فصل تازه

«هری کمرانین»، سفیر فنلاند در تهران، نه مانند سیاستمداران و سفرا در حرف زدن محتاط است و نه مانند هم‌نسلان اهل اسکاندیناوی و شمال اروپای خود سرد و خشن است؛ انگار این سه سالی که در ایران بوده، به خوبی با روحیات و خونگرمی ایرانی‌ها عجین شده و با چاشنی کردن چندین کلمه فارسی، لذت هم‌کلامی و مصاحبه با او را دو‌چندان می‌کند. «هری کمرانین» مصاحبه را با گریزی به داغ‌ترین بحث این ماه‌های سیاست جهان یعنی توافق هسته‌ای میان ایران و 1+5 آغاز می‌کند و می‌گوید: «ابتدا باید به دولت و ملت جمهوری اسلامی ایران بابت حل پرونده هسته‌ای ایران و حصول توافق با 1+5 و اجرای برجام تبریک بگویم. این توافق، یک توافق تاریخی بود و فکر می‌کنم طی شش ماه گذشته، شاهد پیشرفتی بسیار مهم و تاریخی در حصول توافق هسته‌ای و اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بوده‌ایم. همچنین باید اضافه کنیم که این توافق نه‌تنها برای ایران و خاورمیانه، بلکه برای تمام جهان حائز اهمیت است. همچنین، در فنلاند از این توافق با عنوان «پیروزی دیپلماسی» یاد می‌شود.» کمرانین در گفت‌وگو با تجارت فردا افزود: البته نباید فراموش کرد که این یک مساله بسیار دشوار بود اما حقیقت این است که دولت ایران به مدت 12 سال میز مذاکره را ترک نکرد و به طور مستمر این مسیر را ادامه داد که این مساله از عزم جدی ایران برای یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک حکایت می‌کند. همچنین، در سوی دیگر قضیه، همه ما واقعاً به دنبال یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک بودیم و در نهایت هم این دیپلماسی بود که پیروز شد. این مساله به خوبی نشان می‌دهد که در مسائل دشوار و پیچیده، هر وقت اراده و میل وجود داشته باشد، برای حل مشکلات نیازی به درگیری و دست بردن به سلاح نیست. بنابراین، می‌توان با مذاکره، مشکلات سخت را حل کرد. بنابراین جا دارد به مردم و دولت ایران دستیابی به این پیروزی مهم را تبریک بگویم. در فنلاند نیز این توافق را گشایش پنجره‌ای جدید برای ادامه همکاری‌های خوب کشورم با ایران می‌دانیم که این همکاری‌ها همیشه خوب بوده است. حتی در طول سال‌های دشوار همچنان سعی کردیم فضای مذاکره و گفت‌وگو را با ایران حفظ کنیم اما در شرایط جدید کنونی، یعنی در دوران پساتحریم، به وضوح شاهد اشتیاق جدی جامعه فنلاند برای استقبال از ورود دوباره ایران به بازارهای جهانی و همین‌طور بازگشت این کشور به خانواده بزرگ جامعه و سیاست بین‌الملل هستیم.



بعد از حصول توافق هسته‌ای میان ایران و غرب، شاهد چه تحولاتی در روابط اقتصادی و سیاسی ایران و فنلاند خواهیم بود؟ حضور سرمایه‌گذاران فنلاندی در ایران از چه جنبه‌ای برای کشور شما حائز اهمیت خواهد بود؟
از قول کشورم فنلاند می‌توانم به این نکته اشاره کنم که از یک سال و نیم گذشته، با سفر «ارکی توامیویا»، وزیر امور خارجه فنلاند به ایران فصل جدیدی در روابط سیاسی دو کشور گشوده شده است. همچنین، در ماه دسامبر 2015 میلادی یعنی حدود دو ماه پیش، خانم «لنیتا تویوُکا»، وزیر تجارت خارجه فنلاند، در راس یک هیات بلندپایه متشکل از بیش از 100 نفر از تجار و بازرگانان به ایران سفر کرد. این بزرگ‌ترین هیات در تاریخ فنلاند است که به سرپرستی وزیر به یک کشور جهان اعزام می‌شود؛ زیرا همان‌طور که می‌دانید فنلاند یک کشور کوچک است و ما عمدتاً هیات‌های بزرگی نداریم. اما خانم وزیر در هیات اعزامی خود به ایران، بزرگ‌ترین و معروف‌ترین نام‌ها از کمپانی‌های معروف فنلاندی و همین‌طور مهم‌ترین کمپانی‌های بین‌المللی کشور را همراه خود می‌دید. این مساله نشان می‌دهد جامعه کسب و کار و تجار فنلاند برای بازگشت دوباره به بازارهای ایران و همین‌طور همکاری با این کشور، اشتیاق فراوانی دارد. زیرا اقتصاد فنلاند، مبتنی بر صادرات محصولات تولیدی نیست چرا که ما محصولات صادراتی عمده‌ای نداریم بلکه بخش اصلی صادرات ما مبتنی بر صدور فناوری و همکاری‌های اقتصادی است. همان‌طور که قبلاً هم ذکر کردم، فنلاند یک کشور کوچک است و تنها 5 /5 میلیون نفر جمعیت دارد. بنابراین نمی‌توانیم با قدرت‌های بزرگ رقابت کنیم.
به همین علت، کمپانی‌های فنلاندی اغلب شعب خود را در کشورهای بزرگ‌تر بازگشایی می‌کنند و سپس در آنجا مشغول به فعالیت می‌شوند. به اعتقاد من، حتی کشوری با ابعاد فنلاند که اتفاقاً از بعد مسافتی ایران دور است، بازهم می‌تواند یک شریک جذاب برای قدرتی مانند ایران باشد چرا که ایران کشوری وسیع و بسیار غنی است. این کشور همه چیز دارد؛ از نفت، میوه، مواد معدنی و سنگ و تقریباً همه چیز در ایران وجود دارد. فکر می‌کنم فقط موز یا آناناس نداشته باشید!

