رقابت نابرابر جاده و ریل

در طول سال‌های گذشته در وصف مزایای توسعه صنعت ریلی مطالب بسیاری نگاشته شده، از نقش آن در توسعه اقتصادی کشور گرفته تا مزیت ایمنی و مصرف پایین انرژی؛ اقدامات علمی و عملی از جایگاه مناسب در برنامه‌های توسعه کشور تا تصویب قوانین متعدد در حمایت از توسعه حمل‌ونقل ریلی.
از سوی دیگر توصیه اکید کارشناسان و اقتصاددانان بر مزایای توسعه این صنعت و نقش کلیدی آن در رشد اقتصادی نیز همواره در این سال‌ها مورد توجه بوده است. همچنین در کنار اشاره به مزایای این بخش به مشکلات و چالش‌های آن نیز به تفصیل پرداخته شده است. «کمبود منابع مالی»، «‌نبود سرمایه‌گذار داخلی»، «‌شرایط سخت برای سرمایه‌گذاران خارجی»، «کم‌توانی بخش خصوصی»، «رقابت نابرابر نرخ جاده و ریل»و... از جمله این مشکلات است که به نظر نمی‌رسد به آسانی رفع شوند.
آنچه مسلم است باور این مشکلات و به‌کارگیری راهکارهای منطقی برای حل آن است چرا که اهداف و برنامه‌های تدوین‌شده تمامی برنامه‌های توسعه‌ای کشور همه حکایت از انتظار معنادار نظام از بخش ریلی کشور دارد. اهدافی بلندپروازانه که برای تحقق آن تامین مالی بزرگی نیاز است.
به نظر می‌رسد کلاف سردر‌گم صنعت ریلی که حاصل سال‌ها بی‌برنامگی ناشی از فراهم نبودن بستر مناسب، نبود قوانین، سازوکارهای اجرایی پیشرو و مخدوش بودن فضای رقابتی به نفع حمل‌ونقل جاده‌ای است این روزها به دنبال رونق و سامان است اگر از راهکارهای پیشنهادی به نحو احسن بهره گرفته شود.
در این میان اما توجه به راه‌اندازی لیزینگ‌های بزرگ‌مقیاس و توانمندسازی بخش خصوصی با هدایت برنامه‌ای از سوی دولت، افزایش قیمت سوخت، آزادسازی تدریجی تعرفه بخش مسافری متناسب با کشش بازار، افزایش منفعت بخش خصوصی مالک ناوگان و تمایل به بازگرداندن منافع حاصله در چرخه مثبت سرمایه‌گذاری از نکاتی است که باید به آن توجهی عمیق شود.
نقش اساسی و کلیدی حمل‌ونقل ریلی به عنوان عامل ارتباط‌دهنده مراکز عرضه و تقاضا و عنصر تداوم‌بخش به فعالیت‌ها از دو بعد توسعه ملی و قیمت نهایی کالا و خدمات دارای اهمیتی خاص است. به نحوی که توجه دقیق و جامع به هریک از عوامل زیرساختی حمل‌ونقل ریلی در تامین بازده اجتماعی-‌اقتصادی جزو الزامات اصلی به ثمر رساندن اهداف رشد و توسعه به شمار می‌رود.
تاثیر غیرقابل انکار توسعه حمل‌ونقل ریلی بر رشد اقتصادی کار را به جایی رسانده که بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان برای افزایش رشد اقتصادی خود دست به دامان توسعه صنعت ریلی و ایجاد زیرساخت جدید برای پیش راندن رشد اقتصادی کشورشان شده‌اند. رقابت بر سر توسعه صنعت ریلی به دلیل تاثیر بسزای آن در افزایش رشد اقتصادی و دستیابی به اهداف توسعه‌ای کشورها، در شرایطی میان غول‌های اقتصادی درگرفته است که رشد اقتصادی چین، اقتصاد دوم جهان، در حال کاهش است و هند با رشد اقتصادی 5 /12 درصد در سال مالی گذشته، جایگاه نخست جهان را از این نظر به خود اختصاص داده است. دیگر کشورهای توسعه‌یافته و در مسیر توسعه نیز با شناسایی این کانال صعودی برای رشد اقتصادی اقدام به انجام سرمایه‌گذاری‌های کلان برای توسعه و نوسازی صنعت ریلی خود کرده‌اند.
بر این اساس به نظر می‌رسد ایران به عنوان کشوری که چشم‌اندازی رفیع برای خود ترسیم کرده است باید از اکنون با تاکید بر توسعه حمل‌ونقل ریلی مسیر رشد اقتصادی را بیش از پیش فراهم کند.