باد ما را به کدام سو خواهد برد

نخستین نمایشگاه استانی کتاب در سال 1372،‌ دو سال پس از تاسیس موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران برگزار و از آن پس سالانه نمایشگاه‌هایی در استان‌های مختلف کشور با حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شده است،‌ ترویج و گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی، بالا بردن میزان سطح آگاهی و دانش جامعه، به ویژه مناطق دوردست کشور، توسعه فرهنگی استان‌ها از طریق عرضه مستقیم کتاب، موج‌آفرینی فرهنگی، تعامل فرهنگی و ارتباط مستقیم ناشران با مردم و‌... از جمله اهدافی است که در اساسنامه نمایشگاه‌های استانی برای آن برشمرده شده است.
در سال جاری نیز موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ضمن تنظیم مجدد مقررات حضور ناشران در نمایشگاه‌های استانی کتاب،‌ تلاش کرده است این رویدادهای فرهنگی را با سر و سامان بیشتری برگزار کند،‌ در مجموع از ابتدای سال تاکنون 20 نمایشگاه استانی در استان‌های کشور برگزار شده و ناشران بسیاری از تهران و شهرستان‌ها در آن شرکت کرده‌اند.
در این میان،‌ بسیاری از فعالان عرصه نشر معتقد هستند که برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی اقتصاد نشر در شهرستان‌ها را تهدید می‌کند، چرا که برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی اکنون کم‌کم تبدیل به یک سیاست اجرایی ارشاد شده است، در حالی که این سیاست از ابتدا قرار بوده که به منظور جبران نواقص چرخه معیوب توزیع کتاب در کشور ما و دسترسی عموم مخاطبان به کتاب‌های منتشره در پایتخت کلید زده شود، به عبارت دیگر نمایشگاه‌های استانی کتاب در حکم مسکنی برای بیماری نشر تجویز شد تا در سایه آن اقدامات درمانی نیز انجام شود،‌ اما اکنون نمایشگاه‌های کتاب استانی خود به عنوان سیستم توزیع عمل می‌کنند، سیستم توزیعی که تنها 10 روز از یک سال در استان مربوطه عمل می‌کند.
در این میان می‌توان گفت، کتابفروشان استانی که البته هر چه به استان‌های دورتر از تهران نزدیک‌تر شویم،‌ تعدادشان رو به کاستی گذاشته و در مواردی عملاً ورود خارجی هم ندارند،‌ بیشترین آسیب را از نمایشگاه‌های استانی کتاب دیده‌اند، آسیب‌هایی که به راحتی و با اندکی برنامه‌ریزی می‌توان از آنها به عنوان یک فرصت استفاده کرد و متاسفانه به نظر نمی‌رسد که عزمی برای این کار تاکنون وجود داشته باشد.
مدیران وزارت ارشاد در دوره تازه در حالی در واکنش به این اعتراضات صحبت از واسپاری امور اجرایی این نمایشگاه‌ها به بخش خصوصی می‌کنند که عملاً در این زمینه هیچ حرکت و رویداد تازه‌ای رخ نداده است. آنچه در ادامه از نگاه شما می‌گذرد نگاهی است اجمالی بر این رویداد فرهنگی.
در واقع به نظر می‌رسد نمایشگاه‌های استانی قرار بود برای مدتی کوتاه در نقش تسکین‌دهنده درد عمل کنند، اما وقتی راهکاری برای درمان طولانی مدت پیدا نشد، برگزاری نمایشگاه‌ها ادامه پیدا کرد و وضعیت کتابفروشی‌های شهرستان‌ها و چرخه‌ اقتصادی را در شهرستان‌ها بیش‌از پیش وخیم کرد.
با همه این‌ها بسیاری از ناشران ترجیح می‌دهند به این مسکن دل ببندند و در انتظار یافتن راهکار باقی نمانند، چرا که بخشی از امیدشان مشتری‌های شهرستانی است که در نمایشگاه کتاب استانی حاضر می‌شوند.