پیمایش راه شش‌ماهه در شش روز

خودروسازان و قطعه‌سازان که چند سالی است با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند علاوه بر تحریم و عدم واردات قطعات باکیفیت و هزینه‌های سنگین مالی که به علت تسهیلات با نرخ بهره بالا در سال‌های اخیر برای تامین سرمایه در گردش دریافت کرده بودند، چند ماهی است درگیر بحث جدیدی به نام کمپین نخریدن خودرو داخلی شدند که به مثابه نمکی بر زخم عمل کرد. پس از توافق هسته‌ای با موجی انتظاری مبنی بر سرمایه‌گذاری خودروسازان خارجی و واردات و تولید خودرو باکیفیت و با قیمت ارزان که در کشور جاری شد بسیاری تصمیم بر این گرفتند خودرو تولید داخل را در شرایط فعلی خریداری نکنند. جدا از بحث مقایسه کیفیت خودرو تولید داخل با نمونه خارجی آن، و صحیح یا غلط بودن اصل وجودی این کمپین اما حقیقت این است که خودروسازان از این امر تاثیر منفی بنیادی زیادی پذیرفتند و انبارهای آنها با افزایش موجودی محصول نهایی همراه شد. به طوری که اگر به آمار هفت ماه اول خودروسازان کشور نگاه کنیم کاهش بیش از پنچ‌درصدی تولید خودرو سواری و بیش از 55‌درصدی وانت و همچنین افت حدود 25‌درصدی در تولید کامیونت، کامیون و کشنده توجه را به خود جلب می‌کند.

دو غول خودروسازی کشور یعنی ایران‌خودرو و سایپا در نیمه اول امسال هرکدام به ترتیب 3 /6 درصد و 5 /9 درصد افت تولید داشته‌اند و همچنین مضاعف بر این افت تولید آمار فروش نیز نشان می‌دهد ایران‌خودرو بیش از 5 /18 درصد و سایپا نیز بیش از 23 درصد کاهش فروش ثبت کرده‌اند که این امر سبب شده طبق محاسبات بیش از 60500 دستگاه خودرو تا آخر شهریور در انبار ایران‌خودرو و همچنین حدود 35 هزار دستگاه در انبار سایپا خاک بخورد. در همین احوال که صورت مالی شش‌ماهه خودروسازان بازار سرمایه شامل ایران‌خودرو، سایپا، پارس‌خودرو، زامیاد، ایران‌خودرو دیزل و سایپادیزل حاکی از جمع زیان 855 میلیارد‌تومانی بود و فقط ایران‌خودرو توانسته بود با سود حدود 5 /27 میلیارد‌تومانی خود را در مدار مثبت حفظ کند، بسته خروج از رکود دولت مانند فرشته نجاتی به داد آنها رسید و عملاً دولت با یک تیر دو هدف را نشانه گرفت. یکی اجرای سیاست انبساطی و به نوعی تزریق پول با قیمت ارزان‌تر نسبت به تسهیلات بانکی فعلی به جامعه و دیگری حمایت از یکی از صنایع بزرگ کشور و تولید داخل. با طرح فروش اقساطی دولت که وام خودرو تا سقف 25 میلیون تومان با نرخ بهره 16 درصد و نهایتاً به اندازه 80 درصد قیمت خودرو برای خودروهای با ساخت داخل بیش از 40 درصد با شرایطی بسیار راحت‌تر از فروش لیزینگی‌ها که ضامن و مدارک درآمدی و... نیاز داشت در اختیار همگان می‌توانست قرار بگیرد، بانک مرکزی متعهد شد منابع را با نرخ 14 درصد در اختیار بانک‌ها قرار دهد و دو درصد حاشیه سود هم برای بانک‌ها لحاظ کند. سیاست انبساطی که پس از این چند سال فرو رفتن اقتصاد کشور در رکود به علت تحریم و اقتصاد ناکارآمد که باعث تورم بسیار بالا شده بود، پس از دوره کنترل تورم حال باید اجرایی می‌شد و اولین راه خود را کانال خودروسازان انتخاب کرد و بنا بر این شد که این وام برای حدود 100 هزار دستگاه خودرو تامین شود که حدوداً همان موجودی انبار شرکت‌ها می‌شد. برنامه زمانی که برای فروش این تعداد خودرو در نظر گرفته شده بود، بازه زمانی حدوداً شش‌ماهه بود ولی استقبال کم‌نظیر مردم از این وام که به علت نرخ پایین آن و دوره بازپرداخت مناسب آن که باعث کاهش قابل‌توجه مبلغ اقساط شده بود، قابل پیش‌بینی هم بود باعث شد راه شش‌ماهه در شش روز پیموده شود و طبق برخی از آمارها رکورد فروش در تاریخ شکسته شد و از یک مدل خودرو در این بازه چند روزه بیش از 37 هزار دستگاه به فروش رفت. آمار ثبت‌نام حدود 125 هزار عدد بود که در روزهای آخر بانک مرکزی محدودیت 110 هزار عددی قرار داد و این آمار حاکی از این است که انبار 100 هزار خودرویی که در نامه وزرا به رئیس‌جمهور هم به آن اشاره شده بود طبق هدف از پیش تعیین‌شده خالی شد و می‌توان گفت نیاز خودروسازان به نقدینگی هم در این شرایط بحرانی رکود بازار تا حد قابل‌توجهی مرتفع شد.

اما بد نیست در انتها به اوضاع سهام خودروسازان هم توجه داشته باشیم. اگر بخواهیم تحلیلی بنیادی از وضعیت فروش خودروسازان و بالاخص ایران‌خودرو و سایپا داشته باشیم، مشاهده می‌شود طرح فروش اقساطی قطعاً باعث خواهد شد با خالی شدن انبار این شرکت‌ها پیش‌بینی بودجه آنها برای سال جاری به راحتی محقق شود. سایپا که در نیمه اول سال کمتر از 35 درصد حجمی 362 هزار دستگاه فروش پیش‌بینی‌شده برای امسال را پوشش داده بود، در همین طرح توانست به میزان بیش از فروش سه ماه نیمه اول سال را حاصل کند. همچنین ایران‌خودرو هم که برای سال جاری پیش‌بینی فروش 510 هزار دستگاه داشته است و در نیمه اول سال 216 هزار اتومبیل فروخته و در همین طرح بیش از 50 هزار خودرو را فروخت آمار قابل‌توجهی محسوب می‌شود و می‌توان گفت خالی شدن انبارهای این خودروسازان حاکی از انتظار پوشش فروش بودجه آنهاست. بنابراین با وجود تعدیل منفی که در بودجه بر مبنای عملکرد شش‌ماهه خودروسازان شاهد بودیم که تعدیل سنگینی هم محسوب می‌شد و به عنوان مثال در ایران‌خودرو EPS 221 ریالی به 57 ریال کاهش یافت اما می‌توان حداقل این انتظار را داشت که دو غول بزرگ صنعت خودرو به پیش‌بینی فروش آخرین بودجه خود دست یابد.

جدول زیر هم عملکرد شش‌ماهه خودروسازان را نشان می‌دهد که البته طرح فروش اقساطی تا پایان سال می‌تواند باعث تغییرات مهمی در پارامترهای حداقل ایران‌خودرو و سایپا که بیشترین حجم فروش را در این طرح داشتند، شود.