بازارهای نفت

محمد بن سلمان نایب‌ ولیعهد عربستان به تازگی به آژانس خبری بلومبرگ گفت: بهای نفت اصلاً برای ما اهمیتی ندارد؛ چه 30 دلار، چه 70 دلار برای ما یکسان است. اما این سخنان را از جانب فردی که در بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده نفت جهان مقام مهمی دارد باید با دیده احتیاط نگریست. سقوط بهای نفت میلیاردها دلار هزینه برای کشور به همراه دارد، رتبه اعتباری کشور را تهدید می‌کند و این کشور را از یک بستانکار به بدهکار تبدیل می‌سازد. هفته گذشته این کشور 10 میلیارد دلار از بانک‌های جهانی درخواست کرد. اما این ادعا کاملاً هم توخالی نیست. عربستان سعودی مصمم است هیچ فرصتی در اختیار تولیدکنندگان دارای هزینه‌های بالا قرار ندهد. هر چند کاهش بهای نفت خسارت‌هایی را بر امور مالی کشور تحمیل می‌کند.
در جلسه‌ای که 17 آوریل در دوحه پایتخت قطر برگزار شد، عربستان سعودی توافقنامه بین تولیدکنندگان عضو و غیر عضو اوپک (مانند روسیه) برای افزایش قیمت جهانی نفت از طریق تثبیت سطح تولید نفت در میزان ماه ژانویه خود را بلوکه کرد. هر چند اجرای چنین توافقی بیشتر یک خیال‌پردازی بود. آن‌گونه که کارول نخله از شرکت مشاوره کریستال انرژی می‌گوید، روسیه در حال حاضر بالاترین سطح تولید خود را دارد و به هیچ عنوان نمی‌توان آن را مجبور ساخت که به توافق تثبیت تولید پایبند بماند. ایران که مصمم است تولید خود را به سطح دوران قبل از تحریم‌ها برساند اعلام کرد در این اجلاس شرکت نمی‌کند.
ظاهراً شاهزاده محمد درست در آستانه امضای توافقنامه مذاکره‌کنندگانش را وادار کرد از آن کنار بکشند. او اصرار داشت عربستان سعودی فقط در صورتی تولید را تثبیت می‌کند که ایران اقدامی مشابه انجام دهد. برخی از شرکت‌کنندگان در اجلاس از این اقدام او خشمگین شدند. دل پینو وزیر نفت ونزوئلا با عصبانیت گفت: هیات سعودی هیچ اختیاری برای تصمیم‌گیری در هیچ‌ زمینه‌ای نداشت.
دهه‌ها بود که مذاکره‌کنندگان زبردستی مانند علی النعیمی وزیر نفت عربستان هدایت سیاست‌های این کشور را بر عهده داشتند. اما اکنون سیاست‌ها در دست شاهزاده‌ای 30ساله است که اعتقاد دارد کاهش بهای نفت به انگیزه او برای اجرای اصلاحات در عربستان کمک و ایران بزرگ‌ترین رقیب منطقه‌ای را تضعیف می‌کند. جیسون بورداف از مرکز سیاست‌های انرژی جهانی در دانشگاه کلمبیا می‌گوید: سال‌هاست که به ما گفته می‌شود سیاست نفتی عربستان تحت تاثیر ملاحظات بازرگانی و اقتصادی قرار دارد اما آنچه در دوحه اتفاق افتاد به نظر می‌رسد بیشتر یک بعد ژئوپولتیک دارد و آن هم اعمال فشار بر ایران است.
کاملاً به طور اتفاقی، اجلاس دوحه با آغاز اعتصاب سه‌روزه در کویت همزمان شد که به طور موقت میزان تولید در این کشور را کاهش داد. این رویداد نشان داد تلاش برای تحمیل تثبیت سطوح تولید از همان ابتدا تا چه اندازه ساده‌لوحانه بوده است: کاهش بهای نفت خود باعث شد عرضه جهانی کمتر شود. اعتصاب کویت نتیجه کاهش دستمزدهای بخش دولتی به خاطر کاهش درآمدهای نفتی بود. بنگاه خدمات نفتی شلومبرگر می‌گوید فعالیت‌های خود را در ونزوئلا کاهش می‌دهد. چرا که شرکت نفت دولتی این کشور پولی ندارد که بتواند کارمزدها را بپردازد. دلالان نفتی می‌گویند دیگر نمی‌توانند برای تجارت با ونزوئلا اعتبارنامه (LC) دریافت کنند. آنها همچنین از معامله با سایر کشورهای وابسته به نفت (مانند نیجریه) هراس دارند.
به گفته جان کاستلانو از شرکت مشاوره بدهی آلکس، تثبیت واقعی تولید (فریز نفتی) در آمریکا اتفاق می‌افتد. او پیش‌بینی می‌کند امسال در مقایسه با سال گذشته تعداد بیشتری از تولیدکنندگان نفت شیل درخواست ورشکستگی خود را در دادگاه‌های آمریکا مطرح کنند؛ چرا که آنها در سال‌های رونق نفتی وام‌های سنگینی گرفتند تا تولید را بالا ببرند. در 14 و 15 آوریل، دو شرکت نفتی انرژی XXI و گودریچ پترولیوم از دادگاه درخواست کردند تحت پوشش قانون «فصل 11» قرار گیرند. آن شرکت‌هایی که هنوز به فعالیت خود ادامه می‌دهند نیز دیگر پولی برای سرمایه‌گذاری در حفظ تولید ندارند. بنا بر گزارش سازمان اطلاعات انرژی، این وضعیت باعث شده است تولید نفت شیل در مقایسه با دوران اوج خود به میزان 600 هزار بشکه در روز کمتر شود. این اتفاق بیش از هر اقدام دیگر اوپک بر قیمت نفت تاثیر می‌گذارد.
منبع: اکونومیست