اندکی درباره اقتصاد فنلاند توضیح دهید و بگویید جذابیت‌های فنلاند برای ایران چیست؟ چه صنایعی از فنلاند تاکنون در ایران فعالیت داشته و چه سهمی در اقتصاد کشورمان داشته‌اند؟
برای کشور بزرگی چون ایران برخی وقت‌ها کشور کوچکی مانند فنلاند نیز می‌تواند جذابیت‌های خاص خود را داشته باشد. زیرا طی 50 سال گذشته، فنلاند جهش بسیار بلندی داشته و امروز به هر کشوری از مجموع 196 کشور جهان نگاه کنید، قطعاً یک وسیله «ساخت فنلاند» خواهید یافت. قطعاً همه شما حتی برای یک‌بار در عمر خود با گوشی‌های موبایل «نوکیا» صحبت کرده‌اید. حتماً بسیاری از شما از آسانسورها و پله‌برقی‌های ساخت شرکت «کُنه» (Kone) استفاده کرده‌اید. این کمپانی مشهور هم‌اکنون در 70 کشور جهان فعال است. همچنین، کشتی‌ها و قطارهای غول‌پیکر دنیا از موتورهای دیزلی ساخت کمپانی «ورتسیلا» (Wartsila) استفاده می‌کنند. بیمارستان‌های بزرگ و پیشرفته در سراسر جهان نیز از تکنولوژی پزشکی و سلامت و آزمایشگاهی فنلاند استفاده می‌کنند. محصولات صنایع چوب و کاغذ فنلاند نیز در جهان بسیار مشهور است. اگر به کشورهای آمریکای لاتین نظیر برزیل و آرژانتین سری بزنید، قطعاً در مزارع و زمین‌های کشاورزی تراکتورهای ساخت کمپانی «والترا»‌ی فنلاند را مشاهده خواهید کرد. «والترا»، بزرگ‌ترین کارخانه تولید تراکتور است که از سال‌های دور در آمریکای جنوبی محصولات خود را تولید می‌کند. این یکی از نمونه‌های همکاری‌های خوب اقتصادی و تجاری فنلاند است چرا که این کشور در خاک خود تراکتور تولید نمی‌کند بلکه کارخانه خود را در آمریکای لاتین احداث کرده و در آنجا محصولات خود را تولید و عرضه می‌کند.
در زمینه صنعت معدن نیز، یکی از بزرگ‌ترین کمپانی‌های ما، شرکت «اتوتِک» (AutoTech) است که در صنعت استخراج مس در آمریکای لاتین بسیار فعال بوده و بیش از 14 سال است که در ایران نیز به فعالیت مشغول بوده و این فعالیت بدون هیچ‌گونه وقفه‌ای از آن زمان تا امروز ادامه یافته است. این کمپانی همچنین یکی از بزرگ‌ترین کمپانی‌هایی است که از زمان روی کار آمدن دولت آقای روحانی، سرمایه‌گذاری وسیعی در ایران انجام داده است. بنابراین، ما از جنبه‌های بسیار متنوعی می‌توانیم برای ایران جذابیت داشته باشیم.
البته نباید بچه‌ها و جمعیت نوجوان و جوان ایران را نیز فراموش کنیم که قطعاً بازی «Angry Birds» و بازی بسیار مشهور تولیدی کمپانی «سوپر سل» یعنی Clash of Clans از بازی‌های ویدئویی محبوب آنها محسوب می‌شود. این بازی‌ها ساخت فنلاند هستند؛ صنعت بازی‌های رایانه‌ای و موبایلی در فنلاند بسیار قدرتمند است.
همچنین کمپانی UbiSoft نیز یکی از کمپانی‌های بازی‌سازی مطرح فنلاندی است. بنابراین، بسیاری از مردم جهان در زندگی روزمره خود به نحوی با یک وسیله ساخت فنلاند در تماس هستند بدون آنکه بدانند آن وسیله یا مدیا ساخت فنلاند است و من فکر می‌کنم در این موقعیت جدید، نیاز است که با هم کار کنیم، چون ایران کشوری است که مانند فنلاند به تحصیلات عالی اهمیت بسیاری می‌دهد. شما هم مانند فنلاند، آموزش عالی سطح بالایی دارید. در آمارهای بین‌المللی، مدارس و دانشگاه‌های فنلاند جزو بهترین‌های جهان هستند. اگر اشتباه نکنم، نظام آموزشی فنلاند جزو پنج نظام آموزشی برتر جهان است و دانشگاه‌های ما جزو مشهورترین دانشگاه‌های جهان هستند.
همچنین، یکی از مشهورترین دانشگاه‌های ما یعنی دانشگاه «آلتو»، از دو سال پیش، نخستین دوره MBA خود در خاورمیانه را در ایران آغاز کرده است. این دانشگاه، نخستین دانشگاه غربی است که مستقیماً در ایران به آموزش مشغول می‌شود. بنابراین، اکنون می‌توانید دیپلم دانشگاه آلتو را در تهران اخذ کنید. دانشگاه آلتو همچنین پروژه‌ای را با همکاری موسسه آموزش عالی بازرگانی ایرانیان (IBS) برگزار می‌کند. کافی است چشم خود را ببندید و در ذهن خود تصویرسازی کنید، می‌بینید که این بدان معناست که دانش فنلاند با دانش ایرانی درآمیخته شده و محصولی جدید و بسیار خوب ارائه می‌شود.
به خصوص اینکه موقعیت ژئوپولتیک ایران بسیار جذاب است، اما بد نیست یادآور شویم موقعیت ژئوپولتیک فنلاند هم دست‌کمی از ایران ندارد. زیرا فنلاند کشوری بین روسیه و اروپای غربی است. این کشور با روسیه 1200 کیلومتر مرز مشترک دارد و ما در طول تاریخ خود، نقش یک تعدیل‌کننده سیاسی میان غرب و شرق را بازی کرده‌ایم.
وقتی به تاریخ ایران هم نگاه کنیم می‌بینیم که موقعیت ژئوپولتیک این کشور هم مانند فنلاند است و باید تعادل میان آسیای شرقی و فرهنگ غربی را برقرار کند. این کشور نه‌تنها باید توازن میان غرب و شرق، بلکه تعادل میان شمال و جنوب را نیز برقرار کند.
بنابراین، فکر می‌کنم درک متقابل میان ایران و فنلاند کار آسانی است. بسیاری تصور می‌کنند این دو کشور از هم بسیار دور هستند، اما وقتی به نقشه اروپا و جهان نگاه کنیم، خواهیم دید که تهران دوباره می‌تواند مانند قبل به هلسینکی متصل شود؛ زیرا در ایام دانشجویی خود، روزهایی را به یاد دارم که به وسیله قطار مسافربری بارها از هلسینکی به تهران آمده و بازگشته‌‌ام، یعنی حدود 30 سال پیش، با ایران ارتباط ریلی داشتیم. در آن زمان، قیمت بلیت رفت و برگشت تهران-هلسینکی-تهران 25 دلار بود و بسیاری از دانشجویان با قطار از فنلاند به تهران می‌آمدند. اما در سال 1988 میلادی، به دلیل وقوع «جنگ قره‌باغ»، این ارتباط نیز قطع شد که ما درصدد احیای دوباره این ارتباط ریلی هستیم. بر همین اساس، در حال احداث پروژه خط آهن تهران-رشت، رشت-باکو، باکو-مسکو و مسکو-هلسینکی هستیم که تنها 140 کیلومتر از آن باقی مانده تا این پروژه بزرگ افتتاح شود. من همیشه گفته‌ام که «هرگز تا قبل از آنکه نتوانم با قطار از تهران به هلسینکی سفر کنم، ایران را ترک نخواهم کرد! همچنین در این قطار با خود محصولات ایرانی را نیز به همراه خواهم برد تا آنها را در بازارهای کشورم به فروش رسانم چون کشور شما محصولات بسیار جذابی برای بازارهای فنلاند دارد.» به‌خصوص وقتی به ساخت و سازها در کشور شما نگاه می‌کنیم، منظره شگفت‌انگیزی از سنگ‌های زیبا مشاهده می‌کنیم؛ ایران سنگ‌های مرمر بسیار زیبا با رنگ‌های متنوعی دارد. وقتی ساختمان‌های مدرن تهران را می‌بینیم، هنر معماران را در استفاده از سنگ‌های زیبا مشاهده می‌کنیم که به نظرم این مساله می‌تواند برای سازندگان فنلاندی نیز جذاب باشد.
همچنین، یکی از بهترین مسیرهای حمل و نقل این محصولات به اروپا از طریق خطوط ریلی است و دیگر نیازی نیست آنها را از طریق کشتی بارگیری و در شمال اروپا توزیع کنید.

