انحراف سکه از «کالای مصرفی» به «سرمایه‌ای»

ثبات قیمت و بازار دلار طی یک هفته گذشته قیمت سکه را در بازار با تغییرات نسبتاً ملایمی همراه کرد، به طوری که سکه نقدی در بازار آخرین قیمت (چهارشنبه 8 آبان) نسبت به قیمت روز پنجشنبه (2 آبان) تغییری نداشت، در حالی که در روزهای میان هفته قیمت تا سه هزار تومان نوسان افزایشی و کاهشی داشت. این در شرایطی است که اونس جهانی روز پنجشنبه (2 آبان) 1343 دلار بود که ‌این رقم با روندی افزایشی تا هزار و 360 دلار نیز رسید، هرچند نوسانات اخبار مرتبط با نشست فدرال‌رزرو قیمت‌ها را به سطوح گذشته بازگرداند. به این ترتیب اونس طلا با رشد محدود قیمت همراه بود اما این رشد قیمت در بازار طلا و سکه داخل نمایان نشد، در حالی که عید غدیر زمان مناسبی برای افزایش شدید قیمت این محصول در بازار بود که برخلاف پیش‌بینی‌ها، این موضوع تاثیر محسوسی روی قیمت طلا و سکه نگذاشت. به عقیده کارشناسان، بازارهای طلا و سکه در ماه‌های اخیر در رقابت با سایر بازارها از نمره قابل دفاعی برخوردار نبودند و طبعاً نمی‌توانند گزینه‌های جذابی برای سرمایه‌گذاری باشند، اما اینکه چرا تقاضای حقیقی در بازار نیز کاهش یافته موضوع دیگری است که قابل تامل است.
به گفته یکی از فعالان بازارهای مالی، کارکرد طلا و به خصوص سکه در سال‌های اخیر تغییر یافته و این مساله بر تقاضای واقعی برای این کالا اثر گذاشته است. به گفته صبایی، متاسفانه سکه با از دست دادن وجهه مصرفی خود و قرار گرفتن در کانال سرمایه‌گذاری، پله‌های رشد را یکی پس از دیگری پیموده و همین امر به تدریج جایگاه این کالا را در نگاه معامله‌گران نیز تغییر داده است، ضمن آنکه قیمت این کالا در حال حاضر چنان افزایش یافته که دیگر تقاضای مصرفی برای آن مقرون به صرفه نیست و تنها برای مصارف طلاسازی از سکه استفاده می‌شود که دلیل آن نیز عیار بالاتر طلای به کار گرفته شده در سکه است. او معتقد است به مدد همین تغییر رویکرد معاملاتی بود که قیمت سکه منحرف شد و متاسفانه دولت نیز در بوق این افزایش قیمت دمید و به بهانه تنظیم بازار سکه، اصل موضوع را کنار گذاشت و اتفاقاً خود بانک مرکزی دست به کار شد و از آب گل‌آلود سکه به نفع خود ماهی گرفت. بانک کارگشایی، حراج سکه، بازار آتی، ورود کاغذبازی برای معاملات سکه و مواردی از این دست اگرچه به ظاهر با هدف تنظیم بازار سکه در دستور کار قرار گرفته بود اما هیچ‌یک این مساله مهم و اساسی را که اصولاً سکه ابزار سرمایه‌گذاری نیست در نظر نگرفت و همان شد که نباید می‌شد. این کارشناس بازارهای مالی معتقد است بررسی‌های تکنیکال بازار طلا و سکه نشان می‌دهند این بازار در حال حاضر تمایلی به افزایش ندارد و تنها جهش‌های شدید اونس قادر است مسیر آن را عوض کند و این مساله باعث شده است تقاضا برای میزان بالایی از سکه که در جامعه در سال‌های اخیر تزریق شده قابل توجه نباشد. به عقیده او، با توجه به قیمت اونس در بازار و قیمت سکه در بازار داخل نمی‌توان انتظار داشت قیمت‌ها بیش از این کاهش یابند. در این بین اما در بازار آتی هم قیمت‌های انواع سررسیدهای موجود (آبان تا بهمن) روند متعادلی را پشت سر می‌گذارد. نگاهی به حجم معاملات در هفته گذشته نشان می‌دهد میزان استقبال از این بازار به شدت کاهش یافته است. دو سال پیش حجم معاملات در این بازار به 40 هزار مورد نیز می‌رسید در حالی که میانگین هفته گذشته برای معاملات این بازار سه هزار معامله بود. این در شرایطی است که حجم معاملات سه ماه پیش با اتخاذ تصمیماتی از طرف بورس کالا دوباره مسیر افزایشی به خود گرفته بود و به سقف 14 هزار معامله رسید؛ اقداماتی همچون کاهش وجه تضمین و افزایش تعداد سررسیدها. اما این اقدامات در هفته‌های اخیر دیگر جواب نمی‌دهد، به این معنا گه اگرچه بورس کالا دوباره وجه تضمین را در حدود 450 هزار تومان دیگر کاهش داد اما نتوانست انگیزه‌های کافی را برای خرید سکه‌های آتی ایجاد کند. وجه تضمین در حال حاضر به 50 درصد رقم سال قبل رسیده است. به گفته کارشناسان، بازار از بعد انگیزه‌های خرید و سرمایه‌گذاری به کف رسیده و در شرایط کف نمی‌توان مشوق‌های موجود را برای تداوم روندهای مثبت و صعودی کافی دانست و این در حالی است که بورس کالا شاید به فکر راهکارهایی است تا بتواند بر اساس آنها مانع از متلاشی شدن این بازار شود، به عنوان نمونه بورس کالا در تلاش است تا محصولات دیگری همچون زیره را عرضه کند، اما زیره کجا و سکه طلا کجا؟