مشاور مطالعات طرح جامع فولاد از روزهای بدون تقاضای بازار فولاد روایت می‌کند
رقابت نفسگیر
به خواب‌رفتگی پروژه‌های عمرانی، بازار فولاد ایران را در انتظار افزایش تقاضا گذاشته است. تهدیدهای چند‌جانبه‌ای که از زوایای مختلفی بازار صنعت فولاد را تحت تاثیر قرار داده است بسیاری از پیش‌بینی‌ها را نسبت به رونق بازار کمرنگ کرده است.
به خواب‌رفتگی پروژه‌های عمرانی، بازار فولاد ایران را در انتظار افزایش تقاضا گذاشته است. تهدیدهای چند‌جانبه‌ای که از زوایای مختلفی بازار صنعت فولاد را تحت تاثیر قرار داده است بسیاری از پیش‌بینی‌ها را نسبت به رونق بازار کمرنگ کرده است. فولادسازان در حالی روزهای پایانی سال 93 را پشت سر گذاشتند که کاهش شدید قیمت محصولات فولادی بازار را به حالت رکود برده بود. همین موضوع سبب شد تجارت فردا در گفت‌وگویی با محمد ابکا مشاور مطالعات طرح جامع فولاد به سمت و سوی بازار فولاد در آینده بپردازد. مدیرعامل شرکت بین‌المللی فولاد تکنیک معتقد است فولادسازان ایران نمی‌توانند با قیمت‌های بین‌المللی رقابت کنند.
تمدید آزادی صادرات محصولات فولادی در سال جاری و کاهش قیمت سنگ‌آهن در بازار جهانی، از سوی دیگر کاهش 70درصدی صادرات سنگ‌آهن ایران بازار این صنعت معدنی را تحت تاثیر قرار داده است. با توجه به اینکه برای صنعت فولاد برنامه‌ای 10ساله تنظیم شده است، چه آینده‌ای از بازار سنگ‌آهن و فولاد متصور هستید؟
صنعت فولاد کشور اخیراً از دو اتفاق مهم تاثیر پذیرفته است. در وهله اول اینکه قیمت سنگ‌آهن در بازار جهانی به طور محسوسی کاهش پیدا کرده و این موضوع باعث می‌شود قیمت‌های جهانی فولاد کاهش پیدا کند. اتفاق دیگر هم اینکه با توجه به کاهش قیمت نفت قیمت‌های انرژی افت پیدا کرده که وابسته به آن قیمت حمل و نقل هم کاهش یافته است. این موضوع در بازار جهانی فولاد اثر بسیاری خواهد داشت. این موضوع سبب خواهد شد قیمت فولاد در بازارهای بین‌المللی کاهش یابد و از آنجا که بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد چین است و تصمیمات آن در صنعت فولاد و بازار آن تاثیر بسزایی دارد، این کشور و به رغم اینکه کاهش تولید هم داده است، با مازاد مصرف روبه‌رو شده اما بر اساس آن چیزی که اعلام کرده 100 میلیون تن مازاد مصرف دارد که قصد دارد این را در
بازارهای بین‌المللی عرضه کند. به هر حال اینها تهدیدهایی هستند که از جوانب مختلف بازار فولاد ایران را تحت تاثیر قرار داده اما وضعیت در بازار داخلی به گونه‌ای دیگر است. زیرا در داخل ایران قیمت سنگ‌آهن کاهش پیدا نکرده و پیش‌بینی‌ها بر این است که روبه افزایش هم نخواهد بود. بر اساس معاملاتی از پیش تعیین‌شده، قیمت سنگ‌آهن نمی‌تواند به موازات با قیمت‌های بین‌المللی کاهش یابد. قیمت انرژی هم در ایران نسبت به گذشته کاهش پیدا نکرده و این موضوع نشان می‌دهد قیمت‌های محصولات فولادی در ایران نمی‌تواند بیش از این کاهش پیدا کند. البته قیمت محصولات فولادی در حد معقولی کاهش پیدا کرده و حتی