جذابیت‌های منطقه شمال اروپا برای اقتصاد ایران چیست؟
شمال اروپا نه‌تنها به خاطر حضور فنلاند و ارتباطات این کشور با اطراف برای ایران جذاب است بلکه در این منطقه بازار بسیار بزرگی وجود دارد، به طور مثال در منطقه بازار بزرگ سن‌پترزبورگ با بیش از 9 میلیون مصرف‌کننده و تمامی کشورهای بالتیک نظیر استونی و همین‌طور منطقه دریای بالتیک را داریم که مرز اتصال ما با سایر کشورهای شمال اروپایی نظیر نروژ، سوئد و دانمارک است. بنابراین، صادقانه معتقدم همان‌طور که ما به سمت جنوب نگاه می‌کنیم، به سود ایران است که به سوی کشورهای شمالی توجه داشته باشد. بسیار امیدواریم که از این پس شاهد حضور هیات‌های بیشتری از ایران در شمال اروپا برای سنجش موقعیت جهت همکاری‌های مشترک باشیم.

کدام بخش‌های اقتصادی و تجاری ایران در پساتحریم، برای سرمایه‌گذاران فنلاندی جذاب‌تر است؟
اجازه دهید اندکی راجع به تجربیات خود از سرمایه‌گذاری‌های موفق صحبت کنیم؛ فنلاند در تولید و راه‌اندازی فناوری‌های پاک بسیار پیشرفته و موفق است. ما این فناوری را Clean-Tech (فناوری پاک) می‌نامیم. در این فناوری، راهکارها و نوآوری‌های لازم برای حفظ و نگهداری محیط زیست را ارائه می‌کنیم. این یکی از نقاط قوت ما و یکی از بخش‌هایی است که فکر می‌کنم می‌توانیم در آن با ایران همکاری کنیم.

اگر اشتباه نکنم، در سفر دو ماه پیش خانم «لنیتا تویوُکا»، وزیر تجارت خارجه فنلاند به تهران هم در این زمینه دیدارهایی با «معصومه ابتکار» رئیس سازمان محیط‌زیست ایران انجام گرفت.
دقیقاً! البته خانم ابتکار سپتامبر گذشته نیز سفری به فنلاند داشت تا در همایشی با موضوع محیط زیست شرکت کند؛ او همچنین با سران کمپانی‌های فنلاندی ملاقات داشت. به نظرم این دیدار، راه‌های ارتباطی میان ایران و فنلاند را درباره مشکلات زیست‌محیطی گشود. طی یک ماه یا حدوداً سه هفته آینده، قرار است «کیمو تیلی کاینن»، وزیر محیط‌زیست فنلاند، به ایران سفر کند. او در این سفر نمایندگان کمپانی‌های مطرح فنلاند در زمینه فناوری‌های پاک را نیز همراه خود خواهد داشت.

