازی به حضور مدام و مستقیم نور خورشید ندارند. حتی در هوای ابری نیز وجود نور محیط می‌تواند باعث ایجاد برق شود، هرچند در نهایت، بازده بسیار کاهش می‌یابد و ممکن است برای مصرف کافی نباشد. با وجود این، در اختیار داشتن سیستم ذخیره‌سازی برق می‌تواند این مشکل را مرتفع کند. به سیستم‌هایی که اتصالی به شبکه برق شهری ندارند و با ذخیره‌سازی، انرژی را در مواقعی که تولید برق کافی نیست تامین می‌کنند، مجزا از شبکه (Off-Grid) گفته می‌شود. در نقطه مقابل سیستم‌هایی وجود دارند که به شبکه متصل هستند و در زمانی که انرژی تولیدی بیش از حد مورد نیاز باشد، به تغذیه شبکه برق سراسری کمک می‌کنند و علاوه بر آن در مواقعی که برق تولیدی صفحات کافی نیست، از شبکه برق سراسری کمک می‌گیرند. به این سیستم‌ها، متصل به شبکه
(On-Grid) گفته می‌شود. هر دو نوع این سیستم در ساختمان خورشیدی وجود دارد و مورد استفاده قرار می‌گیرند. نوع دوم به دلیلی سادگی و ارزانی بیشتر و همچنین مفید بودن در اغلب نقاط کشور (که به شبکه برق دسترسی دارند و حتی می‌توانند به تولید برق کشور بیفزایند) با استقبال بیشتری مواجه است. از پانل‌های خورشیدی به جز تامین برق یک ساختمان، می‌توان به اشکال دیگری هم استفاده کرد. استفاده از چراغ‌های خورشیدی در مناطقی که برق‌رسانی به آنها دشوار است یکی از این راه‌حل‌هاست. در این چراغ‌ها، پانل‌های خورشیدی و سیستم‌های ذخیره‌سازی بر روی یک پایه مستقر است و با ذخیره‌سازی انرژی طی روز، در شب می‌توان روشنایی را از محل ذخیره‌شده تامین کرد. نمونه‌هایی از این چراغ‌ها هم‌اکنون در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، هرچند در نهایت با توجه به هزینه و همچنین مسائل امنیتی، هنوز فراگیر نشده است. البته تولید برق، تنها کاربرد استفاده از انرژی خورشید نیست. تمرکز انرژی خورشید برای مصارف گرما نیز راه‌حلی است که در مناطق گرم و با تابش زیاد نور خورشید، می‌تواند جایگزین استفاده از گاز طبیعی یا برق برای مصارفی مثل گرم کردن آب (برای نظافت یا استحمام)
شود. روشی که به صورت سنتی قرن‌هاست مورد استفاده قرار می‌گیرد و اکنون با شیوه‌های جدید، علاوه بر گرمایش، برای سرمایشی یا شیرین کردن آب هم به‌کار می‌رود.
انرژی خورشیدی در ایران
انرژی خورشیدی همچون انواع دیگر انرژی تجدیدپذیر، در ایران با استقبال زیادی مواجه نشده است. علاوه بر دلایلی همچون پیچیدگی نسبی فناوری و هزینه بالا، شاید بتوان فراوانی منابعی همچون نفت و گاز و ارزانی نسبی سوخت‌های فسیلی را از اصلی‌ترین عللی دانست که موجب شده است این انرژی‌ها به صورت گسترده مورد استفاده قرار نگیرند. با وجود این، سازمانی دولتی در وزارت نیرو، مسوولیت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و از جمله خورشیدی را در ایران بر عهده دارد. سازمان انرژی‌های نو ایران موسوم به سانا، پروژه‌های متعددی را در زمینه انرژی خورشیدی در ایران در دست بهره‌برداری و اجرا دارد. پروژه‌هایی همچون برق‌رسانی فتوولتاییک به تعدادی از روستاهای سراسر ایران به ظرفیت 386 کیلووات و نیروگاه‌های فتوولتاییک 97 کیلووات سرکویر سمنان، 30 کیلووات طالقان و 5 کیلووات دربید یزد از جمله این پروژه‌ها هستند. با مقایسه این میزان تولید و ظرفیت تولید بیش از 69 هزار مگاوات برق در کشور، می‌توان متوجه شد انرژی خورشیدی سهم بسیار ناچیزی در تولید برق کشور دارد. بر اساس آمارهای رسمی، سهم کل انرژی‌های نو از
ظرفیت نصب‌شده نیروگاهی کشور، معادل 32/0 درصد است.