به مرزی رسیده است که تولیدکنندگان فولاد در حد قیمت تمام‌شده یا همراه با زیان محصول خود را به بازار عرضه می‌کنند. برنامه‌ای که دولت در این خصوص در نظر گرفته استفاده از تعرفه‌هاست که این امر باعث می‌شود از واردات فولاد جلوگیری شود و تولیدکنندگان فولاد داخلی با تهدید روبه‌رو نشوند. اما به دلیل نبود رونق در فعالیت‌های اقتصادی اعمال تعرفه‌ها هم مقداری از واردات جلوگیری خواهد کرد و پس از دوره‌ای تولید فولاد را با مشکل روبه‌رو خواهد کرد. تا رونق
اقتصادی برقرار نشود و فعالیت‌های بنگاهی و ساخت و ساز در کشور همچنان در رکود باشد، خرید و فروش فولاد در بازار هم رونق ندارد. پیش‌بینی می‌شود فضای اقتصادی کشور حرکت به سمت رونق را در پیش گرفته که این خود نکته مثبتی است. اما بعید می‌دانم این امر به زودی تمام بازارهای داخلی را رونق دهد. شاید یکی دو سال به طول بینجامد تا وضعیت بازار بهبود یابد. احتمال افزایش قیمت نفت هم وجود دارد که البته نباید توقع داشت نفت در بازار به همان قیمت گذشته برگردد زیرا اصلاً این موضوع امکان‌پذیر نیست. اما به هر حال ممکن است در آینده قیمت نفت 10 تا 20 دلار افزایش پیدا کند و اثرات آن در سطح بین‌المللی بازار فولاد را کمی تکان دهد. تولیدکنندگان فولاد کشور علاوه بر اینکه در مصرف داخلی مشکل دارند، برای صادرات محصولات خود آماده شده‌اند. حتی با وجود اینکه در سال گذشته صادرات وضعیت رضایت‌بخشی نداشته است و در حال حاضر آنها نمی‌توانند با قیمت‌های بین‌المللی رقابت کنند. بنابراین باید دولت فکر اساسی در مورد مواد اولیه و انرژی برای فولادسازان داخلی داشته باشد. چرا که قیمت حامل‌های انرژی و مواد اولیه را دولت تعیین می‌کند و بر همین اساس باید مدیریت
و سیاستگذاری دولت به شکلی باشد که صنعت فولاد ایران با مشکلی در این زمینه مواجه نشود. نباید فراموش کرد پس از صنعت نفت و پتروشیمی یکی از صنایع اثربخش فولاد است.
بازار سنگ‌آهن را در کنار فولاد چطور می‌بینید. با توجه به پشت سر گذاشتن بحران جهانی قیمت این مواد معدنی و پیرو آن تعطیلی بسیاری از معادن نیمه‌شمالی کشور، بازار سنگ‌آهن به چه سمت و سویی خواهد رفت؟
در حال حاضر چین معادلات بازار فولاد را برای کشورهای دیگر تعیین می‌کند. این کشور در حال حاضر مقداری کاهش تولید داده و روند تولید فولاد خود را کند کرده است. از طرفی خریدهای سنگ‌آهن خود را محدود کرده در حالی که این کشور بزرگ‌ترین واردکننده سنگ‌آهن است. اما با این وجود مصرف فولاد مهم به شمار می‌رود و احتمال اینکه تولیدکنندگان سنگ‌آهن و معدنی‌ها به لحاظ بازار قیمت را در همین حدود نگه دارند، بسیار است. همچنین احتمال برگشت قیمت سنگ‌آهن به قیمت سابق خود بسیار ضعیف است. مضاف بر اینکه حمل و نقل بین‌المللی در صنعت فولاد و مواد اولیه تاثیر بسزایی دارد، قیمت نفت هزینه حمل و نقل را افزایش نخواهد داد. بنابراین احتمال اینکه قیمت سنگ‌آهن را معدنکاران افزایش دهند و به قیمت سابق برگردانند، بعید به نظر می‌رسد.
فعالان عرصه سنگ‌آهن معتقدند در حال حاضر بازار داخلی سنگ‌آهن رونق گرفته و می‌توانند با کاهش صادراتی که در سال 93 داشته‌اند، تولید خود را بیشتر از گذشته به سمت بازار داخلی روانه کنند. در این شرایط آیا تولیدکنندگان فولاد قصد ندارند سنگ‌آهن را از تولیدکنندگان کشور ارزان بخرند؟ آیا این معاملات فولادی‌ها و سنگ‌آهنی‌ها منصفانه است؟ یا مسیر به اصطلاح خام‌فروشی سنگ‌آهن برای تولیدکنندگان سودآورتر بود؟
در شرایطی صادرات سنگ‌آهن رونق داشت که چین خواهان سنگ ایران بود و از تولیدکنندگان خرید می‌کرد اما الان روند کند تولید چین به بازار سنگ‌آهن مسیر جدیدی داده است. این در حالی است که اگر صادرات سنگ‌آهن را هم آزاد کنند، بعید می‌دانم تولیدکنندگان این محصول با این قیمت بین‌المللی تولید خود را صادر کنند. مشخص نیست با توجه به هزینه حمل و نقلی که در بنادر برای صادرات سنگ‌آهن وجود دارد، سنگ‌آهنی‌ها زیر بار چنین صادراتی بروند. اما مساله اصلی این است که در حال حاضر فولادسازان تولیداتشان در بازار فروشی ندارد و نمی‌توانند با چنین رکودی حیات صنعتگری خود را حفظ کنند. پایان سال گذشته تبعات این موضوع نشان داد
فولادسازان و معدنکاران نمی‌توانند به تعهدات خود عمل کنند. زیرا نقطه انتهایی بازار در وضعیت مطلوبی قرار نداشت و تولیدکنندگان نمی‌توانستند محصولات خود را به نحو مطلوبی بفروشند. قیمت تولیدات فولادی سال گذشته بسیار کاهش پیدا کرد و به خصوص در پایان سال گذشته قیمت‌ها به مرز زیر قیمت تمام‌شده تولید رسید. این به معنای آن است که فولادسازان باید قیمت تمام‌شده خود را هم کاهش دهند. اما رونق داخلی بازار فولاد و سنگ‌آهن مشروط به افزایش مصرف داخلی بازار است که به موازات آن باید حجم تولید افزایش یابد و تولیدات داخلی در انبار به فروش برسد.
با توجه به رکود در ساخت و ساز ایران و بازار بی‌رونق فولاد، چطور در طرح جامع فولاد دستیابی به 55 میلیون تن برنامه‌ریزی شده است؟ البته با توجه به اینکه دو محور اصلی طرح صادرات و تامین نیاز بازار داخلی است، ایجاد بازارهای فروش تولیدات فولادی نیازمند چه زیرساخت‌هایی است؟
در مطالعات طرح جامع فولاد که آینده این صنعت را با طراحی سند چشم‌انداز ترسیم کرده، برنامه‌ریزی‌ها بر اساس فروضی صورت گرفته و فرضیات این تولید هم بسیار مشخص است. یکی از اصلی‌ترین آن معیارها رشد اقتصادی است. مسیر توسعه این صنعت همچنین وابسته به ایجاد ارزش افزوده صنعت و ساختمان است. رونق در فعالیت‌های ساخت و ساز کشور باید تحقق یابد و در فعالیت‌های صنعتی ارزش افزوده لازم ایجاد شود. طرح جامع فولاد با چنین فاکتورهایی تدوین شده است.
روند مثبت مذاکرات و دستیابی به توافق هسته‌ای چه تاثیری در بازارهای صادراتی سنگ‌آهن و فولاد دارد؟
بازار صادراتی سنگ‌آهن ایران فقط چین است. این در حالی است که بازار صادراتی محصولات ورقه‌ای فولاد ایران تنها چین نیست و به بیشتر کشورهای اروپایی و منطقه‌ای صادرات انجام می‌شود. اما اگر مشکلات بین‌المللی رفع و لغو تحریم‌ها انجام شود، یکی از بازارهای هدفی که ایران باید از آن استفاده لازم را داشته باشد، بازارهای منطقه است.
دیدگاه تان را بنویسید