آیا هم‌اکنون ایده خاصی برای استفاده از فناوری‌های پاک در صنایع سنگین و خودروها در ایران در نظر دارید؟
تاکنون در این زمینه مذاکرات جدی نداشته‌ایم و در حال حاضر تنها در حال بررسی بخش‌هایی هستیم که می‌تواند برای ما جذاب باشد اما فکر می‌کنم در نمایشگاه Enviro 2016 که با موضوع محیط زیست در تهران برگزار می‌شود و کمپانی‌های فنلاندی نیز در آن حضور دارند، احتمالاً ایده همکاری دوجانبه در این زمینه شکل بگیرد.

همان‌طور که شاهد هستید، در حال حاضر، و به‌خصوص طی سه ماه اخیر، شاهد آلودگی شدید هوا در تهران و شهرهای بزرگ ایران هستیم؛ آیا برنامه‌ای برای رفع آلودگی هوای تهران و شهرهای بزرگ ایران دارید؟
هنوز نه! زیرا کمپانی‌های بزرگ ما هم‌اکنون به شدت در چین مشغول هستند و در پروژه‌ای تحت عنوان «پکن زیبا» (Beautiful Beijing) مشغول هستند که در آن پروژه، از کمپانی‌های فنلاندی دعوت شده تا به پکن برای حل معضل آلودگی هوا کمک کنند. این نشان می‌دهد که چطور یک کشور کوچک مانند فنلاند، با ایده‌های خلاقانه خود همچنین می‌تواند برای کشور بزرگی مانند چین پراهمیت باشد. به نظرم هر ایده‌ای که در پکن جواب بدهد و مفید واقع شود، قطعاً برای تهران نیز مفید و موثر خواهد بود. این تنها یکی از حوزه‌هاست. حوزه جذاب‌تر و مهم‌تر که احتمالاً برای ایران نیز جذاب خواهد بود، بخش «تکنولوژی پزشکی» فنلاند است.

خوشحال می‌شویم در این باره بیشتر توضیح دهید.
تکنولوژی‌های جدید فنلاند برای بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها و کلینیک‌ها، بسیار مفید خواهد بود. اگر به صادرات فنلاند طی سال‌های اخیر نگاه کنیم، بخشی که در حال حاضر به سرعت و شدت در حال رشد است، بخش تکنولوژی سلامت فنلاند است. در حال حاضر، بیش از 10 درصد درآمدهای صادراتی فنلاند از راه صادرات فناوری‌های پزشکی و سلامت تامین می‌شود. این یکی از مسائلی است که قطعاً برای سایر کشورهای جهان نیز مهم خواهد بود زیرا جمعیت بیشتر کشورها به‌خصوص ایران در حال پیر شدن است و دولت‌ها، بودجه زیادی را صرف هزینه‌های بهداشت و درمان بیماری‌ها می‌کنند. به نظر من به حداقل رساندن این هزینه‌ها برای هر کشوری حائز اهمیت است. این دقیقاً یکی از مواردی است که فنلاند در آن تخصص و تبحر خوبی دارد. بیمارستان‌های ما بسیار پیشرفته شده‌اند و کلینیک‌ها و بیمارستان‌های هوشمند ما بسیار مشهور هستند.

منظور شما از بیمارستان‌های هوشمند چیست؟
منظور ما چگونگی استفاده از فناوری‌های جدید در ارائه خدمات و به خدمت درآوردن فناوری اطلاعاتی در بخش مراقبت‌های بهداشت و درمان است. به تازگی نیز قراردادهای بزرگ و مهمی را با سایر کشورها به‌خصوص کشورهای حاشیه «خلیج‌فارس» منعقد کرده‌ایم که به طور خاص در بخش خدمات پزشکی و درمانی است. این امکان نه‌تنها برای کشورهای عرب منطقه، بلکه برای ایران نیز حائز اهمیت خواهد بود زیرا ایران تاکید زیادی بر گسترش خدمات بهداشتی و درمانی دارد.

کشور شما در زمینه بهره‌وری انرژی نیز صاحب فن است. در این زمینه چه کمک‌هایی را می‌توانید به ایران داشته باشید؟
هرگز نباید از بحث «بهره‌وری انرژی» و راه‌حل‌هایی در زمینه افزایش بهره‌وری انرژی غافل شد. همان‌طور هم که پیشتر اشاره کردم، کشور شما منابع عظیم نفت و گاز دارد. شاید تا چند وقت پیش به اینکه چگونه در مصرف سوخت صرفه‌جویی کنیم فکر نمی‌کردید زیرا شما همه چیز دارید. اما برای کشوری مثل فنلاند که نفت و گاز ندارد، اما در عوض دمای هوای منفی 30 درجه سانتیگراد و زمستان‌های سخت و طولانی دارد، می‌توانید تصور کنید که گرم کردن یک خانه کوچک چقدر هزینه خواهد داشت. حالا تصور کنید بخواهیم یک کارخانه با آن وسعت را گرم کنیم آن وقت این هزینه سر به فلک خواهد کشید. بنابراین، راهکارهای افزایش بهره‌وری و بازدهی انرژی همان چیزی است که ما در آن جزو بهترین‌ها هستیم زیرا ما مجبور بوده‌ایم این راهکارها را پیدا کنیم تا بتوانیم خود را نجات دهیم. بنابراین، طبیعت ما را مجبور کرد تا در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنیم. زیرا ما زمستان‌های طولانی و سخت، بدون دسترسی به انرژی داریم؛ ما ناچاریم تمام انرژی مصرفی خود را وارد کنیم؛ بنابراین، تمام نسل‌های آینده هم باید به دنبال این راه‌حل باشند. و حالا که سایر کشورهای جهان از جمله ایران به فکر چاره‌جویی در مصرف انرژی و استفاده از راه‌حل‌های مصرف بهینه انرژی افتاده‌اند، فکر می‌کنم راهکارهای فنلاند برای ایران هم جالب خواهد بود.
بد نیست بازهم اشاره‌ای به کمپانی «ورتسیلا» داشته باشم که موتورهای دیزلی تولید‌شده به وسیله آن بسیار قدرتمند و نوآورانه هستند که حتی به دلیل فناوری بالا و مصرف کم، در کتاب رکوردهای «گینس» نیز به ثبت رسیده است. چرا آسانسورهای تولیدی شرکت «کنه» در جهان معروف هستند؟ چون بسیار کم‌مصرف هستند. این آسانسورها هوشمندترین و کم‌مصرف‌ترین آسانسورهای تولیدی در جهان هستند. بنابراین، این رویکرد در صنعت می‌تواند برای ایران نیز مفید باشد.