مشوق‌هایی برای انرژی خورشیدی
با وجود آنکه کشور ایران به لحاظ تولید برق نسبتاً خودکفا محسوب می‌شود و در این میان انرژی خورشیدی نقش چندانی ندارد، محدود، گران و آلوده‌کننده بودن سوخت‌های متعارف فسیلی را می‌توان از جمله عواملی دانست که حرکت به سمت انرژی خورشیدی را در آینده تسریع خواهد کرد. به نظر می‌رسد در این میان اصلی‌ترین مشوق، پرداخت یارانه به مصرف انرژی پاک تولیدشده از خورشید باشد. به گفته سعید افشار، مدیرعامل شرکت هوراند که در زمینه انرژی‌های خورشیدی نیز فعالیت می‌کند، تولید هر کیلووات انرژی خورشیدی در شرایط فعلی حدود 1100 تومان هزینه دارد که بسیار بالاتر از نرخی است که دولت برای خرید برق در نظر دارد. به نظر او و برخی کارشناسان، خرید انرژی خورشیدی از بخش خصوصی و پرداخت این مابه‌التفاوت به صورت یارانه، بهترین مشوقی است که موجب می‌شود تولید و مصرف انرژی خورشیدی در کشور افزایش یابد. در این میان، در درازمدت و با در نظر گرفتن کاهش هزینه‌های ناشی از بیماری‌های تنفسی و آلودگی‌های زیست‌محیطی، و همچنین کاهش اتکا به منابعی از جمله گاز طبیعی و در نتیجه فراهم شدن امکان استفاده از
آنها برای مصارفی همچون صادرات، این یارانه نیز توجیه‌پذیر خواهد بود. در نقطه مقابل نیز گفته می‌شود با توجه به برخورداری کشور از ذخایر عظیم نفت و گاز و مزیت نسبی ایران در این زمینه، به لحاظ اقتصادی حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر چندان به صرفه نیست. البته با در نظر گرفتن هزینه‌های ناشی از آلودگی، شاید بتوان در مساله استفاده گسترده از سوخت‌های ارزان فسیلی تا حدودی تجدیدنظر کرد. ضمن آنکه با توجه به عدم برداشت متناسب با ظرفیت بالای منابع طبیعی نفت و گاز، عملاً کشور در فصول سرد با کمبود گاز مواجه می‌شود، در حالی که با افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر و از جمله انرژی خورشیدی، می‌توان تراز منفی گاز را تا حدودی کاهش داد. هم‌اکنون بیش از 36 درصد ظرفیت برق نصب‌شده در کشور را نیروگاه‌های گازی تامین می‌کنند که بالاترین رقم در میان تمامی انواع نیروگاه‌ها را تشکیل می‌دهد. با فعال‌سازی ظرفیت طبیعی کشور در استفاده از انرژی خورشیدی در سطح خانگی، حتی امکان تزریق بخشی از مازاد برق تولیدی به شبکه سراسری نیز وجود دارد. این مساله با توجه به تابش خورشید در کشور و پتانسیل بالای بسیاری از مناطق جنوبی کشور در تولید برق با استفاده از
انرژی خورشیدی، می‌تواند نیاز به افزایش ظرفیت نیروگاهی متکی به سوخت‌های فسیلی را به طور کامل نیز مرتفع کند. متوسط تابش در کشورمان حدود 5/4 تا 5/5 کیلووات ساعت بر متر مربع در روز تخمین زده می‌شود که رقمی نسبتاً بالا به حساب می‌آید. بر اساس اطلاعات سازمان انرژی‌های نو کشور، اگر مساحتی معادل 100 در 100 کیلومتر مربع را به ساخت نیروگاه خورشیدی فتوولتاییک اختصاص دهیم، برق تولیدی آن معادل کل تولید برق کشور در سال 1389 خواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید