معضل عدم تعادل

عدم تعادل‌های ساختاری صنعت بیمه در کشور ما از چالش‌های اساسی این صنعت است و در حالی این صنعت را تحت تاثیر منفی خود قرار داده است که بیمه در کشور ما هنوز توسعه چندانی نداشته است و جای کار بسیاری دارد. رفع مشکلاتی که موجب عدم تعادل‌های ساختاری صنعت بیمه می‌شود می‌تواند راهگشای گسترش بیمه در رشته‌های مختلف شده و باعث شود بیمه مورد اقبال عموم مردم قرار گیرد. در ایران عدم تعادل میان بیمه‌های زندگی و غیر‌زندگی و اجباری و غیر‌اجباری از اصلی‌ترین مشکلات است که می‌توان با راهکارهایی قانونی و مدیریتی در جهت رفع آنها تلاش کرد. در ایران نیروی محرکه صنعت بیمه، رشته شخص ثالث و در مجموع خودرو است و نشان‌دهنده این مهم که وقتی استفاده از یک خدمت بین مردم رایج شود تمایل به بیمه در آن بخش وجود دارد. ولی اولاً اجباری بودن بیمه و سپس در صورت اختیاری بودن، رقم حق بیمه برای خرید بیمه، تاثیرگذار است. عدم تعادل در بخش اتکایی نیز از چالش‌های این صنعت در کشور ماست. شرکت‌های بیمه طبق قانون موظف شده‌اند درصد مشخصی از حق بیمه تولیدی بیمه‌ها را نزد بیمه مرکزی اتکایی کنند. این بیمه اتکایی اجباری موجب می‌شود ریسک‌های پذیرفته‌شده از سوی شرکت‌های بیمه‌ای، توزیع شود و احتمال ناتوانی آنها در عمل به تعهداتشان کاهش یابد. اما همچنین سبب می‌شود کنترل و تنظیمِ خروج منابع بیمه‌ای به‌صورت واگذاری اتکایی از کشور توسط بیمه مرکزی ایران انجام شود. این قانون بیمه مرکزی را به عمده‌ترین بیمه‌گر اتکایی کشور تبدیل کرده و بخش عمده بازار آن را به‌صورت اجباری در اختیار بخش دولتی گذاشته است. این موضوع باعث شده است منافع بیمه مرکزی با دیگر شرکت‌های بیمه‌ای مرتبط شود و به این ترتیب اصل رقابت در این صنعت برای جلب مشتری به چالش کشیده شده است. با وجود همه مشکلات ساختاری در بیمه که قوانین و مقررات یا ساختار خود شرکت‌ها باعث به وجود آمدن آنها شده‌اند، فقر فرهنگی مردم نیز سبب بخشی از مشکلات صنعت بیمه است. زمانی که مردم کمتر به سوی بیمه‌های غیر‌جاری جذب می‌شوند یعنی از تاثیر آن بر زندگی آینده خود در صورت بروز حوادث یا بیماری‌های مختلف، شناخت کافی ندارند. شرکت‌های بیمه‌ای باید در جهت معرفی رشته‌های مختلف بیمه به مردم و آرامشی که می‌تواند در پی داشته باشد، تبلیغاتی واقعی انجام دهند به‌طوری که در صورت نیاز با کاستی‌ها در ارائه خدمات، جو بی‌اعتمادی به وجود نیاید. البته که توان اقتصادی مردم برای پرداخت حق بیمه‌ها در میزان استفاده از انواع خدمات بیمه‌ای موثر است. به گفته کارشناسان آنچه مسلم است مشکلات بیمه در ایران حل‌نشدنی نیستند. رقابتی کردن بازار بیمه، توسعه بیمه‌های زندگی، ساماندهی و گسترش بیمه‌های اعتباری، افزایش پوشش ریسک‌های مربوط به پروژه‌های عمرانی در تمام مراحل مربوط به آن، توسعه پوشش ریسک‌های مربوط به بلایای طبیعی و گسترش نفوذ بیمه در دیگر صنایع پر‌ریسک و البته پردرآمد کشور همچون صنایع نفت و گاز و پتروشیمی از جمله اقداماتی است که برای حل معضل عدم تعادل‌های ساختاری موجود در صنعت بیمه می‌تواند راهگشا باشد. به‌موازات چنین اقدام‌هایی نباید از انتقال دانش و فناوری‌های روز دنیا به کشور برای توسعه مناسب صنعت بیمه غافل شد.