اگر ممکن است کمی هم درباره محصولات سنتی و قدیمی فنلاند صحبت کنید.
کشور شما از دیرباز طلای سیاه (نفت داشته) اما ما در کشورمان طلای سبز [جنگل‌های سبز] داریم. این مساله از آنجا اهمیت دارد که ما از طریق پروژه‌های دوستدار محیط زیست مراقبت خوبی از جنگل‌های خود به عمل می‌آوریم. ما هنوز هم به این جنگل‌ها به شدت وابسته هستیم بنابراین نباید آنها را قتل‌عام کنیم. ما از جنگل‌ها به شیوه‌ای هوشمندانه استفاده می‌کنیم و آماده فروش محصولات جنگلی خود به کشورهایی هستیم گه جنگل‌های کافی ندارند. ما همچنین از طبیعت برای تولید انرژی و به عبارت دیگر انرژی زیستی یا «بیو‌انرژی» استفاده می‌کنیم که این یکی از موضوعات جذاب برای ایران نیز محسوب می‌شود. ما در این زمینه تجربیات فراوانی داریم که می‌توانیم با ایران در میان بگذاریم. همان‌طور که مشاهده کردید، بخش‌های بسیاری برای همکاری میان دو کشور وجود دارد.
همچنین، وزیر محیط زیست، که وزیر کشاورزی فنلاند نیز هست، در سفر خود به تهران، برخی کمپانی‌های کشاورزی را همراه خود خواهد داشت؛ به‌عنوان مثال مسوولان کارخانه تولید تراکتور «والترا» و کارخانه ساخت کمباین «سمپو» برای ملاقات با مسوولان کارخانه‌های ایرانی، وزیر را در این سفر همراهی خواهند کرد که ممکن است در این سفر بر سر تولید مشترک محصولات خود در ایران مذاکره کنند.

این فعالیت تا چه اندازه اهمیت خواهد داشت؟
ایران همسایگان مهمی دارد؛ بنابراین اگر بتوانید ماشین‌آلاتی با این کیفیت را در سطح استاندارد جهان تولید کنید، در آینده برای همسایگان شما هم بسیار جذاب خواهد بود.

شما سال‌هاست در ایران حضور داشته‌اید و ایران را خوب می‌شناسید؛ شرایط قبل از توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها را با شرایط امروز چگونه مقایسه می‌کنید؟ چه تفاوت‌هایی را امروز شاهد هستید؟
بله، من سه سال است که ایران هستم؛ امروز شاهد پیشرفت‌های بسیاری در ایران هستم. امروزه شاهد فعالیت‌های مالی و تجاری بسیاری در ایران هستیم. این روزها که برای ملاقات با هیات‌ها و نمایندگان اعزامی فنلاند به هتل‌ها می‌روم، شاهد حضور اروپایی‌های بسیاری در آسانسورها و لابی هتل‌ها هستم. در حالی که سه سال قبل اصلاً این‌طور نبود. امروز، هر بار که با هواپیما به تهران سفر می‌کنم، شاهد شمار زیادی مسافر اروپایی هستم که در میان آنها گردشگر و تجار زیادی حضور دارند. همچنین باید به پویایی جامعه ایرانی اشاره کنیم. نه‌تنها در بخش بازرگانی، بلکه در سایر بخش‌های جامعه ایرانی نظیر جامعه دانشگاهی شاهد اتفاقات زیادی هستیم. استادان دانشگاه بسیاری داریم که از فنلاند به ایران سفر می‌کنند تا در رشته‌های مختلف، به خصوص در زمینه پزشکی و دندانپزشکی و سایر علوم با استادان ایرانی ملاقات کنند. آنها بیشتر اوقات با هم در تماس هستند. همچنین، استادان ایرانی برای تدریس به فنلاند سفر می‌کنند. در زمینه فرهنگ نیز شاهد پیشرفت‌های بسیاری بوده‌ایم و به وضوح می‌توانیم این تغییرات را در جامعه ایران مشاهده کنیم. من هم خودم و هم در کارم و هم در اوقات فراغت، این تغییرات را می‌بینم.

همان‌طور که آقای روحانی هم در سفر اخیر خود به فرانسه و ایتالیا تاکید کردند، ایران صرفاً به دنبال واردات کالا از کشورهای پیشرفته نیست بلکه قصد وارد کردن فناوری از کشورهای پیشرفته و همکاری مشترک اقتصادی با شرکای اروپایی خود را دارد؛ در زمینه همکاری‌های مشترک، سرمایه‌گذاری و انتقال تکنولوژی، کدام بخش‌های اقتصادی ایران جذاب هستند؟
همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردم، ما شاهد ظرفیت‌های عظیمی برای فعالیت در ایران هستیم و در نتیجه به دنبال یافتن امکان همکاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مشترک و همین‌طور تولید محصولات خود در کشور شما هستیم. زیرا ایران دارای نیروی کار بسیار ماهر و تاریخی طولانی در زمینه تولید است. صنعت تولید ایران یکی از بخش‌های پرظرفیت در ایران خواهد بود. همچنین، صنایع غذایی ایران ظرفیت بالایی دارد. قبلاً هم اشاره کردم؛ در ایران انواع میوه‌ها و سبزیجات در دسترس است و تنها چیزی که نیاز دارید بسته‌بندی این محصولات و انتقال این محصولات به شکل فریز‌شده یا سرد‌شده است. به‌عنوان مثال می‌توان به محصولات شیلات ایران اشاره کرد. ایران بهترین میگوی جهان را در خلیج فارس پرورش داده و صید می‌کند. ماهی، سبزیجات، میوه، خشکبار و... محصولات با کیفیت ایرانی هستند که در صورت بسته‌بندی و انتقال صحیح بازار خوبی در فنلاند و اروپا دارند.

آیا برنامه‌ای برای ساماندهی صادرات محصولات کشاورزی و شیلات ایران دارید؟
تاکنون در این زمینه برنامه‌ای نداشتیم اما به نظر من احتمال این همکاری می‌رود. البته باید به مساله بازاریابی نیز اشاره کنم. در این زمینه سوالات زیادی از من می‌شود و از آنجا که من جواب آن را می‌دانم، پیام خود را به دولتم می‌رسانم. ولی آنچه برای ایران نیز اهمیت دارد این است که از بازاریابی غافل نشود. زیرا این محصولات ایرانی هستند و به نفع کمپانی‌های ایرانی است که محصول خود را در جهان معرفی و تبلیغ کنند. ما در این زمینه می‌توانیم با ایران همکاری کنیم.
موفقیت کمپانی‌های فنلاندی و تبدیل ‌شدن به رهبران صنعتی جهان خودبه‌خود محقق نشده است. به نظر من یکی از رموز موفقیت کمپانی‌های فنلاندی در رسیدن به این موفقیت، مدیریت صحیح است. تمام کمپانی‌های فنلاندی که به رهبران جهانی صنعت و فناوری تبدیل شده‌اند، تاکید زیادی روی مدیریت صحیح داشته‌اند. قطعاً مشاهده کرده‌اید که سازمان‌های رتبه‌سنجی بین‌المللی، فنلاند را به عنوان کشوری که بهترین مدیریت کشوری را دارد، انتخاب کرده‌اند. این موفقیت، همچنین در فضای مدیریت مشاغل و کسب و کار این کشور منعکس شده است. اگر به کمپانی‌ها و شرکت‌های فنلاندی مراجعه کنید، سطح مدیریتی در آنها در عالی‌ترین جایگاه قرار دارد.
همچنین، با توجه به گزارش اخیر موسسه شفافیت بین‌الملل، که آماری از فساد کشورهای جهان را منتشر می‌کند، فنلاند همچنان در رتبه عالی یعنی دوم قرار دارد. سال گذشته ما در رتبه سوم قرار داشتیم اما امسال یک رتبه ارتقا پیدا کردیم. این نشان می‌دهد که در کمپانی‌های فنلاندی نیز همین فرهنگ حاکم است. از مدیریت گرفته تا سایر مسائل همه و همه کاملاً شفاف و باز است و فساد کمی در سیستم فنلاند مشاهده می‌شود. البته فساد در همه جا هست اما در فنلاند فساد مالی-اداری در حداقل خود قرار دارد.
به نظرم وقتی درباره مدیریت صحبت می‌کنیم، به‌راحتی می‌توان آن را به بازاریابی تعمیم داد. زیرا بازاریابی نیز موضوع مهمی برای کمپانی‌هاست. در این زمینه نیز تصور می‌کنم بتوانیم تجربیات خود را در اختیار ایران قرار دهیم تا به کمپانی‌های ایرانی بیاموزیم چگونه به یک کمپانی جهانی تبدیل شده و مدیریت خوبی داشته و در نهایت چگونه محصولات خود را به فروش رسانند. جای خوشوقتی و مسرت است که در این زمینه، دانشگاه فنلاندی آلتو مدیران بسیاری را از کمپانی‌های ال‌جی و هیوندایی کره‌ جنوبی و بسیاری مدیران دیگر از چین، سنگاپور، لهستان، آلمان و سوئد، آموزش داده است. حالا برای نخستین کشور در خاورمیانه، شعبه ایران دانشگاه آلتو این کار را در کشور شما انجام خواهد داد. این دانشگاه از دو سال پیش در ایران آغاز به کار کرده است. به نظر من این یک شروع خوب است زیرا ما راز و رمز موفقیت‌های خود را صرفاً برای خودمان محفوظ نگه نمی‌داریم بلکه آن را با دیگر کشورهای جهان در میان می‌گذاریم زیرا فنلاند یک بازیگر جهانی است و یکی از علایق ما داشتن ارتباط با کشورهای جهان است. این یکی از مهم‌ترین دلایلی است که باعث شده تا بسیاری از کشورهای جهان به تازگی در فنلاند سرمایه‌گذاری کنند. کمپانی چینی «هوآوی»، ماه گذشته سرمایه‌گذاری وسیعی را در فنلاند شروع کرد. همچنین کمپانی‌های گوگل و یاهو نیز در فنلاند سرمایه‌گذاری کرده‌اند. زیرا سرمایه‌گذاری یعنی پول و آنها دوست ندارند پول خود را در کشورهایی سرمایه‌گذاری کنند که مشخص نیست چگونه می‌توان از این پول مراقبت کرد اما در فنلاند، سرمایه‌گذاری امن است و آنها با خیال آسوده می‌توانند پول خود را در این کشور سرمایه‌گذاری کنند و در عین حال شاهد رشد این سرمایه باشند.
بنابراین به اعتقاد من وقتی راجع به فرهنگ تجارت و کسب و کار صحبت می‌کنیم، این جنبه بسیار مهم خواهد بود. اینکه کمپانی‌ها چگونه فعالیت می‌کنند و فضای کسب و کار چگونه اداره و مدیریت می‌شود، از مسائل مهمی است که فکر می‌کنم در این زمینه‌ها، ایران ظرفیت‌های بسیاری دارد زیرا در کشور شما جمعیت تحصیل‌کرده بسیار و مهارت‌های بالا در بسیاری از زمینه‌ها به چشم می‌خورد.
شما مهندسان زیادی تربیت می‌کنید که بسیاری از آنها در دانشگاه‌های فنلاند تحصیل کرده‌اند. ما از حضور دانشجویان ایرانی استقبال می‌کنیم زیرا دانشجویان ایرانی جزو بهترین دانشجویان هستند. آنها همچنین پل ارتباطی خوبی میان دو کشور هستند و می‌توانند به‌عنوان سفیران فرهنگی عمل کنند. این افراد در جریانات اخیر بسیار مهم هستند زیرا از فرهنگ دو کشور باخبر بوده و علاوه بر ایجاد ارتباط انسانی می‌توانند میان کمپانی‌ها نیز پل ارتباطی ایجاد کنند.

