دستگیری جاسوسان

کدام یک از دیپلمات‌های خارجی در کشور شما جاسوس هستند؟ کدام یک از جاسوس‌های شما مامور دوجانبه است؟ و کدام یک از رهبران خارجی قصد دارد کشور همسایه خود را بمباران کند؟ همه دولت‌ها برای پیدا کردن پاسخ این سوالات تقلا می‌کنند. ماموران مخفی آمریکا اعتقاد دارند زبان بدن می‌تواند در این راه مفید باشد.
شناسایی جاسوسان به اندازه شناسایی لزلی نیلسون در فیلم «جاسوس سخت» آسان نیست. دیپلماتی که به کسوت جاسوس در می‌‌آید هنگام رها کردن کار عادی خود و روی آوردن به امور جاسوسی دچار اضطراب می‌شود. به گفته جو ناوارو مامور سابق اف‌بی‌آی، یک مامور کارکشته ضدجاسوسی می‌تواند این تغییرات را در زبان بدن آن دیپلمات مشاهده کند. افرادی که چیز مهمی را پنهان می‌کنند به صورت ناخودآگاه لباس‌ها، حالات چهره، ادا و اطوار و طرز راه رفتن خود را تغییر می‌دهند. آنها همچنین روش سیگار کشیدن، بررسی ساعت برای مشاهده زمان و میزان فاصله تا ویترین مغازه‌ها در هنگام ایستادن را عوض می‌‌کنند. آقای ناوارو بیش از این توضیحی نمی‌دهد چراکه او و همکارانش هنوز از این اطلاعات استفاده می‌کنند.
یکی از موفقیت‌های برنامه تحلیل رفتاری اف‌بی‌آی در سال 1999 و هنگامی آشکار شد که ماموران آموزش‌دیده توسط آقای ناوارو متوجه نشانه‌های غیرکلامی در رفتار یک دیپلمات روس شدند. جست‌وجوی آنها به کشف یک دستگاه استراق سمع در وزارت کشور آمریکا منجر شد. به گفته آقای ناوارو اکنون تقریباً همه ماموران امنیتی فدرال از زبان بدن استفاده می‌کنند.
به عنوان مثال به گفته والری هندرسون سخنگوی پنتاگون، یکی از اندیشکده‌های این نهاد به نام دفتر ارزیابی شبکه از سال 2009 تقریباً 300 هزار دلار در سال را برای تفسیر زبان بدن رهبران جهان هزینه می‌کند. «پروژه نشانه‌های بدن» اسامه‌بن‌لادن و تعداد زیادی از رهبران خشن جهان را در فهرست تحلیل الگوهای حرکتی قرار داده بود. به گفته مارتا دیویس یکی از مشاوران سابق پیمانکاران دفاعی آمریکا «تحلیل و درک یک ویدئوی 30 دقیقه‌ای ممکن است 20 ساعت طول بکشد». نمی‌توان صرفاً با نگاه کردن به بی‌قراری فرد ادعا کرد او دروغ می‌‌گوید. بلکه باید در جست‌وجوی حالت‌هایی بود که به بررسی بیشتری نیاز دارند. به عنوان مثال، هنگام انکار کردن یک موضوع فرد ممکن است سر خود را بیش از حد معمول تکان دهد.
منتقدان این روش هشدار می‌دهند که می‌توان با تمرین حرکاتی را برای گمراه کردن طرف مقابل اجرا کرد. اما به گفته پل اکمان از موسسه مشاوره زبان بدن اکمان در کالیفرنیا «حرکات بسیار کوچکی که گاه ممکن است 04/0 ثانیه طول بکشد اغلب احساسات پنهان را لو می‌دهند». شرکت او به مشتریانی مهم از قبیل بخش ضدتروریسم اداره پلیس نیویورک، آژانس‌های اطلاعاتی و نیروهای ویژه خدمات می‌دهد. در برخی موارد حتی ماموران می‌‌خواهند مطمئن شوند که نجات‌یافتگان از یک حادثه آتش‌سوزی راست می‌گویند. اما معنای این حرکات بسیار کوچک همیشه مشخص نیست. به گفته آقای اکمان چهره مردی که در آستانه کشیدن ضامن یک کمربند انتحاری قرار دارد شبیه چهره فردی است که منزل خود را با اجاق‌گاز روشن ترک کرده باشد.
محیط و متن اهمیت زیادی دارند. به عنوان نمونه به حرکات بدن ولادیمیر پوتین در اواخر ماه فوریه و هنگامی که روسیه قصد الحاق کریمه را داشت توجه کنید. برخلاف سخنرانی‌های گستاخانه و شجاعانه، طرز ایستادن رئیس‌جمهور روسیه، حرکات چشم و سایر نشانه‌های غیرکلامی او نشان می‌داد از آنچه تظاهر می‌کند اعتماد به نفس کمتری دارد. اما پس از آنکه متوجه شد غرب قصد ندارد جلو او را بگیرد حرکات و طرز ایستادن‌اش بهتر و محکم‌تر شد.
سایر دولت‌ها نیز به زبان بدن علاقه‌مندند. در سال 1979 آماتزیا بارام در مقاله‌ای در یک مجله اسرائیلی نوشت که حرکات بدن صدام حسین نشان می‌دهد او تا حدی از اسرائیل متنفر است اما تنفرش از ایران به اندازه‌ای است که به آن حمله خواهد کرد. 11 ماه بعد تانک‌های ارتش صدام وارد خاک ایران شدند. سازمان اطلاعات رژیم صهیونیستی بلافاصله آقای بارام را استخدام کرد و او اکنون در دانشگاه حیفا کار می‌کند. بارام همچنین پس از سقوط صدام به آمریکاییان مشاوره می‌داد. از سال 2007 آمریکا سالانه 900 میلیون دلار هزینه می‌کند تا زبان بدن مسافران در فرودگاه‌ها را بخواند. به گفته خانم دیویس این کار اتلاف پول است و چند ثانیه مشاهده کافی نیست به خصوص آنکه ناظران نیز مهارت کافی ندارند. اما اگر این اقدام به خوبی و با تمرکز بر افراد مشکوک صورت گیرد تحلیل زبان بدن می‌تواند به نتایجی ارزشمند بینجامد. آلن پیز که یک مشاور استرالیایی است، می‌گوید حداقل سه آژانس دولتی روسیه به او پول می‌دهند تا زبان بدن رهبران غربی از جمله باراک اوباما، دیوید کامرون و آنگلا مرکل را تفسیر کند.
منبع: اکونومیست