همان‌طور که پیشتر اشاره کردید، یک هیات بزرگ فنلاندی متشکل از بیش از 100 نفر سال گذشته میلادی به ایران سفر کرد؛ با گذشت مدتی از این سفر، هم‌اکنون چه پیشرفتی در مسیر قراردادهای امضا شده در سفر این هیات مشاهده می‌شود؟
باید تاکید کنم که مذاکرات انجام گرفته در این سفر، حتی در سطوح عالی، همان‌طور هم که قبلاً اشاره شد، در ملاقات‌های وزیر تجارت خارجه با مسوولان ایرانی، بسیار مهم و واقعی بود و در بسیاری از جلسات، وی مسوولان شرکت‌ها و کمپانی‌ها را نیز همراه خود داشت که پس از انجام مذاکرات و اتمام جلسه، مسوولان این کمپانی‌ها همچنان مذاکرات را با همتایان ایرانی خود ادامه دادند. بنابراین، سفر هیات فنلاندی تنها یک بازدید معمولی از ایران و خوش و بش‌های معمول نبود بلکه شروع بحث‌ها و مذاکرات جدی در سطح کارشناسی بود. در نتیجه این مذاکرات، هم‌اکنون شاهد سفر بعدی وزیر محیط زیست فنلاند به ایران هستیم که همراه با او مسوولان و نمایندگان کمپانی‌های فنلاندی نیز برای شرکت در نمایشگاه بین‌المللی Emviro 2016 به ایران سفر خواهند کرد. البته برخی از این مذاکرات همچنان میان کمپانی‌های فنلاندی و ایرانی در جریان است و قراردادهایی در این زمینه آماده امضاست.

آیا تاکنون قراردادی هم رسماً به امضای طرفین رسیده است؟
دقیقاً نمی‌دانم اما فکر می‌کنم در شرف امضا باشد. اما اطمینان می‌دهم این اتفاق خیلی سریع می‌افتد ما تازه شروع کرده‌ایم. البته باید خاطرنشان کنم کمپانی‌هایی هم داشته‌ایم که سال‌هاست در ایران مشغول به فعالیت هستند. مثلاً شرکت استخراج و خدمات معدنی «اتوتک» از 14 سال پیش در ایران بدون وقفه فعالیت داشته و هم‌اکنون نیز سرمایه‌گذاری وسیعی را در استان‌های کرمان، خراسان و یزد شروع کرده است.

شما به تاریخچه طولانی حضور فنلاندی‌ها در اقتصاد ایران اشاره کردید؛ کدام بخش‌ها به دنبال تحریم‌های اقتصادی غرب در ایران باقی ماندند؟
همه چیز تحت تحریم نبوده مثلاً برخی بخش‌ها نظیر صنعت چوب و محصولات چوبی تحریم نبودند. به همین دلیل است که وقتی به هر شهری از ایران سفر می‌کنیم، شاهد محصولات چوبی «ترمو وود» (ThermoWood) فنلاند هستیم. ترمو وود یک نام تجاری ثبت‌شده فنلاندی است. این کمپانی، طی فرآیندهای خاصی، چوب را در برابر سرما و گرما مقاوم می‌کند. این محصول در نهایت در برابر آب و هوا مقاوم می‌شود. این برند فنلاندی حتی در دوران تحریم نیز در ایران حضور داشت.

به نظر شما، کمپانی‌های فنلاندی برای فعالیت در ایران با چه مشکلاتی روبه‌رو هستند؟ چه محدودیت‌های مالی برای فعالیت‌های آنها متصور است؟
البته فعالیت در ایران برای کمپانی‌های خارجی بسیار دشوار بود. آنها با مشکلاتی روبه‌رو بودند که به طور طبیعی در سایر کشورها با آن مواجه نیستند. یکی از آنها تراکنش‌های مالی بود. اما در این زمینه باید نظر خود کمپانی‌ها را جویا شد. اما در دوران پساتحریم یکی از سیستم‌هایی که دوباره فعالیت آن احیا شد، «سوئیفت» بود که این امر را تسهیل می‌کند.
در پایان، به یکی از موارد جذابی که قطعاً شنیدن آن برای شما خالی از لطف نیست اشاره می‌کنم و آن تاریخچه «نوکیا» است. زیرا مردم ایران تصور می‌کنند نوکیا فقط گوشی موبایل تولید می‌کند. اما تاریخ نوکیا را می‌توان سمبل اقتصاد فنلاند دانست. نوکیا یک کمپانی با قدمت 150 ساله است که فعالیت خود را در صنعت چوب و کاغذ آغاز کرد. این کمپانی سپس فعالیت خود را در تولید کابل‌های کائوچویی ادامه داد و سپس به تولید رادیو روی آورد. اکنون هر خانواده فنلاندی یک دستگاه رادیوی نوکیا در خانه دارد. وقتی آلمانی‌ها رادیوهای بهتری را تولید کردند، نوکیا به ساخت تلویزیون روی آورد. همه خانواده‌های فنلاندی تلویزیون‌های ساخت نوکیا داشتند. وقتی چینی‌ها و ژاپنی‌ها نیز به عرصه تولید تلویزیون روی آوردند و قیمت تلویزیون افت کرد، نوکیا این بار هم دست از تولید تلویزیون کشید و در عوض به تولید گوشی‌های موبایل روی آورد. بنابراین، نخستین گوشی موبایل در جهان ساخت نوکیا بود. نخستین پیامک تاریخ نیز با گوشی‌های موبایل نوکیا ارسال شد. حالا که تمام جهان ساخت تلفن همراه را یاد گرفته‌اند، این کمپانی بخش تولید گوشی‌های موبایل خود را به کمپانی «مایکروسافت» فروخت. بنابراین، ساخت تلفن‌های همراه را به مایکروسافت واگذار کرد و خودش مشغول به ساخت تجهیزات مخابراتی شبکه شد و به تازگی با خرید گروه فرانسوی «آلکاتل»، هم‌اکنون به یکی از بزرگ‌ترین کمپانی‌های شبکه مخابراتی جهان بدل شده است. این داستان موفقیت نوکیاست که طی این 150 سال اخیر توسعه پیدا کرده و هر جا به مشکلی برخورده، مسیر خود را تغییر داده است. شما همیشه باید بتوانید در هر شرایطی خود را دوباره بازآوری کنید و وقتی در جایی شکست خوردید چیز جدیدی را ابداع کنید.
همچنین، باید انعطاف‌پذیر و خلاق باشید؛ اینها مواردی هستند که فنلاند در آنها بسیار موفق بوده است. همان‌طور که گفتم، تاریخ نوکیا، شبیه تاریخ اقتصاد فنلاند است.

از اقتصاد فنلاند صحبت کردید؛ اقتصاد فنلاند تاکنون تا چه اندازه از بحران‌های اقتصادی جهان به خصوص در حوزه یورو لطمه خورد و چگونه نجات یافت؟
کشوری مثل فنلاند که به شدت به تجارت خارجی وابسته است، بر اثر بحران مالی جهان به شدت آسیب دید. ما از بدترین بحران‌های مالی جهان در سال 1992 میلادی نجات پیدا کردیم که بزرگ‌ترین بحران مالی ما پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بود. ما در آن سال 25 درصد از صادرات خود را از دست دادیم. زیرا 25 درصد از صادرات کشور ما به مقصد شوروی سابق ارسال می‌شد. بنابراین، یک‌شبه همه چیز خود را از دست دادیم. اما با اعمال سیاست‌های سختگیرانه مالی و اقتصاد ریاضتی توانستیم از این بحران عبور کنیم. با برنامه‌ریزی از سال‌های قبل، خود را آماده این‌گونه بحران‌های مالی کردیم. اگر امروز به اقتصاد فنلاند نگاه کنید می‌بینید که اقتصاد این کشور دیگر اقتصاد بی‌ثباتی نیست بلکه اقتصاد ثبات است. حتی در این شرایط هم اقتصاد فنلاند طوری مدیریت شده که این ثبات حفظ شود. نه‌تنها ثبات اقتصادی، بلکه ثبات سیاسی فنلاند حفظ شده است. از نظر رتبه اعتباری نیز رتبه اعتباری فنلاند از سوی موسسات بین‌المللی اعتبارسنجی، به همراه لوکزامبورگ و آلمان، جزو معدود کشورهایی است که هنوز در رتبه‌های بالا قرار دارد.

شما به ریاضت اقتصادی در فنلاند اشاره کردید؛ آیا این مسیر برای ایران هم جوابگو خواهد بود؟
قطعاً من نمی‌توانم به کشورهای دیگر توصیه‌ای داشته باشم اما در مورد فنلاند این یک مثال بود. به عنوان مثال، در فنلاند یک نظام مالیاتی وسیع و تجمیع درآمدهای مالیاتی داریم. این سیستم به خوبی عمل می‌کند. ما همچنین در کشورمان دست به یکسری اصلاحات ساختاری جدی زده‌ایم. درآمدهای مالیاتی خود را افزایش داده و بوروکراسی‌های اداری را به حداقل رسانده‌ایم. اگرچه عضویت در اتحادیه اروپا و بخشی از نظام پولی این اتحادیه بودن که هم‌اکنون مشکلات زیادی دارد، دشوار اما در عین حال حامی ما و اقتصادهایی چون فنلاند است. امروز مردم ما به خوبی متوجه هستند که بعضی وقت‌ها ناچار هستیم سختی بکشیم. به نظر من تنوع‌بخشی اقتصادی تصمیم بسیار مهمی است و راه‌حلی خارج از شرایط کنونی اقتصاد جهان است و می‌تواند فرصت‌های بیشتری را برای بازگردانی اقتصاد ایران به شرایط طبیعی فراهم آورد.